Ιδεοψυχαναγκασμός και Οριοθέτηση

Ακρόαση άρθρου......

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι, κατά τη γνώμη μου, μια από τις πιο σύνθετες και ταυτόχρονα ενδιαφέρουσες παθήσεις στο σύνολο της κλινικής ψυχοπαθολογίας. Το ενδιαφέρον με αυτή τη διαταραχή είναι τόσο ο τρόπος οργάνωσής της όσο και οι δυνατότητες μετατροπής κι εξέλιξης της κατά τη πορεία της νόσου, αλλά και η πιθανότητα να ομοιάσει στον παραλληρητικό λόγο, χωρίς να έχει απολύτως καμία σχέση με οποιαδήποτε μορφή ψυχωσικής συνδρομής.

Η κλινική εικόνα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχει δύο πόλους. Όπως μπορεί να αναγνωριστεί και από το όνομα της περιλαμβάνει τις ιδέες και τους ψυχαναγκασμούς που συσχετίζονται μαζί από το άτομο κι έτσι δίνουν την ολοκληρωμένη εικόνα της νόσου.

Ας δώσουμε μια περίπτωση ενός ιδεοψυχαναγκαστικού συστήματος σκέψης, για να γίνει κατανοητή η νόσος.

Για παράδειγμα, υπάρχει περίπτωση κάποιος να έχει μια ιδέα ότι κάθε φορά που βλέπει ασθενοφόρο, μέσα θα βρίσκεται κάποιος δικός του άνθρωπος. Για να διαλύσει τη σκέψη αυτή, θα οδηγηθεί σε κάποια ψυχαναγκαστική πράξη, όπως για παράδειγμα να μετρήσει από μέσα του μέχρι ένα συγκεκριμένο αριθμό ή να πλύνει τα χέρια του συγκεκριμένες φορές κτλ. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου, το άτομο μπορεί να θεωρεί πως από τις ψυχαναγκαστικές του ενέργειες εξαρτάται η υγεία του ίδιου ,της οικογένειας του ή και σε ακραίες περιπτώσεις η ασφάλεια όλου του πλανήτη. Η σκέψη δεν έχει όρια, οπότε οι ενοχικές συσχετίσεις που μπορεί να πραγματοποιήσει κάποιος στα πλαίσια της νόσου αυτής τείνουν στο άπειρο.Πολύ συχνά το άτομο μπορεί να καταλάβει την υπερβολή και τη δυσκολία που περιέχουν οι συσχετίσεις που κάνει, αλλά όσο και αν το επιθυμεί αδυνατεί να τις ελέγξει και να επιβληθεί επί αυτών.

Όπως γίνεται εύκολα φανερό, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή διακατέχεται τόσο από μια τελετουργία όσο και από ενοχή. Οι τρόποι που οργανώνεται η διαταραχή αυτή είναι πάρα πολλοί, και η ποικιλία σε ιδέες και πράξεις, επίσης. Δεν έχει τόση σημασία η έναρξη της νόσου όσο οι διάφορες ιδέες που θα προστεθούν στον αρχικό πυρήνα των ιδεών.

Αν η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν αντιμετωπιστεί σωστά και εγκαίρως, θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιτευχθεί μια γρήγορη ανακούφιση του ατόμου που πάσχει από τη νόσο αυτή, ακριβώς γιατί οι προσθήκες σε ιδέες και πράξεις θα έχουν επεκταθεί σε τέτοιο βαθμό που να είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμες.

Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι τα άτομα που πάσχουν από τη διαταραχή αυτή βιώνουν τεράστιο άγχος και διαρκή ανασφάλεια για το αν θα καταφέρουν να προβλέψουν το κάθε εκ νέου επικείμενο κακό, με αποτέλεσμα να αποσύρονται σταδιακά από κοινωνική ζωή, υποχρεώσεις και λειτουργικότητα, οπότε πολύ συχνά έχουμε και καταθλιπτικά συμπτώματα που συνοδεύουν τον αρχικό πυρήνα της νόσου. Επομένως, και η αντιμετώπιση οφείλει να είναι άμεση και δυναμική, για να μπορέσει σύντομα το άτομο να ανακτήσει όλο όσα έχει στερηθεί με την εκδήλωση της πάθησης.

Η διαμόρφωση των οικογενειακών σχέσεων στο περιβάλλον του νοσούντος

Είναι απόλυτα λογικό και αναμενόμενο, σε μια τόσο έντονη και επίπονη διαταραχή, να υπάρχουν επιρροές και στην οικογένεια του πάσχοντος. Πολύ συχνά το άτομο που πάσχει από τη διαταραχή αυτή επιβάλλει στο περιβάλλον του τις συνήθειες του, που σχετίζονται με τη νόσο. Για παράδειγμα, μπορεί να επιβάλλει σε όλους τους οικείους να πλένονται με συγκεκριμένο τρόπο, η να βγαίνουν έξω με συγκεκριμένη συχνότητα και πολλά άλλα, με αποτέλεσμα το περιβάλλον να ταλαιπωρείται, και αυτό χωρίς πιθανά να μπορεί να εξηγήσει από που προκύπτουν ξαφνικά όλες αυτές οι τελετουργίες.

Αυτό που κατάλαβα εγώ πολύ πρόσφατα, με αφορμή ένα πολύ σοβαρό περιστατικό που πάσχει από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, είναι πώς η επιβολή των τελετουργιών στο περιβάλλον είναι και μια ακραία αλλά αναγκαία για το άτομο προσπάθεια αναγνώρισης και σεβασμού των ορίων του από το περιβάλλον. Είναι, θα λέγαμε, σα να έρχεται η διαταραχή, με σκοπό να οριοθετήσει και να βάλει σε τάξη το χάος στο οποίο η οικογένεια βρισκόταν και μάλιστα θα μπορούσα να πώ ότι, αν η οικογένεια εκπαιδευτεί σωστά στην αντιμετώπιση της νόσου, μπορούν να προκύψουν και πολύ ευεργετικά αποτελέσματα από τις νέες οριοθετήσεις και αλλαγές.

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Εξάλλου, είναι γνωστό πως στη κλινική πράξη αποδεικνύεται καθημερινά ότι στοιχεία της πάθησης θα βρούμε σε πολλά μέλη μιας οικογένειας και όχι μόνο στο άτομο που φανερά νοσεί.

Τρόποι αντιμετώπισης της εν λόγω διαταραχής

Αν και πολύ συχνά λέγεται πώς στη διαταραχή αυτή η λήψη φαρμακευτικής αγωγής είναι αναγκαστική, η προσωπική μου θέση είναι ότι η θα ήταν καλύτερο να γίνουν όλες οι προσπάθειες αντιμετώπισης της νόσου χωρίς αγωγή και μόνο εφόσον η ψυχοθεραπεία αργεί και το άτομο δεν ανακουφίζεται να προχωρήσουν στη λήψη αγωγής, ακριβώς γιατί σα νευρωτικό καθαρά σύμπτωμα ο ιδεοψυχαναγκασμός έχει κάθε δυνατότητα να έχει θετική πρόγνωση στα πλαίσια μιας επιτυχημένης ψυχοθεραπείας.

Ο ψυχοθεραπευτής οφείλει να ακούσει το εσωτερικό αίτημα του ατόμου με τη διαταραχή αυτή και να ανατρέξει σε τραυματικούς παράγοντες που οδήγησαν σε μια τόσο ακραία προσπάθεια να μπεί κάποιο όριο και λογική, αλλά και τους λόγους που δεν έγινε δυνατή μια πιο υγιής επικοινωνία με το περιβάλλον και τον εαυτό του.

Πίσω από κάθε σύμπτωμα κρύβεται και μια ανάγκη, μια επιθυμία που έχει υποστεί κάποιο ευνουχισμό. Ακόμη και σε ακραίες καταστάσεις, όπως μια σοβαρή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, υπάρχει λύση και δεν είναι άλλη από το να δωθεί το κατάλληλο έδαφος στο άτομο να εκφράσει και να συνειδητοποιήσει αυτό που του συμβαίνει.