Ιδεο-Ψυχαναγκαστική Διαταραχή: Θεραπεία

Ακρόαση άρθρου......

Κλινικές έρευνες και έρευνες σε ζώα, που έχουν χρηματοδοτηθεί από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των Η.Π.Α. (ΝΙΜΗ) και άλλες επιστημονικές οργανώσεις έχουν δείξει ότι φαρμακολογικές και συμπεριφορικές θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με ΙΨΔ.

Ενώ ένας ασθενής μπορεί να επωφεληθεί σημαντικά από τη συμπεριφορική θεραπεία, ένας άλλος μπορεί να επωφεληθεί περισσότερο από μια φαρμακοθεραπεία.

Άλλοι πάλι μπορεί να χρησιμοποιήσουν φαρμακευτική και συμπεριφορική θεραπεία ταυτόχρονα. Κάποιοι μπορεί να ξεκινήσουν παίρνοντας φάρμακα για να επανακτήσουν τον έλεγχο των συμπτωμάτων τους κι έπειτα να συνεχίσουν με συμπεριφορική θεραπεία. Η επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας για κάθε ατομικό ασθενή πρέπει να γίνεται από τον ίδιο, σε συνεννόηση με τον θεραπευτή του.

Φαρμακοθεραπεία στην Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Κλινικές δοκιμές των τελευταίων χρόνων έχουν δείξει ότι φάρμακα που επηρεάζουν τον νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη μπορούν να ελαττώσουν σημαντικά τα συμπτώματα της ΙΨΔ. Από αυτούς τους αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SRI?s), ο πρώτος που εγκρίθηκε για χρήση στη θεραπεία της ΙΨΔ ήταν το τρικυκλικό αντικαταθλιπτικό κλομιπραμίνη (AnafranilR).

Ακολούθησαν άλλοι αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης που ονομάζονται «εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης» (SSRI's). Από αυτούς, η φλουξετίνη (ProzacR), η φλουβοξαμίνη (LuvoxR), και η παροξετίνη (PaxilR) έχουν εγκριθεί για τη θεραπεία της ΙΨΔ από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α. (FDA), ενώ και η σερτραλίνη (ZoloftR) έχει εξετασθεί σε ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές.

Μεγάλες έρευνες έχουν δείξει ότι περισσότερο από το ένα τρίτο των ασθενών επωφελείται από αυτά τα φάρμακα έστω σε μικρό βαθμό, και σε περισσότερους από τους μισούς ασθενείς, τα φάρμακα ανακουφίζουν τα συμπτώματα της ΙΨΔ μειώνοντας τη συχνότητα και την ένταση των ιδεοληψίων και των ψυχαναγκασμών.

Η βελτίωση εμφανίζεται συνήθως μέσα σε 3 εβδομάδες ή περισσότερο. Αν ένας ασθενής δεν ανταποκρίνεται καλά σε κάποιο από αυτά τα φάρμακα, ή παρουσιάζει ανεπιθύμητες παρενέργειες, μπορεί να έχει καλύτερη ανταπόκριση σε κάποιον άλλον αναστολέα επαναπρόσληψης της σεροτονίνης.

Για ασθενείς που ανταποκρίνονται μόνο μερικώς σ αυτά τα φάρμακα, γίνονται έρευνες στη χρήση ενός αναστολέα επαναπρόσληψης σεροτονίνης ως κύριου φαρμάκου και ενός άλλου φαρμάκου ως επιπρόσθετο φάρμακο (ενισχυτικό).

Τα φάρμακα βοηθούν στον έλεγχο των συμπτωμάτων της ΙΨΔ, αλλά συχνά, όταν η θεραπεία διακοπεί, ακολουθεί υποτροπή. Πράγματι, ακόμη και αφού τα συμπτώματα υποχωρήσουν, οι περισσότεροι άνθρωποι θα χρειαστεί να συνεχίσουν τη θεραπεία επ αόριστον, ίσως σε μικρότερη δοσολογία.

Συμπεριφορική Θεραπεία

Η παραδοσιακή ψυχοθεραπεία, που στοχεύει να βοηθήσει τον ασθενή να κατανοήσει το πρόβλημά του, γενικά δεν είναι βοηθητική στην ΙΨΔ. Παρόλα αυτά μια ειδική προσέγγιση συμπεριφορικής θεραπείας που ονομάζεται «έκθεση και παρεμποδισμός απάντησης» είναι αποτελεσματική για πολλά άτομα με ΙΨΔ.

Στην προσέγγιση αυτή, ο ασθενής έρχεται εσκεμμένα και οικειοθελώς αντιμέτωπος με το φοβούμενο αντικείμενο ή τη φοβούμενη ιδέα, είτα άμεσα είτε με τη φαντασία του. Ταυτόχρονα, ο ασθενής ενθαρρύνεται να αποφύγει την τελετουργία, με την υποστήριξη και τη δομή που του προσφέρει ο θεραπευτής, και πιθανά άλλα άτομα στα οποία ο ασθενής έχει ζητήσει να τον βοηθήσουν.

Για παράδειγμα, κάποιος που έχει ψυχαναγκασμό στο πλύσιμο των χεριών, ενθαρρύνεται να ακουμπήσει ένα αντικείμενο που πιστεύει ότι είναι μολυσμένο και στη συνέχεια παροτρύνεται να αποφύγει το πλύσιμο των χεριών του για μερικές ώρες, μέχρι να μειωθεί σημαντικά το άγχος που του επιφέρει.

Η θεραπεία εξελίσσεται σταδιακά, βήμα-βήμα, οδηγούμενη από την ικανότητα του ασθενή να ανεχτεί το άγχος και να ελέγχει τις τελετουργίες. Καθώς η θεραπεία εξελίσσεται, οι περισσότεροι ασθενείς βιώνουν βαθμιαία λιγότερο άγχος από τις έμμονες ιδέες και είναι περισσότερο ικανοί να αντισταθούν στις ψυχαναγκαστικές τάσεις.

Έρευνες πάνω στην συμπεριφορική θεραπεία για την ΙΨΔ έχουν δείξει ότι η θεραπεία αυτή είναι αποτελεσματική για την πλειοψηφία των ασθενών που την ολοκληρώνουν. Για να είναι αποτελεσματική, είναι σημαντικό ο θεραπευτής να είναι πλήρως εκπαιδευμένος για να προσφέρει τη συγκεκριμένη μορφή θεραπείας. Επίσης, είναι σημαντικό ο ασθενής να έχει υψηλό κίνητρο και θετική, αποφασιστική στάση

Τα θετικά αποτελέσματα της συμπεριφορικής θεραπείας διαρκούν και μετά το τέλος της θεραπείας. Μια πρόσφατη συλλογή ερευνών πάνω στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας δείχνει ότι από 300 περίπου ασθενείς με ΙΨΔ που ακολούθησαν τη μέθοδο έκθεσης και παρεμποδισμού απάντησης, το 76% εξακολούθησε να έχει κλινικά σημαντική ανακούφιση από 3 μήνες μέχρι και 6 χρόνια μετά τη θεραπεία (Foa & Kozak, 1996).

Μια άλλη έρευνα έδειξε ότι η ενσωμάτωση στοιχείων για την πρόληψη της υποτροπής στο θεραπευτικό πρόγραμμα, όπως ενισχυτικές συνεδρίες παρακολούθησης (follow-up) μετά το τέλος της εντατικής θεραπείας, συμβάλλει στην διατήρηση της βελτίωσης (Hiss, Foa, and Kozak, 1994).

Μια άλλη έρευνα προσφέρει καινούριες αποδείξεις ότι η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία μπορεί επίσης να είναι αποτελεσματική για την ΙΨΔ. Αυτή η παραλλαγή της συμπεριφορικής θεραπείας δίνει έμφαση στην αλλαγή των πεποιθήσεων και του τρόπου σκέψης του ασθενή. Χρειάζεται όμως περισσότερη έρευνα για να εκτιμηθεί επαρκώς η αξία της γνωσιακής-συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας.

Η συνεχιζόμενη αναζήτηση των αιτιών, μαζί με την έρευνα για τη θεραπεία, υπόσχεται να δώσει ακόμη περισσότερη ελπίδα σε άτομα με ΙΨΔ και τις οικογένειές τους.

Πώς να πάρετε βοήθεια για την ΙΨΔ

Αν νομίζετε ότι έχετε ΙΨΔ, πρέπει να αναζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας. Οι οικογενειακοί γιατροί, κλινικοί και οι οργανώσεις υγείας μπορούν να προσφέρουν θεραπεία και να παραπέμψουν σε κέντρα ψυχικής υγείας και ειδικούς. Επίσης, το τμήμα ψυχιατρικής ενός μεγάλου κέντρου υγείας ή ένα πανεπιστημιακό τμήμα ψυχολογίας μπορεί να διαθέτουν ειδικούς που γνωρίζουν τη θεραπεία της ΙΨΔ και μπορούν να προσφέρουν θεραπεία ή να προτείνουν κάποιο γιατρό στην περιοχή.

Πώς μπορεί να βοηθήσει η Οικογένεια

Η ΙΨΔ δεν επηρεάζει μόνο το ίδιο το άτομο, αλλά ολόκληρη την οικογένεια. Η οικογένεια συνήθως δυσκολεύεται να αποδεχτεί ότι το άτομο με ΙΨΔ δεν μπορεί να σταματήσει τη δυσφορική του συμπεριφορά. Τα μέλη της οικογένειας μπορεί να δείχνουν το θυμό και τη δυσανασχέτησή τους, προκαλώντας έτσι αύξηση της ιδεοψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς. Ή, για να διατηρήσουν την ηρεμία, μπορεί ακόμη και να διευκολύνουν τις τελετουργίες και να δίνουν διαρκή επιβεβαίωση.

Είναι σημαντικό η οικογένεια να λάβει κάποια εκπαίδευση σχετικά με την ΙΨΔ. Η οικογένεια μπορεί να μάθει συγκεκριμένους τρόπους για να ενθαρρύνει το άτομο με ΙΨΔ να αφοσιωθεί στη συμπεριφορική θεραπεία ή/και στο φαρμακοθεραπευτικό πρόγραμμα.

Τα βιβλία αυτοβοήθειας αποτελούν συχνά μια καλή πηγή πληροφόρησης. Κάποιες οικογένειες ζητούν βοήθεια από οικογενειακό θεραπευτή ειδικευμένο στον τομέα. Επίσης, τα τελευταία χρόνια, πολλές οικογένειες συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές υποστηρικτικές ομάδες που οργανώνονται στη χώρα τους.