Γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία για τη βελτίωση της εικόνας του σώματος στις διαταραχές πρόσληψης τροφής

Ακρόαση άρθρου......

Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία σε ομάδες για τη βελτίωση της εικόνας του σώματος έχει διαπιστωθεί ερευνητικά ότι είναι αρκετά αποτελεσματική για γυναίκες που δεν είναι ικανοποιημένες από τη σωματική τους εικόνα (Grant & Cash, 1995. Rosen et al., 1989).

Αρνητική εικόνα σώματος

Οι παρεμβάσεις με στόχο την τροποποίηση της αρνητικής εικόνας του σώματος σε γυναίκες που έχουν αναπτύξει κάποια διαταραχή πρόσληψης τροφής συνιστούν αναπόσπαστο συστατικό του όλου θεραπευτικού προγράμματος, αφού η αρνητική εικόνα του σώματος αποτελεί βασικό στοιχείο τόσο στη διαμόρφωση όσο και στη διατήρηση των διαταραχών πρόσληψης τροφής.

Επιπλέον, τέτοιες παρεμβάσεις μπορούν να δράσουν σε επίπεδο πρόληψης των διαταραχών πρόσληψης τροφής σε γυναίκες που είναι μεν δυσαρεστημένες από τη σωματική τους εικόνα, αλλά δεν εμφανίζουν δυσλειτουργικές διατροφικές συμπεριφορές.

Οι πιο διαδεδομένες γνωσιακές - συμπεριφοριστικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση της αρνητική εικόνας του σώματος, οι οποίες έχουν αξιολογηθεί και ερευνητικά ως προς την αποτελεσματικότητά τους, είναι το αυτοκαθηδηγούμενο πρόγραμμα του Cash (1991, αναφ. στο Strachan & Cash, 2002), το οποίο περιλαμβάνει ασκήσεις για το σπίτι, το Πρόγραμμα Θετικού Σώματος (Body Positive Program) των Stewart και Williamson (2003), καθώς και το Εγχειρίδιο για την Εικόνα του Σώματος (Body Image Workshop) του Cash (1997, 2008), τα οποία αποτελούν γνωσιακές-συμπεριφοριστικές παρεμβάσεις σε ομάδες.

Το Εγχειρίδιο για την Εικόνα του Σώματος (Cash, 2008) περιλαμβάνει οχτώ ομαδικές συναντήσεις των 90 λεπτών, οι οποίες στοχεύουν στην ενδυνάμωση της εικόνας του σώματος. Στην πρώτη συνάντηση τα μέλη αναγνωρίζουν τα θετικά και αδύναμα σημεία της σωματικής τους εικόνας. Δίνεται έμφαση στη μοναδικότητα του παρουσιαστικού της κάθε γυναίκας.

Θεραπεύοντας την αρνητική εικόνα σώματος

Ο θεραπευτής ζητά από τα μέλη να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο, για να ανακαλύψουν διάφορες πλευρές της εικόνας του σώματός τους.

Τα αποτελέσματα συζητιούνται με τα άλλα μέλη. Ανάλογα με το τι θα συνειδητοποιήσει το κάθε μέλος για τη δική του σωματική εικόνα, θα θέσει και τους συγκεκριμένους στόχους για αλλαγή.

Στη δεύτερη συνάντηση ο θεραπευτής ενημερώνει τα μέλη για το πώς αναπτύσσεται η αρνητική εικόνα του σώματος, δίνοτας έμφαση στον ρόλο των κοινωνικών, πολιτισμικών και οικογενειακών παραγόντων που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της σωματικής εικόνας.

Ουσιαστικά τα μέλη ευαισθητοποιούνται σχετικά με τους παράγοντες που διαμορφώνουν την εικόνα του σώματος.

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Χρησιμοποιώντας το ημερολόγιο σωματικής εικόνας ο θεραπευτής καλεί τα μέλη να σκεφτούν πώς δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε η δική τους εικόνα σώματος, καθώς και με ποιους παράγοντες σχετίζεται.

Η τήρηση ημερολογίου για την εικόνα του σώματος είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος, έτσι ώστε τα μέλη να μπορούν να εντοπίζουν τις σκέψεις τους σχετικά με τη σωματική τους εικόνα και να τις τροποποιούν.

Η τρίτη συνάντηση επικεντρώνεται στο παρόν τοπικό και χρονικό πλαίσιο (στο «εδώ και τώρα»), και όχι στις παρελθούσες εμπειρίες. Αντί για το τι είχε συμβάλει στο παρελθόν ώστε να διαμορφωθεί μια αρνητική εικόνα σώματος, η συζήτηση στρέφεται στο παρόν, στις σκέψεις που κάνει αυτή τη στιγμή το κάθε μέλος γύρω από τη σωματική του εικόνα. Επισημαίνεται η σημασία της αποδοχής της σωματικής εικόνας στο παρόν.

Η τέταρτη συνάντηση περιλαμβάνει ψυχοεκπαίδευση σχετικά με τον ρόλο των σκέψεων, των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς.

Στις συνήθεις αρνητικές σκέψεις που κάνουν τα μέλη της ομάδας συγκαταλέγονται οι ακόλουθες: «Οι άνθρωποι που είναι ελκυστικοί τα έχουν όλα στη ζωή», «Η αξία που εξαρτάται από το πώς δείχνω», «Πρέπει πάντα να φροντίζω να φαίνομαι όσο το δυνατόν πιο ωραία» κ.λπ.

Στην πέμπτη συνάντηση τα μέλη της ομάδας μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις γνωσιακές τους διαστρεβλώσεις στις σκέψεις που κάνουν γύρω από τη σωματική τους εμφάνιση και να τις διορθώνουν μέσα από τη διαδικασία της γνωσιακής αναδόμησης. Οι εναλλακτικές σκέψεις βοηθούν τα μέλη να αισθάνονται καλύτερα με τη σωματική τους εικόνα.

Στην έκτη συνεδρία πραγματοποιείται η διδασκαλία ειδικών συμπεριφοριστικών στρατηγικών, οι οποίες έχουν στόχο να λειτουργήσουν εναλλακτικά σε συμπεριφορές που τα μέλη έχουν υιοθετήσει στο παρελθόν και έχουν γίνει συνήθειες (για παράδειγμα, να κοιτάζονται συχνά στον καθρέπτη, να προσπαθούν να διορθώσουν ατέλειες του σώματός τους κ.λπ.).

Τα μέλη μαθαίνουν σταδιακά να αντικαθιστούν αυτές τις συμπεριφορές, που έχουν ως συνέπεια να ενετείνουν τα αρνητικά τους συναισθήματα σχετικά με τη σωματική τους εικόνα, με άλλες συμπεριφορές πιο λειτουργικές, που τα κάνουν να νιώθουν καλά με τον σωματικό τους εαυτό και να τον αποδέχονται.

Στην έβδομη συνεδρία τα μέλη διδάσκονται ασκήσεις που στοχεύουν στην επιβεβαιώση της σωματικής τους εικόνας, όπως είναι οι θετικές φράσεις προς τον εαυτό, έτσι ώστε να νιώθουν ευχαριστημένα και σίγουρα με το σώμα τους.

Στην όγδοη και τελευταία συνάντηση γίνεται ανασκόπηση του όλου προγράμματος, ενώ τα μέλη αξιολογούν την πορεία τους και τις αλλαγές που έχουν επιτύχει σχετκά με την αντίληψη της σωματικής τους εικόνας.

Καθ' όλη τη διάρκεια του προγράμματος τα μέλη συμπληρώνουν φύλλα ασκήσεων ανάλογα με την εξεταζόμενη θεματική.

Οι γνωσιακές-συμπεριφοριστικές παρεμβάσεις που έχουν εφαρμοστεί για τη βελτίωση της εικόνας του σώματος διαρκούν περίπου 8-9 συναντήσεις, ενώ η δομή των συναντήσεων είναι παρεμφερής με εκείνη του Εγχειριδίου για την Εικόνα του Σώματος.

Ως επιπρόσθετες τεχνικές για την πρόληψη των υποτροπών αναφέρονται ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση καταστάσεων που αποτελούν ερέθισμα για τη διαμόρφωση μιας αρνητικής εικόνας σώματος (π.χ. συγκεκριμένη παρέα φίλων που ασχολούνται επικριτικά με την εικόνα της πελάτισσας) και οι τεχνικές χαλάρωσης (Nicolino et al., 2001).

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Διαταραχές πρόσληψης τροφής Γνωσιακή συμπεριφοριστική προσέγγιση που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.