Ψυχιατρικές διαταραχές και Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Ακρόαση άρθρου......

Οι ψυχιατρικές διαταραχές είναι συχνό εύρημα στη Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) αν και συχνά παραγκωνίζονται και δεν αναγνωρίζονται άμεσα. Ασθενείς με ΣΚΠ εμφανίζουν συχνά συμπεριφορικές αλλαγές μετά τη διάγνωση της νόσου, οι οποίες είναι αντιληπτές από τους ίδιους και από τους συγγενείς τους (Heldner et al. 2018).

Η κατάθλιψη στην Σκλήρυνση κατά πλάκας

Η πιο συχνή ψυχιατρική διαταραχή είναι η κατάθλιψη. Πράγματι σύμφωνα με τους Mohr & Cox (2001) η κατάθλιψη αγγίζει το 50% των ασθενών με ΣΚΠ. Συχνά η απρόσμενη εξέλιξη της νόσου μπορεί να δημιουργήσει στους ασθενείς συναισθηματικές διαταραχές.

Οι ξαφνικές εξάρσεις, ο φόβος του αγνώστου, η αναπηρία που προκύπτει με την πάροδο του χρόνου και η δυσκολία συμμετοχής σε καθημερινές δραστηριότητες μπορούν να προκαλέσουν συναισθηματικές διαταραχές. Η ΣΚΠ είναι απρόβλεπτη νόσος και ο ασθενής δεν μπορεί να γνωρίζει την έκβασή της.

Αρνητικά συναισθήματα προκαλούνται πολλές φορές από την σωματική ανικανότητα που προκαλεί η νόσος. Οι Mohr & Cox (2001) αναφέρουν έρευνες, οι οποίες υποστηρίζουν ότι η απουσία κοινωνικής στήριξης και η αδυναμία ανάληψης κοινωνικών ρόλων εξαιτίας της νόσου μπορεί να οδηγήσουν σε κατάθλιψη.

Αποκτήστε το βιβλίο Αντιμετωπίζοντας την κατάθλιψη, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας

Σε έρευνα των Panda et al. (2018) βρέθηκε ότι 35 από τους 90 ασθενείς του δείγματος, δηλαδή το 38,8%, εμφάνιζαν καταθλιπτικά συμπτώματα σύμφωνα με τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου αυτοαναφοράς Beck Depression Inventory (BDI).

Τέσσερις από αυτούς τους ασθενείς παρουσίασαν σοβαρά καταθλιπτικά συμπτώματα, 11 ασθενείς είχαν μέτρια συμπτώματα και 20 ασθενείς ελαφρά συμπτώματα. Υψηλά επίπεδα κατάθλιψης σημειώθηκαν και σε μια διαχρονική έρευνα των Chahraoui et al. (2014), τα οποία όμως μειώθηκαν με την πάροδο πέντε χρόνων από 40% σε 26%.

Η κατάθλιψη συνδέεται με το επίπεδο αναπηρίας του ασθενούς (McKay et al., 2018), με τον πόνο (Marck et al., 2017) και με την κόπωση (Garg, Bush, & Gappmaier, 2016). Σύμφωνα με τον Feinstein (2002) ασθενείς που ζούνε μόνοι, έχουν οικογενειακό ιστορικό ψυχιατρικής διαταραχής, έχουν αυξημένα επίπεδα κατάθλιψης και στρες και κάνουν κατάχρηση αλκοόλ είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν αυτοκτονικές τάσεις. Η κατάθλιψη συχνά εμποδίζει τη διάγνωση των νευροψυχολογικών διαταραχών, ενώ συνδέεται και με χαμηλότερη ποιότητα ζωής (Lezak, Howieson, & Loring, 2012, σελ. 301).

Βέβαια ορισμένοι ασθενείς παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν λόγω της νόσου υιοθετούν προσαρμοστικές τεχνικές που μειώνουν την κατάθλιψη και το άγχος (Mohr & Cox, 2001).

Αγχώδεις διαταραχές στη Σκλήρυνση κατά πλάκας

Εκτός από την κατάθλιψη οι αγχώδεις διαταραχές είναι αρκετά συχνές στη ΣΚΠ. Πολλές φορές οι ασθενείς βιώνουν έντονο άγχος για ένα χρόνο περίπου αφ’ ότου γίνει η διάγνωση. Η απρόβλεπτη φύση της νόσου αποτελεί ένα σημαντικό αγχογόνο ερέθισμα για οποιονδήποτε πληροφορείται ότι πάσχει από ΣΚΠ. Ασθενείς οι οποίοι εμφανίζουν υψηλά επίπεδα άγχους μπορεί να εμφανίσουν ταυτόχρονα χαμηλή αυτοεκτίμηση και υψηλότερη κατάθλιψη ενώ μπορεί να έχουν και υψηλότερο βαθμό αναπηρίας (Garfield & Lincoln, 2012).

Σε άλλες έρευνες το άγχος έχει συσχετιστεί και με την επαγγελματική κατάσταση, την αυτοαποτελεσματικότητα, την ανθεκτικότητα και τις δεξιότητες αντιμετώπισης των προβλημάτων (Tan- Kristanto & Kiropoulos, 2014). Σε έρευνα των Briones- Buixassa et al. (2017) οι ασθενείς με ΣΚΠ είχαν μεγαλύτερο άγχος σε σχέση με το υγιές δείγμα, ενώ το άγχος συνδέεται με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.

Συγκεκριμένα, οι ασθενείς αναζητούσαν λιγότερη κοινωνική στήριξη και υιοθετούσαν αποφευκτικές στρατηγικές αντιμετώπισης προβλημάτων.

Βέβαια δεν γνωρίζουμε αν δρούσαν πάντα έτσι ή αν η νόσος τους οδήγησε στο να τροποποιήσουν τις στρατηγικές αντιμετώπισης στρεσσογόνων καταστάσεων.

Παθολογικό γέλιο ή κλάμα

Οι ασθενείς με ΣΚΠ παρουσιάζουν ορισμένες φορές ψευδοπρομηκική κατάσταση ή αλλιώς παθολογικό γέλιο ή κλάμα. Η ψευδοπρομηκική κατάσταση εμφανίζεται σε διάφορες νευρολογικές διαταραχές όπως το Parkinson, το εγκεφαλικό, η κρανιοεγκεφαλική κάκωση και η πολλαπλή σκλήρυνση (Woodard, Kim, Calderon, & Hill, 2017). Οι ασθενείς με αυτή τη διαταραχή ξεσπούν συχνά σε γέλιο ή κλάμα χωρίς να υπάρχει κάποιο εξωτερικό ερέθισμα που να δικαιολογεί αυτή την αντίδραση.

Μάλιστα πολλοί ειδικοί αποδίδουν αυτή την κατάσταση σε άλλες διαταραχές όπως η κατάθλιψη, ή σε αλλαγές που προκύπτουν εξαιτίας κάποιας νευροψυχιατρικής διαταραχής, με αποτέλεσμα να μην τίθεται επίσημη διάγνωση. Στη ΣΚΠ ασθενείς με παθολογικό γέλιο ή κλάμα αντιμετωπίζουν προβλήματα στην κοινωνική ζωή. Συχνά έχουν προοδευτική μορφή της νόσου, ενώ εμφανίζουν κι άλλα γνωστικά ελλείμματα (Lezak, Howieson, & Loring, 2012, σ. 301). Εμπλέκονται περιοχές του μετωπιαίου φλοιού και της παρεγκεφαλίδας.

Παθολογική ευφορία

Σε άλλες περιπτώσεις οι ασθενείς με ΣΚΠ μπορεί να παρουσιάσουν παθολογική ευφορία η οποία δεν συμβαδίζει με την κατάσταση της υγείας τους. Έχουν μια ασυνήθιστη ευφορία για το μέλλον ακόμα κι αν η κλινική κατάστασή τους επιδεινώνεται. Η παθολογική ευφορία θεωρείται πλέον ότι εμφανίζεται πολύ πιο σπάνια σε σχέση με το παρελθόν (Duncan, Malcolm-Smith, Ameen, & Solms, 2016).

Τέλος, κάποιες άλλες ψυχιατρικές διαταραχές που μπορεί να εμφανιστούν είναι η διπολική διαταραχή καθώς και η κατάχρηση αλκοόλ. Η θεραπεία τους μπορεί να βασιστεί είτε στην υποστηρικτική συμβουλευτική ή στη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία σε συνδυασμό με χορήγηση αντικαταθλιπτικών ή άλλον ψυχοτρόπων φαρμάκων.

Βιβλιογραφία

Briones-Buixassa, L., Mila, R., Arrufat, F., Aragones J., Bufill, E., Luminet, O., & Moss-Morris, R. (2017). A case-control study of psychosocial factors and their relationship to impairment and functionality in multiple sclerosis. Journal of health psychology, 24(8), 1023-1032.
Chahraoui, K., Duchene, C., Rollot, F., Bonin, B., & Moreau, T. (2014). Longitudinal study of alexithymia and multiple sclerosis. Brain and Behavior, 4(1), 75–82.
Duncan, A., Malcolm-Smith, S., Ameen, O., & Solms, M. (2016). The Incidence of Euphoria in Multiple Sclerosis:Artefact of Measure. Multiple Sclerosis International, 2016, 1-8. doi 10.1155/2016/5738425.
Feinstein, A. (2002). An examination of suicidal intent in patients with multiple sclerosis. Neurology, 59(5), 674-678.
Garg, H., Bush, S., & Gappmaier, E. (2016). Associations Between Fatigue and Disability, Functional Mobility, Depression, and Quality of Life in People with Multiple Sclerosis. Internation Journal of Multiple Sclerosis Care, 18(2), 71-77.
Garfield A.,C., & Lincoln, N.,B. (2012). Factors affecting anxiety in multiple sclerosis. Disability and Rehabilitation, 4(24), 2047-2052. doi: 10.3109/09638288.2012.667503.
Heldner, M. R., Kaufmann-Ezra, S., Gutbrod, K., Bernasconi, C., Bigi, S., Blatter, V., Mattle, H., Muri, R., Verma, A., & Kamm, C. P. (2017). Behavioral Changes in Patients with Multiple Sclerosis. Frontiers in neurology, 8(437). doi:10.3389/fneur.2017.00437.
Lezak, M., D., Howieson, D., B., & Loring, D., W. (2012). Νευροψυχολογική Εκτίμηση. Μεσσήνης, Λ., Κοσμίδου, Μ., & Παπαθανασόπουλος, Π. (Επιμ.). Πάτρα: Gotsis
Marck, C., De Livera, A., Weiland, T., Jelinek, P., Neate, S., Brown, C., Taylor, K., Khan, F., & Jelinek, G. (2017). Pain in people with multiple sclerosis; Associations with modifiable lifestyle factors, fatigue,depression,anxiety and mental health quality of life. Frontiers in Neurology, 8(461). Doi: 10.3389/fneur.2017.00461.
McKay, K. A., Tremlett, H., Fisk, J. D., Zhang, T., Patten, S. B., … Kastrukoff, L. (2018). Psychiatric comorbidity is associated with disability progression in multiple sclerosis. Neurology, 90(15), e1316–e1323.
Mohr, D.& Cox, D. (2001). Multiple sclerosis; Empirial literature for the clinical health psychologist. Journal of Clinical Psychology, 57(4), 479-499.
Tan-Kristanto, S., & Kiropoulos, L., A. (2014). Resilience, self-efficacy, coping styles and depressive and anxiety symptoms in those newly diagnosed with multiple sclerosis. Psychology, Health & Medicine, 20(6), 635-645.
Woodard, T., J., Florencio, C., K., Calderon, F., Hill, C. (2017). Review of the Diagnosis and Management of Pseudobulbar. U.S Pharmacist, 42(11), 31-35.