Ακρόαση άρθρου......

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ψυχαναλυτική εξήγηση του φαινομένου των διατροφικών διαταραχών στην εφηβεία, η οποία τις προσεγγίζει ως μια προσπάθεια του έφηβου να διαχειριστεί συγκρούσεις που προβάλλει η συγκεκριμένη αναπτυξιακή φάση, παλινδρομώντας σε ένα προηγούμενο αναπτυξιακό στάδιο.

Ψυχοδυναμική θεώρηση της Ψυχογενούς Ανορεξίας

Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση της ψυχογενούς ανορεξίας, η ψυχοδυναμική θεώρηση προτείνει ότι ο/η ανορεκτικός/ή έφηβος/η στερείται “πυρηνικής προσωπικότητας” και καταπνίγεται από έντονα συναισθήματα κενού, ανεπάρκειας καθώς και από μια παράλληλη ανικανότητα να έχει πρόσβαση στις δικές του ασυνείδητες σκέψεις και συναισθήματα.

Μια τέτοια, λοιπόν, εύθραυστη δομή προσωπικότητας όταν έρχεται αντιμέτωπη με τις πολλαπλές απαιτήσεις της αναπτυξιακής φάσης της εφηβείας (καινούριοι ρόλοι, καθήκοντα και ευθύνες), καταπνίγεται από αυτές και υποχωρεί σε μια άκαμπτη και παθολογική ενασχόληση με το φαγητό και την διατροφή, η οποία του δίνει την ψευδαίσθηση ελέγχου και ικανότητας. Αυτή, συνεπώς, η υποχώρηση του εφήβου εξυπηρετεί την προστασία του απέναντι σε άγχη, ανησυχίες και φόβους που συνεπάγεται η μετάβαση από την παιδική στην εφηβική και πολύ κοντινή πλέον ενήλικη ζωή, πάνω στα οποία ο έφηβος νιώθει ότι δεν μπορεί να ασκήσει κανέναν απολύτως έλεγχο.

Επομένως, σύμφωνα με την ψυχαναλυτική άποψη,  η ανορεξία έχει προσαρμοστική αξία και συνιστά μια μορφή ψυχοπαθολογίας που έχει ένα προσαρμοστικό αποτέλεσμα, καθώς είναι ο τρόπος του εφήβου να διαχειριστεί τον αβάσταχτο φόρτο της αναπτυξιακής του φάσης. Έτσι, τα συμπτώματα της ανορεξίας κατά έναν παράδοξο τρόπο επαναεγκαθιδρύουν την διαταραγμένη ψυχική ισορροπία του εφήβου, μία ισορροπία, όμως, η οποία συνοδεύεται από το αναπόφευκτο “βιολογικό κόστος” της ανορεξίας, όπως αυτό μεταφράζεται με όρους δυσλειτουργικής αυτοκαταστροφικής (διατροφικού τύπου) συμπεριφοράς.

 

Βουλιμία και Ψυχανάλυση

Από την άλλη πλευρά, η βουλιμική χρήση του φαγητού από τον έφηβο, ψυχαναλυτικά πάντα, ρυθμίζει την αρνητική του συναισθηματική διάθεση που προκύπτει από τα βαθιά αισθήματα απογοήτευσης και αναποτελεσματικότητάς του. Πρόκειται για μια λύση παλινδρόμησης απέναντι στην απαίτηση που αρχίζει σταδιακά να τοποθετείται στον/στην έφηβο/η για έξοδό του από τις οικογενειακές του ρίζες, ενώ ο ίδιος/η ίδια αισθάνεται παντελώς ανέτοιμος/η, απροετοίμαστος/η, από ψυχοσυναισθηματική άποψη, για μια τέτοια προσεχή αποσύνδεση για αυτό και νιώθει ότι καταπνίγεται από μια τέτοια προοπτική. 

Όπως και στην περίπτωση της ανορεξίας, έτσι και στην βουλιμία, ο έλεγχος πάνω στο φαγητό και το βάρος του σώματος φαίνεται να παίρνει υπερβολικά μεγάλη σημασία, να αυξάνει την κινητοποίηση του εφήβου για διαιτητικές πρακτικές και να τον ωθεί σε έναν άνισο αγώνα στον οποίο ο έφηβος πασχίζει να ανταποκριθεί σε μη ρεαλιστικούς στόχους και προσδοκίες εμφάνισης.

Στην πραγματικότητα, όμως, η βουλιμική κατάχρηση του φαγητού λειτουργεί ως ένας τρόπος συναισθηματικής ρύθμισης, καθώς ο έφηβος αδυνατεί να διαχειριστεί τα προσωπικά του συναισθήματα ανεπάρκειας, κενού και χαμηλής αυτοαξίας. Παράλληλα, η γνωστική προσέγγιση της ψυχολογίας στην κατανόηση του φαινομένου της βουλιμίας προσθέτει και την  πολύτιμη παράμετρο ότι  ο κύκλος των διαιτητικών πρακτικών και των βουλιμικών επεισοδίων (κατανάλωση υπερβολικά μεγάλων ποσοτήτων φαγητού) πυροδοτεί μια ολόκληρη σειρά βιολογικών μέτρων αντι-ρύθμισης, τα οποία δημιουργούν τις δικές τους απαιτήσεις και επηρεάζουν την ρύθμιση της όρεξης αλλά και τα γνωστικά σχήματα για το φαγητό και την εικόνα του σώματος, οδηγώντας σε γνωστική διαστρέβλωση της εικόνας του σώματος, επιδείνωση των φόβων πρόσληψης βάρους και ελλιπή ρύθμιση του αισθήματος κορεσμού (Steiner, Kwan, Shaffer, Walker, Miller, Sagar & Lock, 2003).


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Steiner, H., Kwan, W., Shaffer, T.G., Walker, S., Miller, S., Sagar, A., & Lock, J. (2003). Risk and protective factors for juvenile eating disorders. European Child and Adolescent Psychiatry, 12, 38-46.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Μπάμπαλου Χριστίνα Ελένη - Ψυχολόγος

Μπάμπαλου Χριστίνα Ελένη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

  • Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
  • Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
  • Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, Τμήμα Ψυχολογίας, Α.Π.Θ. (Υπότροφος ΙΚΥ). MSc Αναπτυξιακή/Εξελικτική & Σχολική Ψυχολογία, Α.Π.Θ. (Υπότροφος Ωνάσειου Ιδρύματος). Μεταπτυχιακή Εξειδίκευση στην Αξιολόγηση & Ψυχοπαιδαγωγική Υποστήριξη Παιδιών με Δυσκολίες Μάθησης & Προσαρμογής (Ειδικές Ανάγκες), Παν/μιο Μακεδονίας. Ευρωπαϊκό Πιστοποιητικό Ψυχοθεραπείας (ECP), Συστημική Ψυχοθεραπεία, Τραυματοθεραπεία-EMDR, DBR

6973480170
Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού