Αυτό-ευγνωμοσύνη και 2 πρακτικοί τρόποι ενίσχυσης

Ακρόαση άρθρου......

Πολλοί άνθρωποι βιώνουν έντονα την ευγνωμοσύνη κυρίως σε δύσκολες κι απειλητικές για τη ζωή τους περιστάσεις. Η εκτίμηση της ζωής τους έρχεται στο προσκήνιο, όταν, για παράδειγμα, παραμένουν αλώβητοι από ένα τροχαίο ατύχημα ή όταν ανακουφιστούν από μια επίπονη ασθένεια. Αισθάνονται ευγνώμονες για τα πράγματα που κάνουν οι άλλοι γι΄ αυτούς και τα πάντα αποκτούν μία νέα λάμψη.

Έτσι, το «καλό» υπερέχει πάντα έναντι του «κακού», το ευεργετικό έναντι του επιβλαβούς. Ωστόσο, δεν υπάρχει τίποτα άλλο, το οποίο να συνηθίζουμε πιο γρήγορα από μία άνετη ζωή. Τα πλεονεκτήματα ή τα προνόμια που υφίστανται στην καθημερινότητά μας, γρήγορα μετατρέπονται σε κάτι που θεωρείται δεδομένο και δεν αναβιώνει πλέον την ευγνωμοσύνη μας.

Εκτίμηση και Ευγνωμοσύνη

Η εκτίμηση και η ευγνωμοσύνη συνδέονται στενά. Εκτίμηση είναι η γνωστική αναγνώριση ότι κάτι έχει αξία και σχετίζεται με την συνειδητοποίηση ότι δεν είναι άπειρο και ανεξάντλητο (Watkins, 2014). Εάν κάτι κινδυνεύει να εξαφανιστεί, η ψυχολογική αξία που του επιρρίπτει κανείς αυξάνεται. Δηλώσεις όπως «Δόξα τω Θεώ που είμαι ακόμα ζωντανός» αποκαλύπτουν ότι μία κρίση στην υγεία μας είναι συχνά απαραίτητη, ώστε να αναγνωρίσουμε τι είναι πραγματικά σημαντικό.

Η ευγνωμοσύνη είναι μία συναισθηματική αντίδραση, όπου αισθάνεσαι ευλογημένος και θεωρείς τους ανθρώπους και τα πράγματα γύρω σου θεία δώρα. Ανάλογα βιώματα κατά τη διάρκεια της ζωής, όπου αναδεικνύεται και αναγνωρίζεται αυτό το αίσθημα ευλογίας, δεν σχετίζονται με αντικειμενικά γεγονότα, αλλά με τη στάση σου απέναντι στη ζωή.

Μετά το τρομακτικό τσουνάμι του 2004, οι ίδιοι οι επιζώντες υπό τις ίδιες συνθήκες αντέδρασαν πολύ διαφορετικά στην προσφερόμενη βοήθεια. Κάποιοι θεώρησαν τους εαυτούς τους ως τυχερούς επιζώντες και ήταν ευγνώμονες για τα λίγα που είχαν ακόμα ή για τη βοήθεια που τους προσφέρθηκε, ενώ άλλοι θεωρούσαν ότι είναι κακότυχοι και η βοήθεια που τους προσφερόταν δεν τους παρείχε καμία ανακούφιση (Teigen & Jensen, 2011).

Η ευγνωμοσύνη είναι διαφορετική από το αίσθημα του ότι «κάτι σου οφείλεται». Δεν συνοδεύεται από μία υποχρέωση του να κάνεις κάτι ως αντάλλαγμα και δεν περιλαμβάνει χειραγώγηση των άλλων με σκοπό την προσωπική εύνοια και απόκτηση περισσότερων αγαθών.  Είναι ξεκάθαρα μία συναισθηματική αντίδραση στην υποκειμενική αναγνώριση ότι υπάρχει κάτι καλό, το οποίο θα παρέχει στο «είναι» σου μία ενίσχυση. Έτσι, το άτομο εστιάζει την προσοχή του σε ένα αίσθημα υποκειμενικής «αφθονίας» παρά σε ένα αίσθημα «έλλειψης».

Ευγνωμοσύνη και υποκειμενική ευημερία

Εμφανώς, η ευγνωμοσύνη συνεισφέρει σημαντικά στην υποκειμενική ευημερία σε ένα σωματικό, κοινωνικό, προσωπικό και πνευματικό επίπεδο. Όταν αυτές οι τέσσερις διαστάσεις είναι παράλληλα παρούσες στην ευημερία ενός ατόμου, τότε μιλάμε για την υπαρξιακή ευημερία του. Η υπαρξιακή ευημερία είναι βέλτιστη όταν η ευγνωμοσύνη είναι ισοδύναμα κατανεμημένη μεταξύ των τεσσάρων διαστάσεων μέσα στα οποία η ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί να αναπτυχθεί.

Σωματική διάσταση ευγνωμοσύνης

Στη σωματική διάσταση, οι άνθρωποι αναφέρουν ότι νιώθουν ευγνώμονες για υλικές ανέσεις, καλό φαγητό, μουσική, τέχνη, φυσική ομορφιά και καλή υγεία. Αυτοί οι άνθρωποι επικεντρώνονται λιγότερο στον υλικό πλούτο και βρίσκουν ευχαρίστηση σε μικρότερα, πιο απλά πράγματα. Έχει αποδειχθεί ότι κοιμάσαι καλύτερα, όταν στο τέλος της ημέρας θυμηθείς τα πράγματα για τα οποία είσαι ευγνώμων.

Κοινωνική διάσταση ευγνωμοσύνης

Στην κοινωνική διάσταση, τα άτομα έχουν καλύτερες σχέσεις, είναι πιο φιλικά και πρόθυμα να κάνουν πράγματα για άλλους και τους προσφέρουν περισσότερη συναισθηματική υποστήριξη. Έτσι, αναπτύσσεται ένας κύκλος αμοιβαίας βοήθειας και φιλίας. Αναγνωρίζουν πιο συχνά την καλοσύνη των άλλων και δεν προσμένουν αντάλλαγμα για αυτό. Συγχωρούν περισσότερο και είναι πιο πρόθυμοι να δείξουν σε άλλους ενσυναίσθηση.

Προσωπική διάσταση ευγνωμοσύνης

Στην προσωπική διάσταση, οι άνθρωποι αισθάνονται υπεύθυνοι για την ευτυχία τους, έχουν επίγνωση των ταλέντων τους και δράττονται οποιασδήποτε ευκαιρίας για προσωπική ανάπτυξη, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα ένα πιο θετικό μοτίβο νόησης και μία πιο ευνοϊκή αξιολόγηση των πραγμάτων. Οι ερευνητές αναφέρονται στον «κύκλο της ευγνωμοσύνης»· ένας ευγνώμων άνθρωπος εστιάζεται περισσότερο σε θετικά πράγματα, τα οποία θυμάται πιο εύκολα. Μία στάση ευγνωμοσύνης προκαλεί περισσότερες αιτίες και λόγους για να είσαι ευγνώμων. Αυτά τα άτομα δεν είναι αφελείς και ματαιόδοξα αισιόδοξοι, με το να απορρίπτουν τον πόνο και τις δυσκολίες. Επαναπροσδιορίζουν τα προβλήματα ως προκλήσεις, οι οποίες ενέχουν ευκαιρίες για υποκειμενική ανάπτυξη και αντιμετωπίζουν τους περιορισμούς και τις αδυναμίες με αξιοπρέπεια. Είναι μετριόφρονες και θεωρούν τον εαυτό τους μέρος ενός ευρύτερου συνόλου.

Όλα αυτά έχουν οδηγήσει τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι η ευγνωμοσύνη αποτελεί μία πνευματική προέλευση της ζωής που διαβεβαιώνει ότι οι άνθρωποι βιώνουν μια μεγαλύτερη σύνδεση με τους άλλους και με τη φύση και συμπεριφέρονται με αλληλέγγυο και ηθικό τρόπο απέναντι σε όλους και σε όλα. Η ευγνωμοσύνη φαίνεται επίσης να παρέχει μία πηγή νοήματος. Αυτό ενισχύεται όταν άλλες πηγές νοήματος ελαχιστοποιούνται, όπως συμβαίνει στο τέλος της ζωής ενός ανθρώπου. Έχει βρεθεί ότι σε άτομα άνω των 70 χρόνων, υπάρχει ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στην ευγνωμοσύνη, το αίσθημα του να έχει κάποιος μια ζωή με νόημα και της πνευματικής υπέρβασης και ανάπτυξης (Heyns, 2014). Ζητήματα του Εγώ δίνουν χώρο σε προσωπικές αξίες, με την αγάπη να αποτελεί την βασική αίσθηση της ύπαρξης.

Συνεπώς, η ευγνωμοσύνη προϋποθέτει ότι κάποιος αφιερώνει χρόνο στο να εστιάσει και να αφομοιωθεί από στιγμές συλλογισμού και αντανάκλασης που διευκολύνουν την παρατήρηση του τι κάποιος ή κάτι σημαίνει για αυτόν. Εάν εστιάσει κανείς στα στοιχεία της ζωής του για τα οποία είναι ευγνώμων καθημερινά, η αίσθηση του τι είναι καλό για αυτόν γίνεται περισσότερο οικεία και ευδιάκριτη. Το άτομο αναγνωρίζοντας, επίσης, το τι προκαλούν μέσα του αυτοί οι άνθρωποι ή τα πράγματα, αυξάνει τις ευκαιρίες να αφιερώσει περισσότερη προσοχή σε αυτούς.

Η υπαρξιακή ευημερία σημαίνει ότι διατηρείς την ελπίδα σε στιγμές πόνου, ότι βιώνεις ψυχική ανθεκτικότητα κι ανακαλύπτεις πηγές δύναμης που αναδύονται παρά ή χάρη σε  προβληματικές καταστάσεις. Η ευγνωμοσύνη μπορεί να αποτελεί την απόλυτη ενίσχυση που εξυπηρετεί την ευημερία μας από την γέννηση έως και το θάνατό μας.

Μερικοί πρακτικοί τρόποι να ενισχύσετε την αυτό-ευγνωμοσύνη σας μπορούν να είναι:

Το γράμμα ευγνωμοσύνης (Seligman, M.E.P., Rashid, T., & Parks, A.C., 2006).: γράψε ένα γράμμα σε κάποιον ο οποίος ήταν πολύ φιλικός ή ευγενικός απέναντί σου και τον οποίο ουδέποτε ευχαρίστησες. Μερικές φορές το γράμμα γράφεται μόνο, αλλά συχνά στέλνεται κιόλας. Η επίδραση της άσκησης αυξάνεται όταν διαβάζεις το γράμμα δυνατά. Αυτός ο τρόπος ευγνωμοσύνης φαίνεται να έχει σημαντικές επιδράσεις σε όλους όσους εμπλέκονται: από σπουδαία συναισθήματα έως και ριζικές αλλαγές στη ζωή .

Το ημερολόγιο ευγνωμοσύνης (Emmons, R.A., & McCullough, M.A., 2003): κατάγραψε καθημερινά 3 καλά πράγματα που συνέβησαν μέσα στην ημέρα και καταγράφοντας το καθένα από αυτά, αναρωτήσου και απάντησε:

• Γιατί συνέβη αυτό το καλό;
• Τι σημαίνει για εμένα αυτό;
• Πως μπορώ να έχω περισσότερο από αυτό στην καθημερινότητα μου στο μέλλον;