Διαταραχή Cotard

Ακρόαση άρθρου......

Μια από τις πιο περίεργες και πιο σπάνιες νοητικές διαταραχές που έχουν μελετηθεί επιστημονικά είναι η Διαταραχή Cotard, γνωστή επίσης και ως Ψευδαίσθηση Cotard, ως Σύνδρομο Ζωντανού Πτώματος ή ως Μηδενιστική Ψευδαίσθηση. Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή τη κατάσταση τείνουν να έχουν την εσφαλμένη και ψευδαισθητική εντύπωση ότι είναι νεκροί, ότι είναι εν μέρει νεκροί ή ότι δεν υπάρχουν.

Σε άλλες περιπτώσεις, θεωρούν ότι σαπίζουν, ή/και ότι τους  λείπουν τα εσωτερικά τους όργανα, ή/και ότι έχουν χάσει όλο τους το αίμα. Τα άτομα με τη Διαταραχή Cotard ενδέχεται επίσης, να ισχυρίζονται ότι μπορούν να μυρίσουν την αποσυνθεμένη σάρκα τους ή ότι αισθάνονται σκουλήκια στο δέρμα τους. Το παράδοξο με αυτούς τους ασθενείς είναι ότι η αίσθησή τους ότι είναι νεκροί τους δίνει και την εντύπωση ότι είναι αθάνατοι. 

Η συγκεκριμένη ψευδαισθητική διαταραχή πρωτοαναγνωρίστηκε από το Γάλλο νευρολόγο Jules Cotard- από τον οποίο πήρε και το όνομά της- τη δεκαετία του 1800.

Ο ίδιος περιέγραψε μια ασθενή που έπασχε από αυτή την κατάσταση, και η οποία ισχυριζόταν ότι δεν είχε εγκέφαλο, νεύρα, στέρνο, στομάχι, σπλάχνα- μόνο δέρμα και κόκκαλα στο αποσυνθεμένο της σώμα. Έκτοτε και άλλοι ερευνητές έχουν περιγράψει παρόμοιες καταστάσεις. Για παράδειγμα, σε ένα άρθρο του 1996 με τίτλο «Betwixt Life and Death: Case Studies of the Cotard Delusion» περιγράφεται η περίπτωση ενός Σκωτσέζου που υπέστη σοβαρή εγκεφαλική βλάβη με τη μοτοσυκλέτα του. Μετά το ατύχημά του, και αφού εξήχθη από το νοσοκομείο του Εδιμβούργου, η μητέρα του τον μετέφερε στη Νότια Αφρική, όπου και εκδήλωσε την πεποίθηση ότι είχε πεθάνει και ότι είχε πάει στην κόλαση (μια πεποίθηση που ίσως αναπτύχθηκε λόγω της ζεστής που επικρατεί στη συγκεκριμένη περιοχή).

Διαταραχή Cotard και σύγχρονες έρευνες

Οι σύγχρονες έρευνες έχουν δείξει ότι η Διαταραχή του Cotard δεν είναι αποτέλεσμα μόνο εγκεφαλικών βλαβών, όπως αυτή που προέκυψε στη μελέτη περίπτωσης του Σκωτσέζου που τραυματίστηκε στον εγκέφαλο, αλλά αναπτύσσεται και σε ψυχωτικά άτομα με σχιζοφρένεια. Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι συνυπάρχει με σοβαρές μορφές κατάθλιψης (π.χ. ψυχωτική κατάθλιψη, μανιοκατάθλιψη, επιλόχειο κατάθλιψη), με τη Διαταραχή Αποπροσωποποίησης ή με σύνδρομα που επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Σε νευρολογικό επίπεδο, θεωρείται ότι σχετίζεται με το Σύνδρομο Capgras, μια άλλη διαταραχή κατά την οποία το άτομο έχει την ψευδαίσθηση ότι τα πιο κοντινά του άτομα έχουν αντικατασταθεί από σωσίες. 

Διαταραχή Cotard και συνέπειες

Ποιες είναι όμως οι συνέπειες που μπορεί να έχει η διαταραχή στους πάσχοντες από αυτήν; Το να νιώθει κάποιος ότι είναι νεκρός μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από επιπλοκές. Για παράδειγμα, κάποιοι ασθενείς σταματούν να πλένονται και να φροντίζουν τους εαυτούς τους, με αποτέλεσμα να απομακρύνουν τους οικείους τους. Η κατάθλιψη και η απομόνωση των ασθενών εντείνονται, καθώς οι άνθρωποι που τους περιστοιχίζουν δεν επιλέγουν να τους συναναστρέφονται πλέον είτε λόγω της παραμέλησής τους, είτε ακόμη και από φόβο. Η μειωμένη υγιεινή τείνει, επιπλέον, να οδηγεί και σε προβλήματα που σχετίζονται με το δέρμα ή με τα δόντια. 

Μια ακόμη σοβαρή συνέπεια της ψευδαισθητικής αντίληψης του Εαυτού των ανθρώπων με αυτή τη διαταραχή είναι και το ότι σταματούν να διατρέφονται και να πίνουν νερό, γιατί πιστεύουν ότι το σώμα τους δεν τα έχει ανάγκη.

Σε ακραίες καταστάσεις, η απουσία φαγητού και υγρών οδηγεί σε υποσιτισμό και σε ασιτία. Αλλά και οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι κοινές μεταξύ αυτών των ατόμων. Κάποιοι θεωρούν ότι η αυτοκτονία είναι ο μόνος τρόπος για να αποδείξουν ότι είναι πραγματικά νεκροί, αφού πιστεύουν ότι «δεν μπορούν να ξαναπεθάνουν». Άλλοι πάλι αισθάνονται παγιδευμένοι σε ένα σώμα και σε μια ζωή που μόνο πραγματική δεν τους φαίνεται. Ελπίζουν, λοιπόν, ότι η ζωή τους θα γίνει καλύτερη ή θα σταματήσει αν αποπειραθούν να πεθάνουν ξανά. 

Θεραπεία διαταραχής Cotard

Οι καταστροφικές για την υγεία, αλλά και για την ίδια τη ζωή των ασθενών με Διαταραχή Cotard μπορούν να αποφευχθούν σήμερα χάριν σε διάφορες θεραπευτικές μεθόδους. Η πιο κοινή θεραπεία, που ενδείκνυται επίσης και για τη σοβαρή κατάθλιψη, είναι η  ηλεκτροσπασμοθεραπεία (electroconvulsive therapy ή ECT). Αυτή η θεραπεία- όπως διαφαίνεται και από το όνομά της- έχει να κάνει με τη μεταβίβαση μικρής κλίμακας ηλεκτρικών ρευμάτων στον εγκέφαλο των ασθενών, οι οποίοι βρίσκονται σε γενική αναισθησία.

Σκοπός της είναι να προκαλέσει μικρούς εγκεφαλικούς σπασμούς που θα έχουν θεραπευτικά αποτελέσματα. Κάποιες από τις συνέπειες, βέβαια, της ηλεκτροσπασμοθεραπείας είναι η απώλεια μνήμης και η σύγχυση. Για  αυτό το λόγο, μπορούν να επιλεχθούν θεραπείες με λιγότερες παρενέργειες όπως η φαρμακοθεραπεία (π.χ. μέσω αντικαταθλιπτικών ή αντιψυχωτικών),  αλλά και η ψυχοθεραπεία, με συχνότερη τη συμπεριφορική ψυχοθεραπεία.