Επιθετικότητα και ναρκισσισμός

Ακρόαση άρθρου......

Το τελευταίο διάστημα αρχίζουν να γνωστοποιούνται συμπεριφορές βίας τόσο σωματικής όσο και λεκτικής στο ενδοοικογενειακό και εργασιακό περιβάλλον στην χώρα μας. Η ναρκισσιστική διαταραχή την οποία και θα αναλύσουμε παρακάτω μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να αποτελέσει και βασικό συνδετικό στοιχείο στο εγχείρημα αναζήτησης αιτιών και παραγόντων που επηρεάζουν αισθητά την δραματική αύξηση συμπεριφορών βίας τόσο στην οικογένεια όσο και στην δουλειά του ατόμου. 

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

Η λέξη ναρκισσιστική παραπέμπει στον «Νάρκισσο» και στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Ο Νάρκισσος μόλις αντίκρισε την αντανάκλασή του προσώπου του στα νερά μιας πηγής γοητεύτηκε τόσο πολύ που έμενε εκεί συνέχεια, ερωτεύτηκε την εικόνα του μέχρι που πέθανε.

Η Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας συνήθως εμφανίζεται από την πρώιμη ενήλικη ζωή του ατόμου και μερικά από τα διαγνωστικά κριτήρια για αυτή την διαταραχή είναι η αίσθηση μεγαλείου και σπουδαιότητας καθώς και η υπερευαισθησία του ατόμου στην απόρριψη και την κριτική άλλων ανθρώπων.

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή συνηθίζουν να έχουν έντονες φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, εξυπνάδας, ομορφιάς και ιδανικής αγάπης.

Αναζητά συνέχεια τον θαυμασμό και επιδιώκει περισσότερο να συναναστρέφεται ανθρώπους υψηλού κύρους. Το άτομο με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά ή ναρκισσιστική διαταραχή δυσκολεύεται να δημιουργήσει σταθερές και γνήσιες ανθρώπινες σχέσεις καθώς τείνει να υποτιμάει τους υπόλοιπους ανθρώπους και να τους φθονεί ή να πιστεύει ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι τον φθονούν.

Επίσης, το άτομο αυτό έχει την αίσθηση ότι οι άλλοι πρέπει να τον μεταχειρίζονται με ιδιαίτερα ευνοϊκό τρόπο ενώ συνήθως δημιουργεί διαπροσωπικές σχέσεις με στόχο να πετύχει τους σκοπούς του.

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή έχουν πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και νιώθουν συχνά εύθραυστοι στην κριτική των άλλων γιατί φοβούνται ότι θα καταρρεύσουν και θα νιώσουν σαν να είναι το απόλυτο τίποτα. Είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικά άτομα και νιώθουν πως απειλούνται από τα υπόλοιπα επιτυχημένα άτομα. Πληγώνονται εύκολα αλλά τείνουν να δείχνουν την θλίψη τους με την μάσκα της οργής.

Επιθετικότητα και ναρκισσιστική διαταραχή

Σύμφωνα με ευρήματα της μελέτης που διεξήχθη στο πανεπιστήμιο του Οχάϊο από του καθηγητή Brad Bushman η επιθετικότητα και η ναρκισσιστική διαταραχή έχουν πολύ μεγάλη σύνδεση μεταξύ τους. Η επιθετικότητα ορίζεται ως οποιαδήποτε συμπεριφορά έχει ως σκοπό να βλάψει κάποιον που δεν θέλει να τον βάψουν ενώ η βία είναι η επιθετικότητα που έχει ακραία σωματική βλάβη και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο.

Μετέπειτα έγιναν και άλλες πολλές έρευνες και μελέτες με πολλούς συμμετέχοντες που επιβεβαίωσαν το εύρημα αυτό φανερώνοντας μάλιστα πως ο ναρκισσισμός σχετίζεται με 21% της αύξησης της επιθετικότητας και με 18% της αύξησης της βίας. Σύμφωνα με ειδικούς ο ναρκισσιστικός χαρακτήρας νιώθει συνεχώς πως τον προκαλούν και μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα επιθετικοί ακόμη και αν δεν τον προκαλούν.

Έχουν μια μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους και πιστεύοντας ότι είναι ανώτεροι από τους υπόλοιπους μπορεί να προβούν σε επιθετικές συμπεριφορές (εκφοβισμός, σωματική, λεκτική βία) θεωρώντας απλά ότι έχουν το δικαίωμα να το κάνουν. Άνθρωποι νάρκισσοι στην πραγματικότητα έχουν μέσα τους το κενό δείχνοντας αδυναμία να νιώσουν ενσυναίσθηση, να μπουν δηλαδή στη θέση του άλλου και να τον κατανοήσουν.

Η επιθετική και βίαιη συμπεριφορά στους άλλους τους δίνει την επιβεβαίωση που αναζητούσαν, το κάνουν γιατί θεωρούν πως είναι ανώτεροι και οποιοσδήποτε τολμήσει να τους αμφισβητήσει θα υποστεί και το τέρας που κρύβουν μέσα τους.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως ο Ναρκισσισμός και η αυτοεκτίμηση είναι δύο έννοιες που συχνά συγχέονται αν και έχουν μεγάλη διαφορά μεταξύ τους ως προς την σημασιολογία και την νοηματοδότηση τους.

Πιο συγκεκριμένα, ο ναρκισσισμός τείνει να επιβάλλεται μέσω της επίδειξης, ενώ αντιθέτως η αυτοεκτίμηση κάνει αισθητή την παρουσία της απλά με την ύπαρξή της.

Ένας άνθρωπος με υψηλή αυτοεκτίμηση είναι σε θέση να λεκτικοποιήσει και να αφηγηθεί τις καλές για εκείνον στιγμές, αναφέροντας τους στόχους του, τις προσπάθειες που κατέβαλε και τους ανθρώπους που τον στήριξαν στην διάρκεια της προσπάθειάς του.

Αντιθέτως ένα ναρκισσιστικό άτομο θα προσπαθήσει να μεγαλοποιήσει την προσπάθεια που κατέβαλε για να καταφέρει να βρίσκεται σε μία υψηλού κοινωνικού κύρους θέση προβάλλοντας τον εαυτό του ως ένα ανώτερο ον. 

Ναρκισσισμός και ψυχανάλυση

Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική σκέψη και τον Φρόιντ (1914) ο ναρκισσισμος νοείται ως η αγάπη που στρέφεται προς τον εαυτό μας και η εν μέρει ικανοποίηση μερικών ενορμήσεων του ατόμου.

Υπάρχουν τρεις μορφές αγάπης του εαυτού: ο αυτοερωτισμός, ο πρωτογενής ναρκισσισμός και ο δευτερογενής ναρκισσισμός.

Το στάδιο του αυτοερωτισμού αναφέρεται στην πρώιμη βρεφική ηλικία που το άτομο ικανοποιεί μερικές απο τις ενορμήσεις του μέσω μερικών οργάνων.

Το ίδιο το όργανο αποτελεί το αντικείμενο της ενόρμησης. Την περίοδο του αυτοερωτισμού το έμβρυο δεν έχει σχηματίσει ακόμη την έννοια του ενιαίου σώματος αλλά και την έννοια του Εγώ, δεν μπορεί να ξεχωρίσει τον εαυτό του με την εξωτερική πραγματικότητα και επομένως δεν έχει ακόμη μια δομημένη ταυτότητα.

Η πιθανή παλινδρόμηση (επιστροφή) σε αυτην την φάση αποτελεί πραγματικό κίνδυνο για την ψυχική υγεία του ατόμου. Την περίοδο του πρωτογενούς ναρκισσισμού το σώμα του ατόμου από σκόρπιο (στην φάση του αυτοερωτισμού) ενοποιείται και αποτελεί το πρώτο αντικείμενο αγάπης για το έμβρυο.

Στην φάση του δευτερογενούς ναρκισσισμού το Εγώ σχηματίζεται και αποτελεί πλέον το αντικείμενο εναποθέτησης των σεξουαλικών ενορμήσεων του ατόμου. Σε αυτή τη φάση το Εγώ κυριαρχεί στο Εκείνο (απο το οποίο πηγάζουν οι σεξουαλικές μας ενορμήσεις) και αποτελεί πλέον το μοναδικό αντικείμενο αγάπης για το έμβρυο.

Στις δυο αυτές φάσεις ναρκισσισμού το έμβρυο βρίσκει ικανοποίηση μόνο από τον εαυτό του και βρίσκεται σε μία μοναχική φάση.

Ωστόσο, με την σεξουαλική εξέλιξη το άτομο θα αναζητήσει ένα αντικείμενο για να ικανοποιήσει τις ενορμήσεις του, θα αποχωριστεί την παντοδυναμία του Εγώ και θα υποστεί τεράστιο πόνο.

Στην αρχή της ζωής του το άτομο νιώθει μίσος για το εξωτερικό αντικείμενο καθώς διαχωρίζει το Εγώ με το μη Εγώ και αυτό αποτελεί μια απώλεια για τον ναρκισσισμό του.

Το εξωτερικό αντικείμενο πρώτα αναγνωρίζεται μέσω του μίσους. Αργότερα το άτομο ξεπερνώντας την φάση του μίσους μπορεί να αναγνωρίσει το αντικείμενο ως πηγή ευχαρίστησης.

Επομένως, σύμφωνα με τον Φρόιντ το μίσος προηγείται της αγάπης (Φρόιντ,1914).

Ο ναρκισσισμός και η αγάπη προς τον εαυτό προηγείται εξελικτικά από την αγάπη για τους άλλους και ο ναρκισσισμός αποτελεί σύμφωνα με τον Φρόιντ μέρος της ψυχικής εξέλιξης του ατόμου. Αν το άτομο δεν καταφέρει να ξεπεράσει επιτυχώς μερικά από τα στάδια που αναφέραμε δημιουργείται έντονο πλήγμα στην ψυχική του ισορροπία. 

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή δυσκολεύονται να δημιουργήσουν λειτουργικές σχέσεις με τους άλλους καθώς τους βλέπουν ως αντικείμενα επιβεβαίωσης της σπουδαιότητάς τους. Θεωρούν δεδομένο πως οι υπόλοιποι άνθρωποι θα ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους.

Για τον νάρκισσο κανένας δεν είναι ισάξιος με εκείνον. Η απόρριψη θα τον πυροδοτήσει με έντονα αισθήματα θυμού και επιθετικότητας. Η επιβολή είναι το μόνο που ενδιαφέρει ένα νάρκισσο και αυτό θα γίνει χωρίς να τον ενδιαφέρει το πώς θα αισθάνεται ο άλλος. Για εκείνον δεν έχει καμία αξία.

Πώς μπορεί λοιπόν ένα άτομο με ναρκισσισμό να δεχτεί την απόρριψη από τον σύντροφό του, όταν αυτό σηματοδοτεί για εκείνον απόρριψη και μη αποδοχή της απεριόριστης αξίας του; 

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ανθή Πιτσιρέλου - Ψυχολόγος

Ανθή Πιτσιρέλου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Πιστοποιημένη Κλινική Ψυχολόγος ΜSc, με ειδίκευση στη ψυχανάλυση και στη συνθετική ψυχοθεραπεία. Κάτοχος άδειας ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. Παρέχει τις ψυχολογικες της υπηρεσίες σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες σε όλη την Ελλάδα διαδικτυακα αλλα και δια ζώσης

6979276333

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού