Πώς λειτουργούν οι σκέψεις μας;

Ακρόαση άρθρου......

Οι σκέψεις έχουν αντίκτυπο στον τρόπο που αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε. Έχουν αντίκτυπο στην υγεία μας, τόσο ψυχικά όσο και οργανικά, αλλά και στον τρόπο που βιώνουμε τη ζωή γενικότερα.

Αυτός ο εσωτερικός διάλογος υπάρχει ενεργά μέσα μας συνεχώς και κάποιες φορές βασανιστικά ακατάπαυστα.

Έχουμε αυτόν τον εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό μας τόσο έντονα, που σε πραγματικές συνθήκες θα έπρεπε να μιλήσουμε πάνω από 4500 λέξεις το λεπτό για να το φτάσουμε. Δηλαδή είναι σαν να διαβάζουμε πάνω από 15 σελίδες γραπτού το λεπτό!

Οι σκέψεις έρχονται και φεύγουν με έναν συνεχή, ακανόνιστο και κάπως μυστήριο τρόπο. Ωστόσο, ακριβώς επειδή υπάρχουν συνεχώς μέσα μας, μοιάζουν σαν να σκιαγραφούν τον χαρακτήρα του καθενός. Αυτό είναι ταυτόχρονα μια λογική συνοχή, αλλά και ένα παράδοξο.

Οι σκέψεις μπορούν να δημιουργηθούν, αλλά μπορούν να είναι και αυτόματες. Οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να ελέγξουν τις σκέψεις τους. Για παράδειγμα, μπορείτε να σκεφτείτε αυτή τη στιγμή, αν θέλετε, τι θα φάτε αύριο και πώς θα το μαγειρέψετε. Από την άλλη, οι αυτόματες σκέψεις συμβαίνουν συνεχώς· Καθώς κάνει κάποιος παίκτης την κίνησή του στο σκάκι, μπορεί ταυτόχρονα να μιλάει, αλλά και να σκέφτεται την επόμενη κίνησή του.

Όμως οι αυτόματες σκέψεις μπορεί να είναι τόσο βοηθητικές, αλλά και αυτόματες αρνητικές σκέψεις, όπως ονομάζονται. Αυτές είναι συνήθως διαμορφωμένες από την παιδική μας ηλικία και μας ακολουθούν ως την ενηλικίωση, σκέψεις όπως ‘Δεν είμαι αρκετός/η’,  ‘Δεν είμαι όμορφη/ος’, ‘Καλά πώς σκέφτηκα να το κάνω αυτό;’, ‘Είμαι μια ντροπή’ και άλλες.

Αυτές είναι οι σκέψεις που ενεργοποιούνται από μόνες τους και μάλιστα κουβαλούν ιδιότητες που διαμορφώθηκαν κατά την εξέλιξη του ανθρώπου.

Οι άνθρωποι τείνουμε να είμαστε επικριτικοί με τον εαυτό μας περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο και υπάρχει μια τάση προς την αρνητικότητα γενικά. Σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι θα εντοπίσουμε τις σκέψεις να έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά εντονότερα όταν υπάρχει μια φανταστική ή πραγματική απειλή.

Ο εγκέφαλος τείνει επίσης να δημιουργεί μια πιο εγωιστική αλληλουχία σκέψεων, όταν το περιβάλλον είναι ανταγωνιστικό. Σκεφτείτε το ως ανάγκη για επιβίωση.

Όχι μόνο στα ανταγωνιστικά περιβάλλοντα, αλλά και γενικότερα οι σκέψεις επηρεάζονται από το περιβάλλον και τις καταστάσεις που βρισκόμαστε. Ας υποθέσουμε ότι μια μητέρα δύο έφηβων παιδιών ξεκινά το μεταπτυχιακό της σε προχωρημένη ηλικία. Είναι κάτι καινούριο και δύσκολο για εκείνη, οπότε μπαίνει μέσα στην αίθουσα και οι σκέψεις της είναι αυτοκριτικές και ίσως τιμωρητικές: ‘Δεν θα τα καταφέρεις’, ‘Τι ήρθες να κάνεις εδώ σε τέτοια ηλικία;’

Αυτού του είδους οι σκέψεις δεν είναι σε κανέναν ξένες. Ο εγκέφαλος τείνει να το κάνει αυτό εξάλλου. Αφού λοιπόν οι σκέψεις μας έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο και είναι εν δυνάμει ελεγχόμενες, μπορούμε να αναπτύξουμε ένα πιο υγιές μοτίβο σκέψεων και παράλληλα μια πιο αποδοτική σχέση μαζί τους.

Αποτελεί το πρώτο βήμα που θα μας δώσει μεταγνωστικές ικανότητες ή την ευκαιρία να κρατήσουμε μια απόσταση από το μυαλό μας. Πράττοντας αυτό, μας δίνεται αυτόματα η δυνατότητα της επιλογής. Σε πρώτο βήμα, δε θα μπορέσουμε να επιλέξουμε την ύπαρξή τους. Μπορούμε όμως να επιλέξουμε αν θα τις ακούμε ή όχι. Σε ποιο βαθμό δηλαδή σκοπεύουμε να τις αφήσουμε να μας επηρεάζουν.

Όταν οι σκέψεις μας κατακλύζουν και είμαστε παγιδευμένοι σε συστήματα πεποιθήσεων που είναι άκαμπτα ή μας εμποδίζουν να συνδεθούμε με άλλους, μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να σκεφτούμε τι θα λέγαμε σε κάποιον άλλον που βιώνει κάτι παρόμοιο;

Τι θα έλεγες σε μια φίλη ή ένα πρόσωπο που νοιάζεσαι πολύ, αν είχε αυτές τις σκέψεις; Οι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο σκληροί με τον εαυτό τους και πιο απαιτητικοί.

Κάτι που θεωρούν ‘λάθος’ αν το κάνουν οι ίδιοι, σε κάποιον άλλον δικαιολογείται ή και γίνεται γρήγορα κατανοητό.

Ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή, ειδικά όταν οι συνθήκες είναι δυσκολότερες, να δείξουμε λίγο παραπάνω κατανόηση στον εαυτό μας. Να μας συμπονέσουμε περισσότερο, όπως θα συμπονούσαμε κάποιον άλλον που αγαπάμε.

Να μας αγαπήσουμε.