Πότε αλύγιστος και πότε χάρτινος: Η δύναμη της ευαλωτότητας

Ακρόαση άρθρου......

Ο Χάρης είναι ευαίσθητος, έξυπνος, φιλότιμος και ονειροπόλος. Από μικρός φαντάζεται τον εαυτό του να πετυχαίνει κάτι σημαντικό για το οποίο όλοι θα τον επευφημούν και εκείνος θα νιώθει υπερήφανος, μα όσο το ονειρεύεται τόσο αυτό απομακρύνεται. Μεγάλωσε με τη χάρη να νιώθει σημαντικός και ηττημένος παράλληλα.

Στριμώχτηκε στην ορμή των ονείρων του σας επαίτης ενός καλύτερου μέλλοντος. Πότε αλύγιστος και πότε χάρτινος πορεύτηκε στη ζωή, ως γενναίος μαχητής κι ως ηττημένος...

Συνήθιζε όμως να «μαθαίνει» από τις ήττες, αυτό εξάλλου είχε υφάνει κι ως κεντρικό μοτίβο ζωής.

Κατάφερε έτσι όλα αυτά τα χρόνια με έναν υπο-συστημικό βέβαια τρόπο, χτίζοντας δηλαδή υπόγεια, να έχει δημιουργήσει ένα ολόκληρο θησαυρό εμπειριών και γνώσεων που περιμένουν να αξιοποιηθούν.

Η σημασία της ευαλωτότητας στην αυτοπραγμάτωση

Αναγεννάτε, λοιπόν, το ερώτημα πως θα αξιοποιηθεί όλη αυτή η επένδυση και η απάντηση μέσω της ψυχοθεραπευτικής οδού βρίσκεται καταρχήν στην αντιστροφή της αντίληψης για το τι εστί ήττα και τι επιτυχία. Αυτό σημαίνει πως ο ίδιος μέσα από τις ήττες μπορεί να αντιληφθεί τις πλευρές εκείνες που ενώ μοιάζουν ευάλωτες είναι ικανές και γνωρίζουν πως να χτίζουν μια πιο δυνατή προσωπικότητα και να τις φέρει στο προσκήνιο της ζωής του ως δυνατότητες κι όχι ως ελλείψεις.

Η ευαλωτότητα δηλαδή θα του δώσει μια νέα πνοή, που θα δώσει ζωή σε όλες αυτές τις μικρές φωνές και τις άγνωστες πλευρές του που κρύβονται πίσω της. Θα δει, επομένως, το άλλο πρόσωπο της ευαλωτότητας, αυτό που νοιάζεται για την αυτοπραγμάτωση, που έρχεται έστω βίαια και δυσφορικά να υπενθυμίσει το χρέος της αλλαγής.

Η αλλαγή θα έρθει από αυτή την χάρτινη πλευρά του, από τις εκφάνσεις του εαυτού του που ως τώρα του δίνουν την αίσθηση της αποτυχίας και παράλληλα από την συνειδητοποίηση της ανάγκης πως η «αλύγιστη» πλευρά χρειάζεται να χαλαρώσει, να «ξεκουραστεί» και να δώσει χώρο στην «ευαλωτότητα».

Στη διάρκεια της ψυχοθεραπείας βλέπει ένα όνειρο, στο οποίο καθρεφτίζεται η πορεία του προς την ευάλωτη συναισθηματική του πλευρά, αυτή που θα του προσδώσει σταδιακά τη δύναμη να ορίζει πιο λειτουργικά τον εαυτό του και τους στόχους του.

Το όνειρο του Χάρη για την αυτοπραγμάτωση

Ήμασταν, λέει, με την Αντιγόνη (τη σύντροφό του) σε μια απροσδιόριστη πόλη της Ελλάδας, που δεν έμοιαζε με καμία από όσες έχω επισκεφθεί. Βρισκόμασταν σε ένα χώρο που θύμιζε κάτι μεταξύ πολυτελούς ξενοδοχείου και εμπορικού κέντρου.

Είχε τρεις ή τέσσερις ορόφους και έξω από κάθε όροφο υπήρχε το επίπεδο της πόλης (με δρόμους, αυτοκίνητα, κτίρια κλπ.) που ήταν σχεδόν ίδιο παντού. Γι’ αυτό και ταλαιπωρηθήκαμε – κατεβαίνοντας κάθε όροφο και ψάχνοντας για το αυτοκίνητο έξω στον δρόμο - μέχρι να θυμηθούμε ότι είχαμε παρκάρει στο ισόγειο.

Μπαίνουμε στο αυτοκίνητο και ξεκινάμε για επιστροφή στη Λάρισα με την αίσθηση ότι πρέπει να βιαστούμε γιατί έχουμε καθυστερήσει. Διασχίζοντας τον κεντρικό δρόμο της πόλης, έναν φαρδύ δρόμο με τρεις λωρίδες γεμάτο εμπορικά δεξιά κι αριστερά, η Αντιγόνη ζητάει να σταματήσουμε για να δει κάτι που φευγαλέα καθώς προχωρούσαμε της έκανε κλικ σε ένα μαγαζί με ρούχα.

Σταματάω με αλάρμ στην άκρη, μάλλον απρόθυμα και περιμένω. Η Αντιγόνη καθυστερεί, εγώ αγχώνομαι και μετά από λίγο κατεβαίνω για να την ψάξω στο μαγαζί που είχε χωθεί. Την πετυχαίνω σχεδόν στην έξοδο.

Αποκτήστε το βιβλίο Το ψυχοθεραπευτικό ταξίδι, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Μπαίνουμε στο αυτοκίνητο και προς έκπληξή μας βλέπουμε στο πίσω κάθισμα μια ηλικιωμένη. Ξαφνιασμένος τη ρωτάω πως και με ποιο θάρρος μπήκε στο αυτοκίνητο, εκείνη σα να μη συμβαίνει τίποτα μου ζητάει να την πάρουμε μαζί μας. «Φεύγουμε από εδώ», της λέω «πάμε σε άλλη πόλη, στη Λάρισα. Δεν μπορούμε να σε πάρουμε». «Εκεί λίγο πιο κάτω, αφήστε μου λέει». Άντε, λέω από μέσα μου, να το κάνουμε το ψυχικό, γιατί με τις διαπραγματεύσεις θα νυχτώσουμε.

Σταματάμε στο ξεκίνημα ενός ανηφορικού πλακόστρωτου δρόμου. «Μπορείς να ανέβεις μόνη σου;», τη ρωτάω. «Μπορώ, μην ανησυχείς», μου απαντάει. Λέω στην Αντιγόνη: «Δεν πάμε να τη βοηθήσουμε, μήπως σκάσει κάτω και τρέχουμε μετά; Κι όχι τίποτα άλλο, θα το έχουμε βάρος στη συνείδησή μας». «Πάμε», λέει η Αντιγόνη. Τη βοηθάμε να ανέβει μέχρι το τέλος του δρόμου στο οποίο υπάρχει η δεύτερη είσοδος μιας πολυκατοικίας. Η πρώτη είσοδος, η κεντρική, ήταν εκεί που είχαμε παρκάρει το αυτοκίνητο.

Αφήνουμε τη γριά στην είσοδο και μια νεαρή κοπέλα, μας προτείνει να μην πάρουμε πάλι τον ανηφορικό (κατηφορικό πλέον) πλακόστρωτο δρόμο για να φτάσουμε στο αυτοκίνητο, αλλά να χρησιμοποιήσουμε τις εσωτερικές σκάλες του κτιρίου.

Προθυμοποιείται η κοπέλα, να μας συνοδεύσει και συμφωνούμε θεωρώντας ότι θα κατεβούμε πιο γρήγορα. Σε κάθε όροφο, όμως, κάνει στάση και μας ξεναγεί στα διαμερίσματα, μπαινοβγαίνοντας – παρά την παρουσία των ενοίκων – σα να μη συμβαίνει τίποτα. Παράλληλα νομίζω ότι με φλερτάρει κι αναρωτιέμαι τι θράσος έχει για να το κάνει μπροστά στην Αντιγόνη. Η Αντιγόνη όμως δεν δίνει απολύτως καμία σημασία. Με τα πολλά φτάνουμε στην είσοδο-έξοδο και βλέπουμε το αυτοκίνητό μας.

Αγκαλιαζόμαστε με την Αντιγόνη, ανακουφισμένοι, νιώθοντας ότι έχουμε αφήσει πίσω αυτή την κουραστική και χρονοβόρα διαδικασία και είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε. Πίσω από τον ώμο της Αντιγόνης, όμως, βλέπω τη γριά να μας κοιτάει, ευρισκόμενη έξω από την πολυκατοικία.

«Έλεος! Αυτή η γριά δεν θα μας αφήσει ήσυχους ποτέ;», αναρωτιέμαι φωναχτά (για να με ακούσει) και κάπου εκεί το όνειρο τελειώνει…

Ερμηνεία του ονείρου

Βαθύτατα επηρεασμένος από την ψυχοθεραπεία έρχεται σε επαφή με το πολύ πλούσιο, όμορφο κι ανεξερεύνητο ασυνείδητο του, το οποίο συμβολίζεται από στο όνειρο από μια πόλη που δεν έχει συναντήσει ποτέ.

Συντροφευμένος από την γυναίκα του, (τη συναισθηματική του πλευρά) ξεκινά το ταξίδι της επιστροφής στο οικείο περιβάλλον του συνειδητού. Πριν ακόμη όμως ξεκινήσει η συνείδησή του, η πιο «ώριμη» πλευρά του (η γριά γυναίκα) του ζητά να τη μεταφέρει στο σπίτι της, του ζητά κατά κάποιο τρόπο να πάει να εξερευνήσει τον ανοίκειο τόπο του ασυνειδήτου.

Η συνείδηση του, λοιπόν, τον πάει σε ένα οικοδόμημα όπου για να φτάσει πρέπει να περάσει από ένα όμορφο πλακόστρωτο αλλά ανηφορικό δρόμο.

Η συνείδησή του τον χρειάζεται για να τη μεταφέρει εκεί, κι αυτός παρότι βιάζεται επιλέγει να την οδηγήσει προς τα κει. Φεύγοντας από το οικοδόμημα του ασυνειδήτου, το συνειδητό μέρος παρουσιάζεται ανανεωμένο (νεαρή κοπέλα), η οποία του προτείνει να μην επιστρέψει από τον ίδιο ανηφορικό (κατηφορικό) δρόμο αλλά από τις εσωτερικές σκάλες, προκειμένου να τον ξεναγήσει στο εσωτερικό (στον εσωτερικό εαυτό, στα κατάβαθα της συνείδησης).

Η ανανεωμένη συνείδηση τον φλερτάρει, εκφράζοντας την επιθυμία του για ανανέωση, δυναμισμό και ερωτισμό δίχως αυτό να ενοχλεί τη συντροφική του πλευρά (το συναίσθημα). Φεύγοντας νιώθει ανακουφισμένος (έχει κόπο η αναζήτηση και η σύνθεση) και συντροφευμένος, αλλά η συνείδησή του (το παλιό κομμάτι) καραδοκεί… σαν να του λέει να μην εφησυχάζει.

Όνειρα και ψυχοθεραπεία

Μοιάζει το όνειρο σαν να περιγράφει το ταξίδι της ψυχοθεραπείας, στο οποίο αυτή την περίοδο ο Χάρης αναζητά τρόπους να εμπιστευτεί τη συναισθηματική του πλευρά, η οποία ήταν απομονωμένη κι ευάλωτη, κάτω από την κυριαρχία της λογικής, ενός κοφτερού μυαλού, με το οποίο άλλωστε ονειρεύτηκε, δημιούργησε, γοήτευσε, αλλά και αποκλείστηκε από κομμάτια του ονείρου του που δεν ρίσκαρε να τολμήσει.

Κομμάτια ενός ονείρου που αναβαφτίζονται μέσα από την συναισθηματική κολυμπήθρα κι αλλάζουν προσανατολισμό στην έννοια της επιτυχίας. Η επιτυχία συνδέεται σταδιακά με τη ροή των συναισθημάτων και τη βιωμένη αίσθηση του παρόντος ως μια νίκη της στιγμής και το μετασχηματισμό της επιθυμίας από ενοχή σε καύσιμη ύλη που τον οδηγεί στους στόχους του.

H πορεία προς την αυτοπραγμάτωση

Μέσα από την περίπτωση του Χάρη κατανοούμε πως ενώ η ευαλωτότητα δεν υπόκειται, βεβαίως, στη σφαίρα των επιθυμιών, συνιστά ωστόσο μια αναγκαία πραγματικότητα, δηλαδή απλά συμβαίνει να είμαστε και «ευάλωτοι». Η δύναμή της, επομένως, κρύβεται στη δυνατότητα να την αναγνωρίζουμε, να την κατανοούμε και να της επιτρέπουμε να μας διδάσκει, κυρίως αναγνωρίζοντας πως η ευαλωτότητα, είναι αυτή που καθορίζει τις επόμενές μας κινήσεις στο άπειρο και συντονίζει την πορεία προς την αυτοπραγμάτωση.

Είναι σαν να συμβαίνει για να βρίσκουμε το δρόμο μας... αν δεν χαθείς δεν θα βρεις το δρόμο σου!

Ένας τρόπος να διαισθανόμαστε την ευαλωτότητά μας είναι διά μέσω της αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Ο «άλλος» δύναται να σου καθρεφτίζει ένα δικό σου φόβο, μία δική σου ευαλωτότητα, μια δική σου αδυναμία, η οποία στο πεδίο των αλληλεπιδράσεων μπορεί να εξελιχθεί σε δυνατότητα. Παρακάτω παραθέτω τα λόγια που αλίευσα από συναντήσεις εποπτείας με ειδικούς ψυχικής υγείας, τα οποία καταδεικνύουν τη μετατροπή της ευαλωτότητας σε δυνατότητα.

Μετατροπή ευαλωτότητας σε δυνατότητα

Ήμουν απόλυτη σε ζητήματα «ηθικής», αλλά πλέον έχω γίνει περισσότερο ευέλικτη και διαλεκτική, διαπερνώ την ηθικότητα των ανθρώπων κατανοώντας τα κίνητρα και τις πηγές της δυστυχίας τους. Κατανοώ η απολυτοσύνη μου ήταν μια ευάλωτη πλευρά όσο με απομάκρυνε από τους ανθρώπους και μετασχηματίζεται σε δύναμη όσο τη χρησιμοποιώ ως γέφυρα κατανοώντας πως οι αξίες δεν περνούν μόνο μέσα από την ηθική. Έτσι έμαθα να ακούω περισσότερο και είμαι έτοιμη και ικανή να μάθω από τους ανθρώπους, γιατί αν εγώ επιτρέψω να μάθω τότε θα μάθουν και αυτοί από μένα.

Οι σιωπές με τρόμαζαν, γέμιζαν το δικό μου κενό της αγωνίας αν είμαι καλή και αν αξιοποιώ τον χρόνο μου κατάλληλα για να βοηθήσω τους θεραπευόμενους, μα πλέον μέσα στη σιωπή έχω γίνει περισσότερο διερευνητική. Η σιωπή δεν είναι σκοτάδι, έχει περισσότερο φορτίο, έχει μια τάση να διερευνά την αλήθεια, να τη βγάζει στο φως, γιατί την εμπεριέχει, ενώ ο λόγος την λογοκρίνει…

Η ευάλωτη πλευρά του θεραπευτή

Η δική μου ευάλωτη πλευρά να επιθυμώ την αποδοχή, να ορίζουν οι άλλοι πόσο ικανή είμαι με έκανε πολύ επικριτική με τον εαυτό μου και συγχρόνως με τους άλλους.

Σταδιακά γίνομαι λιγότερο επικριτική, δεν φοβάμαι την έκθεση και έτσι μπορώ να βοηθώ τους θεραπευόμενους και να τους εμπεριέχω λειτουργικά, να αναγνωρίζω, να κατανοώ, να συναισθάνομαι και να σέβομαι δηλαδή τον καθένα.

Αυτό με κάνει ικανή να μπορώ να δεσμεύομαι και να επιτρέπω να μαθαίνω από τον καθένα, να είμαι δηλαδή ανοιχτή. Για να είμαι «δάσκαλος», χρειάζεται να επιτρέπω να είμαι μαθητής.

Άσκηση για τους αναγνώστες του άρθρου

Περιγράψτε μια ευάλωτη πλευρά σας και πως αυτή μπορεί να γίνει ένας λειτουργικός τροφοδότης του εαυτού σας…

Σαμπάχ, Θανάσης Παπακωνσταντίνου

«…Πότε αλύγιστος και πότε χάρτινος,
από τα θαύματα του κόσμου εξαρτημένος.
Νότες ανήσυχες σκαλίζουν τα χωράφια μου
και κάθε άνοιξη φυτρώνουν βενσερέμος.

Όσοι με γέλασαν, όσοι με κέρασαν
πικρό ποτήρι κι άχρηστους κανόνες,
θα ηττηθούν απ’ ό,τι πιο αδύναμο
από τη χλόη που σκεπάζει ερειπιώνες.

Ψυχή αδάμαστη, θεριό ανήμερο,
το απολιθωμένο φως να σε λογχίσει
κι από το διάφανο το τραύμα το γλυκό
ένα σαμπάχ μακριά να φτερουγίσει…»

(Σαμπάχ, Θανάσης Παπακωνσταντίνου)

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Γιώργος Γιαννούσης - Ψυχοθεραπευτής

Ψυχοθεραπευτής, Οικογενειακός θεραπευτής, Επιστημονικός Υπεύθυνος στο Ινστιτούτο εφαρμοσμένης συμβουλευτικής & ψυχοθεραπείας - ΝΗΜΑ.

2410.533737

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού