Η γραμμικότητα της διαταραχής Vs ψυχικής ανθεκτικότητας

Ακρόαση άρθρου......

Την σύγχρονη εποχή ένα από τα ζητούμενα στην ψυχική υγεία είναι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι εκτίθενται σε αγχογόνες καταστάσεις και κατορθώνουν να ανταπεξέρχονται επιτυχώς των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν.

Η διεργασία της ψυχικής ανθεκτικότητας

Ποια δηλαδή είναι ακριβώς η διεργασία της ψυχικής ανθεκτικότητας και πώς έρχεται σε αντίθεση με την γραμμικότητα της ψυχικής διαταραχής;

Η έννοια της ομοιόστασης στον ανθρώπινο ψυχισμό είναι σύμφυτη με την ψυχική ανθεκτικότητα καθώς η φυσική ροπή είναι η διατήρηση των κεκτημένων, η επιστροφή στα «γνώριμα», η ασφάλεια που έχει ήδη κατακτηθεί.

Τι εννοούμε όμως όταν αναφερόμαστε στην λέξη ομοιόσταση;

Σαν ορισμός λοιπόν, είναι η δυνατότητα που έχει ένα σύστημα (οικογένεια, σχολείο, ανθρώπινος οργανισμός κτλ) ανεξάρτητα από τις περιβαλλοντολογικές αλληλεπιδράσεις που δέχεται να μπορεί να ρυθμιστεί και να περιέλθει σε μια προηγούμενη κατάσταση ισορροπίας.

Για παράδειγμα, το ρίγος που νιώθει το σώμα μας είναι μια προσπάθεια του ανθρώπινου οργανισμού να αυτορυθμιστεί και να διατηρήσει την πρότερη ισορροπία του. Βεβαίως αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση ισορροπίας που επιθυμεί ένα σύστημα να περιέλθει είναι πάντα λειτουργική. Ενδεικτικά, οι οικογένειες έχουν κάποιους κανόνες προκειμένου να διατηρούν την ισορροπία τους σε περίπτωση κάποιας αποσταθεροποίησης όμως δεν σημαίνει ότι οι κανόνες αυτοί είναι προς όφελος της εξέλιξης.

Δηλαδή, η απάντηση μιας οικογένειας σε ένα σύμπτωμα παιδιού μπορεί να είναι προβλέψιμη και να επιφέρει την ισορροπία στο οικογενειακό σύστημα όμως αυτό δεν σημαίνει ότι μια τέτοια αντίδραση είναι λειτουργική και επιθυμητή.

Επομένως, όταν ένα άτομο εκτίθεται σε στρεσσογόνους παράγοντες τότε ενεργοποιεί ή αναπτύσσει κάποια ατομικά και περιβαλλοντολογικά εργαλεία που τον εξοπλίζουν και τον προστατεύουν έως ένα βαθμό από τις όποιες δυσκολίες. Αν είναι ισχυρό αυτό το προστατευτικό δίχτυ το άτομο προσαρμόζεται χωρίς να βιώσει σημαντική διαταραχή και επιστρέφει σε μια κατάσταση ομοιόστασης.

Αν όμως αναπτύξει περαιτέρω συναισθηματικές ικανότητες και δεξιότητες αντιμετώπισης αγχογόνων καταστάσεων τότε προχωρά σε αυτό που ονομάζουμε ψυχική ανθεκτικότητα.

ΨΗΦΙΑΚΟ MARKETING ΓΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥΣ: Κύκλος 11 Σεμιναρίων με Βέλτιστες Πρακτικές και Εργαλεία Διαχείρισης διαδικτυακής παρουσίας | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR
Σε περίπτωση που οι προστατευτικοί αυτοί μηχανισμοί, ενδογενείς και εξωγενείς, είναι ανεπαρκείς τότε το άτομο διαταράσσεται ψυχολογικά και επανέρχεται μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα.

Κατά την διάρκεια αυτού του διαστήματος, η προσπάθεια για επαναφορά μπορεί να ενέχει σοβαρές δυσλειτουργίες όπως κατάχρηση αλκοόλ-ουσιών, αυτοκαταστροφικότητα, συμπεριφορές αποφυγής, κατάθλιψη και μπορεί να καταλήξει σε εκδήλωση ψυχικής διαταραχής.

Ενδεικτικά ως ενδογενής παράγοντας ορίζεται η ύπαρξη εσωτερικού κέντρου ελέγχου, η αίσθηση δηλαδή ότι το άτομο επενεργεί στην ζωή του και την ορίζει εκείνο, η ευελιξία, η ανοχή στην ματαίωση, ο έλεγχος του παρορμητισμού, η αίσθηση του χιούμορ, η ικανότητα για μάθηση, η αυτονομία, η ικανότητα για ανάληψη προσωπικής ευθύνης, όπως και η ικανότητα σύναψης σταθερών σχέσεων.

Ως εξωγενής παράγοντας ορίζεται το εκάστοτε περιβάλλον που διέπεται από όρια σαφή και ξεκάθαρα, υψηλές αλλά και ρεαλιστικές προσδοκίες, συνεργατική διάθεση, αξίες, υποστηρικτικές και αλληλεπιδραστικές σχέσεις, ικανότητα για στοχοθεσία και μάθηση.

Αξιοσημείωτο λοιπόν είναι ότι η τυχόν ύπαρξη διαταραχής δεν οδηγεί γραμμικά στην εδραίωση της αλλά εξαρτάται άρρηκτα από το περιβάλλον και από εκείνους τους ενδογενείς ή εξωγενείς προστατευτικούς παράγοντες που το άτομο θα αξιοποιήσει. Από τον τρόπο που θα αξιοποιήσει την ψυχική φαρέτρα του θα εξαρτηθεί το αν απλά θα επιστρέψει στην κατάσταση ομοιόστασης και θα εξέλθει από την δυσκολία ή αν θα ενισχύσει ακόμα πιο πολύ την ψυχική του εργαλειοθήκη και θα αποκτάει σταδιακά ικανούς βαθμούς ψυχικής ανθεκτικότητας εξελίσσοντας τον εαυτό του.

Η ψυχοθεραπεία ως τρόπος ανάπτυξης ψυχικής ανθεκτικότητας

ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ... ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
Συγγραφέας: Πέτρος Θεοδώρου, ψυχοθεραπευτής Gestalt | Εκδόσεις: PSYCHOLOGY.GR
Μια υπαρξιακή προσέγγιση για τη σχέση του έρωτα με τον σεξουαλικό πόθο, την αγάπη, αλλά και τις απροσπέλαστες Σκιές μέσα μας.

Ένας τρόπος ενίσχυσης της ικανότητας του ατόμου να αντιμετωπίζει κάτι με υγιή τρόπο ή ενδεχομένως να μαθαίνει από την αρχή την δυνατότητα της υγιούς αυτής συναισθηματικής ρύθμισης είναι και η ψυχοθεραπευτική διεργασία.

Σαν είναι ένας τρόπος ανάπτυξης και επιπλέον εξέλιξης της ψυχικής ανθεκτικότητας η ψυχοθεραπεία φωτίζει όλες τις επιλογές προκειμένου το άτομο να αποφασίσει και να αναλάβει την ευθύνη για τον τρόπο απάντησης του στις προκλήσεις της καθημερινότητας και συνολικά για την ρύθμιση του συναισθηματικού του κόσμου ο οποίος έρχεται πάντα σε αλληλεπίδραση με άλλους κάποιες φορές πολύ διαφορετικούς.

Συμβολικά και η συνάντηση με τον ψυχοθεραπευτή θα μπορούσε να είναι μια άσκηση ψυχικής ανθεκτικότητας καθώς προκαλεί κάποιον να απαντήσει με έναν υγιή τρόπο και ίσως για πρώτη φορά, αυτορρυθμίζοντας το συναίσθημα του και την αναστάτωση που ενδεχομένως στην αρχή ενέχει αυτή η συνάντηση.

Εν κατακλείδι, η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας είναι κάτι πολύ παραπάνω από το «ότι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό». Είναι η απόφαση να μην αφεθούμε στο μοιραίο και να μην λειτουργούμε σαν απέναντι σε αυτοεκπληρούμενες προφητείες παρόλες τις δυσκολίες που είναι σίγουρο ότι θα μας τύχουν. Είναι η αποδοχή της δυσκολίας αλλά όχι η μοιρολατρική τήρησή της.

Είναι η απόφαση πως οι επικίνδυνες / αγχογόνες καταστάσεις που έζησε ένας άνθρωπος στο παρελθόν, δεν θα ορίσουν την ψυχική του υγεία ως ενήλικα δημιουργώντας γραμμικά την όποια ψυχοπαθολογία.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία:

«Οικογενειακή θεραπεία, μια επισκόπηση», Irene Goldenberg & Herbert Goldenberg, εκδόσεις Έλλην.

«Σχολεία που προάγουν την ψυχική ανθεκτικότητα», Nan Henderson & Mike M. Milstein, εκδόσεις Τυπωθήτω – Δαρδανός.