Δημιουργώντας τρίγωνα στις σχέσεις

Ακρόαση άρθρου......

Ο ψυχίατρος Murray Bowen (1966) μιλά εκτενώς στη θεωρία του, για τα τρίγωνα στις σχέσεις των μελών μιας οικογένειας. Συχνά, μέσα στο άτομο ή και στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, δημιουργείται συναισθηματική ένταση. Ένας μηχανισμός για να αντεπεξέλθουμε στο άγχος που μας προκαλεί αυτή η ένταση, είναι να 'καλέσουμε' στη σχέση που έχει τη δυσκολία, ένα τρίτο άτομο για να ανακουφίσει το υπάρχον στρες.

Τριγωνισμός

Ας πάρουμε για παράδειγμα μια οικογένεια, όπου ο πατέρας με το γιο δε μπορούν να επικοινωνήσουν και μαλώνουν διαρκώς. Έτσι ο πατέρας, καλεί τη μητέρα να συνετίσει το γιο τους, ζητώντας της ουσιαστικά να πάρει θέση στους καυγάδες τους. Αυτό λέγεται τριγωνισμός.

Μερικές φορές ο τριγωνισμός μπορεί να ξεπεράσει την οικογένεια και να συμπεριλάβει κοινωνικές οργανώσεις ή δικαστήρια, ώστε να αντιμετωπιστεί το άγχος. Για παράδειγμα, δυο άνθρωποι που ετοιμάζονται να πάρουν διαζύγιο και δε μπορούν να λύσουν τις μεταξύ τους διαφωνίες, απευθύνονται στο δικαστικό σύστημα ώστε να βρεθεί μια λύση στο αδιέξοδό τους.

Αυτό που έχει παρατηρηθεί από την κλινική μας εμπειρία, είναι ότι όσο πιο συνενωμένοι είναι οι άνθρωποι, όσο δηλαδή τείνουν να υιοθετούν τα συναισθήματα των άλλων, τα οποία τελικά καθορίζουν τη συμπεριφορά τους, τόσο πιο εύκολα μπαίνουν σε τριγωνισμούς. Έτσι, είναι συνήθως τα ευάλωτα άτομα, που δεν έχουν διαφοροποιηθεί συναισθηματικά από τους σημαντικούς άλλους της ζωής τους, που καλούνται να μειώσουν την ένταση.

Συναισθηματική Ένταση και Τριγωνισμός

Η συναισθηματική ένταση δεν εμφανίζεται μόνο στις σχέσεις μας με τους άλλους, αλλά μπορεί να λαμβάνει χώρα μέσα σε έναν άνθρωπο και να προκαλείται από συναισθήματα που δυσκολεύεται να διαχειριστεί, όπως το άγχος ή ο θυμός.

Έτσι, ασυνείδητα, αυτός ο άνθρωπος μπορεί να επιχειρήσει να τριγωνοποιήσει κάποιον άλλο σε αυτό το σχήμα. Για παράδειγμα, κάποιος που δυσκολεύεται να αποφασίσει αν θα πάρει διαζύγιο, μπορεί να καλεί ξανά και ξανά τους άλλους να του βρουν μια απάντηση, να του δώσουν τη λύση. Επιχειρεί, δηλαδή, να δημιουργήσει ένα τρίγωνο ανάμεσα στον ίδιο, την αναποφασιστικότητά του και ένα τρίτο πρόσωπο. 

Άλλο ένα σημαντικό σημείο, είναι το τι συμβαίνει σε κάποιες σχέσεις όταν το άγχος είναι πολύ μεγάλο.

Παρατηρείται τότε ότι το βασικό τρίγωνο των τριών ατόμων δε μπορεί να χωρέσει άλλο την ένταση και η θλίψη που προκαλείται μπορεί να επεκταθεί και σε άλλα πρόσωπα. Καθώς εμπλέκονται περισσότερα άτομα, μπορεί να υπάρξουν μια σειρά αλληλοσυνδεόμενων τριγώνων, επιτείνοντας το ίδιο το πρόβλημα που επιζητούν να λύσουν οι πολλαπλές τριγωνοποιήσεις (Goldenberg & Goldenberg, 2005).

Αυτό είναι ένα κοινό βίωμα σε πολλές οικογένειες.

Με αφορμές όπως η κατανομή των περιουσιακών στοιχείων, επιχειρούν να λύσουν ενδότερα διαπροσωπικά τους ζητήματα δημιουργώντας συμμαχίες και στρατόπεδα. Το πρόβλημα έτσι μπορεί μόνο να επαυξάνεται, αφού η συναισθηματική ένταση πυροδοτείται αδιάκοπα από πολλαπλές πλευρές.

Τριγωνισμός και Συνειδητότητα

Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο τριγωνισμός δεν είναι πάντα μια εμφανής ή συνειδητή απόφαση. Αν, μάλιστα, επιτελεί το σκοπό του είναι πολύ πιθανό να περνά απαρατήρητος, ως μια κανονικότητα. Για παράδειγμα, μια οικογένεια με ένα παιδί, το οποίο παρουσιάζει παραβατική συμπεριφορά.

Είναι δηλαδή, ο επίσημος ασθενής, όπως θα τον αποκαλούσαμε στην οικογενειακή θεραπεία. Όπως είναι λογικό, οι γονείς του έχουν επικεντρωθεί στο να βοηθήσουν το παιδί τους.

Όταν εκείνο ξεπεράσει τα προβλήματά του, πολύ πιθανό να βγουν στην επιφάνεια τα προβλήματα που είχε το ζευγάρι εξαρχής, αλλά με έναν εύσχημο τρόπο κατάφερνε να απωθεί, αφού έπρεπε να ασχοληθεί με ένα πιο επείγον ζήτημα.

Σε αυτήν την περίπτωση λοιπόν, το παιδί ασυνείδητα είχε 'αναλάβει' να κρατά σταθερή τη σχέση των γονιών του, μέσω του συμπτώματός του. Όταν αυτό σταμάτησε να υπάρχει, ουσιαστικά αποχώρησε το τρίτο πρόσωπο από αυτόν τον τριγωνισμό και η δυάδα αποσταθεροποιήθηκε.

Τι είναι αυτό που θα μας βοηθήσει σε περιπτώσεις επικείμενων τριγώνων στις σχέσεις μας;

Για αρχή, να θυμόμαστε ότι είναι χρήσιμο να μένουμε στο δικό μας συναίσθημα. Να παίρνουμε όσο χρόνο χρειαζόμαστε για να αξιολογήσουμε μια κατάσταση, προσπαθώντας να μη μπούμε στο συναίσθημα του άλλου. Δεν είναι εύκολο όταν σημαντικοί άνθρωποι στη ζωή μας, απευθύνονται σε μας πληγωμένοι ή αγχωμένοι, είναι αναμενόμενο ότι ο αυτοματισμός μας είναι να μοιραστούμε αυτό το συναίσθημα και να προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε.

Αντίστοιχα, όταν εμείς βρισκόμαστε σε τέτοια ένταση, θέλουμε να νιώσουμε ότι οι δικοί μας άνθρωποι είναι στο πλευρό μας.

Ωστόσο, δε βοηθά πραγματικά να έρθει κάποιος στο 'στρατόπεδό μας'. Είναι μια προσωρινή ανακούφιση, αλλά δε λύνει το πρόβλημα ούτε μας επιτρέπει να δούμε καθαρά τι συμβαίνει και να πάρουμε την ευθύνη του εαυτού μας.

Το πιο αποτελεσματικό για όσους που αντιμετωπίζουν συναισθηματική ένταση σε κάποια σχέση, είναι να προσπαθήσουν να την αντιμετωπίσουν μεταξύ τους. 

Βιβλιογραφία

1. Goldenberg. I και Goldenberg. H. (2005).  Οικογενειακή Θεραπεία. Μια Επισκόπηση. Αθήνα: Εκδόσεις Έλλην.
2. Kerr, M. E., & Bowen. M. (1988). Family Evaluation. New York: Norton.