Ψυχοθεραπεία: μύθοι και πραγματικότητα

Ακρόαση άρθρου......

Μύθος: H Ψυχοθεραπεία είναι για τους «τρελούς» ή τους «προβληματικούς» ή στην καλύτερη περίπτωση, για όσους δεν είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν τα θέματά τους μόνοι τους. 

Πραγματικότητα:  Η Ψυχοθεραπεία είναι για οποιονδήποτε θέλει να επιτύχει προσωπικούς στόχους ή να κάνει αλλαγές στη ζωή του, μέσα από τη γνώση κι ανάπτυξη τόσο του εαυτού του όσο και του τρόπου που σχετίζεται με τους άλλους. Για αυτό κι απευθύνεται είτε σε ανθρώπους που είναι πλήρως λειτουργικοί και δεν έχουν συμπτώματα, είτε σε ανθρώπους που είναι λειτουργικοί κι έχουν κάποια δυσάρεστα συμπτώματα, είτε σε ανθρώπους που δεν είναι λειτουργικοί στην καθημερινότητά τους.

Στην τελευταία μόνο περίπτωση χρειάζεται, συμπληρωματικά με την ψυχοθεραπεία, και φαρμακευτική αγωγή, την οποία ο Ψυχολόγος δεν χορηγεί, καθώς δεν είναι γιατρός. 

Ακόμη κι όταν ένας άνθρωπος βιώνει δυσάρεστα συμπτώματα, δεν καθίσταται σε καμία περίπτωση τρελός ή «προβληματικός».

Πρόκειται για μία διαστρεβλωμένη γενίκευση, που στηρίζεται στην παράλογη πεποίθηση ότι ο άνθρωπος πρέπει να λειτουργεί σαν ένα καλοκουρδισμένο ρολόι, κι όταν αυτό δεν συμβαίνει, καθίσταται αυθαίρετα «προβληματικός». Υπάρχει δυστυχώς, μέχρι και σήμερα, ένα ταμπού και μία έντονη στερεοτυπική σκέψη, που ενισχύει τις προκαταλήψεις σχετικά με την ψυχική υγεία στη χώρα μας.

Ακόμη κι όταν οι άνθρωποι εκδηλώνουν συμπτώματα (ψυχοσωματικά συμπτώματα, κρίσεις άγχους, κλπ.) που τους φέρνουν σε ιατρεία ή σε νοσοκομεία, σπάνια οι γιατροί θα τους παραπέμψουν σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως θα έκαναν αν κάποιος χρειαζόταν π.χ. καρδιολόγο ή οφθαλμίατρο.

Παραινέσεις δε του τύπου «μην αγχώνεσαι», αποδεικνύονται άχρηστες, καθώς αν ήξερα πώς να αγχώνομαι λιγότερο ή πώς να διαχειρίζομαι το άγχος μου πιο αποτελεσματικά, θα το έκανα από μόνος μου.

Οι άνθρωποι αποφασίζουν συνήθως να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία όταν είναι σε κρίση. Ύστερα από ένα χωρισμό, ένα πένθος, μια αποτυχία, μια αίσθηση αδιεξόδου ή όταν εκδηλώσουν δυσάρεστα συμπτώματα. Οι πιο ενήμεροι αποφασίζουν να ξεκινήσουν όταν διαπιστώνουν συνεχείς ομοιότητες ή επαναλήψεις στις επιλογές τους και στις καταστάσεις στις οποίες εμπλέκονται. Συνήθως όμως οι άνθρωποι προσπάθησαν αρκετά μόνοι τους, προτού απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό. Δεν κατάφεραν όμως να βελτιώσουν ούτε τον εαυτό τους, ούτε τον τρόπο που σχετίζονται. Προσπάθησαν πολλές φορές να κρύψουν τον πόνο τους μέσω του αλκοόλ, των ηρεμιστικών ή άλλων ουσιών. Έχτισαν τοίχους για να προστατευτούν, απομόνωσαν τα συναισθήματά τους ή ένιωσαν να χάνονται μέσα σε αυτά.

Μύθος:Όταν έχεις κοντά την οικογένειά σου και τους φίλους σου, δεν χρειάζεσαι ούτε τον Ψυχολόγο ούτε την Ψυχοθεραπεία.

Πραγματικότητα: Η οικογένεια και οι φίλοι -αν είναι πράγματι βοηθητικοί, κι όχι επιβαρυντικοί- αποτελούν σημαντικούς παράγοντες υποστήριξης κι ανακούφισης. Όσο όμως καλές προθέσεις και να έχουν οι δικοί μας άνθρωποι, δεν μπορούν να μας ανακουφίσουν μακροπρόθεσμα. Επιπλέον δεν μπορούν να μας επηρεάσουν τόσο καταλυτικά, ώστε να μας κάνουν να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και να προχωρήσουμε σε αλλαγές στη ζωή μας. Πόσες φορές έχουμε βρεθεί στη θέση να λέμε τα ίδια και τα ίδια σε κάποιον δικό μας, κι αυτός να συνεχίζει να φέρεται με τον ίδιο τρόπο. Αυτό που λείπει από αυτή την περίπτωση είναι η απόφαση και η δέσμευση του ίδιου να αλλάξει τη ζωή του, μία απόφαση που μπορεί να υλοποιήσει μέσα από μια διαδικασία ψυχοθεραπείας.

Από την άλλη ο άνθρωπος καλείται να αφήσει πίσω όσα έχει κληρονομήσει από την οικογένειά του, τα οποία τον δυσκολεύουν και αποδεικνύονται μη λειτουργικά για τη δική του ζωή, και να κρατήσει όσα ταιριάζουν με αυτό που ο ίδιος πραγματικά επιθυμεί. Αυτό είναι μάλιστα ένα από τα σημαντικότερα ζητούμενα στην ψυχοθεραπεία.

Μύθος:Αν πάω στον Ψυχολόγο κι αρχίζω να τα σκαλίζω θα γίνω χειρότερα.

Πραγματικότητα: Όταν αρχίσουμε να βλέπουμε τα τυφλά μας σημεία και να απαντάμε σε διάφορα ερωτήματα που μας απασχολούν ή όταν αποκτούμε νέα «εργαλεία» για να διαχειριστούμε τις σχέσεις μας, αισθανόμαστε ανακούφιση και ηρεμία, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα. Το «γνώθι σε αυτόν», το οποίο αποτελεί βασικό στόχο της ψυχοθεραπείας, δεν είναι φυσικά εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται κάποιος να αμφισβητήσει πολλούς από τους τρόπους που έμαθε να σκέφτεται, να σχετίζεται, να λειτουργεί. Αυτή όμως η αμφισβήτηση και η αναζήτηση των αιτιών γύρω από διάφορες καταστάσεις που μας ταλαιπωρούν, μόνο βοηθητική μπορεί να είναι.

Μύθος: Η ψυχοθεραπεία δεν είναι για τους άντρες. Ο άντρας χρειάζεται να είναι αρκετά δυνατός, έτσι ώστε να αντιμετωπίζει μόνος του και με επιτυχία όλες τις δυσκολίες της ζωής του. Η ψυχοθεραπεία είναι μόνο για τη γυναίκα, που έτσι κι αλλιώς τα «αναλύει» περισσότερο από τον άντρα.

Πραγματικότητα: Στατιστικά οι άντρες είναι, σε σχέση με τις γυναίκες, οι πιο επιτυχημένοι αυτόχειρες. Κι αυτό γιατί ο άντρας είναι δέσμιος πολλών προκαταλήψεων και κοινωνικών στερεοτύπων. Δεν του επιτρέπεται να επιδεικνύει ποτέ αδυναμία, να εκφράζει τα συναισθήματά του, τις αγωνίες ή τους φόβους του. Όλα αυτά είναι συνδεδεμένα με «γυναικεία» χαρακτηριστικά, επικίνδυνα για την αντρική υπόσταση. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα ο άντρας να επιβαρύνεται πολύ περισσότερο ψυχολογικά, κι ενώ θα μπορούσε να κάνει κάτι για όσα τον δυσκολεύουν, καταλήγει να εκδηλώσει σοβαρά συμπτώματα, πολλές φορές μη αναστρέψιμα. Ένα από αυτά είναι και η επιτυχία στην αυτοκτονία, σε σχέση με τη γυναίκα (ειδικά τα τελευταία χρόνια), ψυχοσωματικά συμπτώματα, αδυναμία δημιουργίας μιας ουσιαστικής και σταθερής σχέσης, σεξουαλικές διαταραχές, βίαιη συμπεριφορά, κατάθλιψη κ.λπ.

Μύθος: Είμαι αρκετά δυνατός/ή και τα καταφέρνω μια χαρά στη ζωή μου. Θα ήταν ανεπίτρεπτο να παραδεχτώ ότι δυσκολεύομαι, ότι αισθάνομαι μοναξιά κι ότι δεν μπορώ να δημιουργήσω μια ουσιαστική σχέση. Θα ήταν ακόμη πιο ανεπίτρεπτο να απευθυνθώ σε Ψυχολόγο.

Πραγματικότητα: Στην πραγματικότητα ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί τη δυσκολότερη εξερεύνηση, αυτή του εαυτού μας. Οι άνθρωποι που αποφασίζουν να γίνουν εξερευνητές διαθέτουν μεγάλο σθένος και δύναμη. Δεν διστάζουν να μπουν σε μια διαδικασία κατά την οποία θα χρειαστεί να έρθουν αντιμέτωποι με τους φόβους τους και να τους ξεπεράσουν, προκειμένου να απελευθερωθούν.

Ακόμη και η αποδοχή της αδυναμίας τους είναι κάτι το οποίο μακροπρόθεσμα θα τους γεμίσει δύναμη. Αντίθετα όσοι έχουν χτίσει κάστρα παντοδυναμίας, γρήγορα διαπιστώνουν ότι αυτά δεν είναι αρκετά για να τους προστατεύσουν. Βασανίζονται συνήθως από ψυχοσωματικά συμπτώματα ή σοβαρά προβλήματα υγείας που έχουν και ψυχογενή αίτια και καταλήγουν να νιώθουν μόνοι κι ευάλωτοι, καθώς δεν επιτρέπεται να μοιραστούν τα συναισθήματά τους αυτά με κανέναν, πολλές φορές ούτε με τον ίδιο τους τον εαυτό..

Μύθος: Είμαι πολύ άτυχος/η και συνεχώς πέφτω επάνω σε ακατάλληλους συντρόφους ή δυσάρεστες καταστάσεις. Κανείς δεν μπορεί να αλλάξει αυτή μου τη μοίρα.

Πραγματικότητα: Ο παράγοντας τύχη παίζει κάποιο ρόλο στη ζωή μας. Οι άνθρωποι όμως γενικά είμαστε οι επιλογές μας. Επιλέγουμε συντρόφους προσπαθώντας να καλύψουμε κάποιες ανάγκες μας. Αναζητούμε επανορθωτικές εμπειρίες. Η επιλογή όμως γίνεται με κριτήρια τα οποία καταλήγουν συνήθως να επαναλαμβάνουν τραυματικές εμπειρίες, καθώς εμπλεκόμαστε σε καταστάσεις που μας είναι οικείες, κι όχι κατ’ανάγκη ωφέλιμες.

Αν έχουμε δεχτεί κακοποίηση, είναι πολύ πιθανό να επιλέξουμε κακοποιητικό σύντροφο. Αν δυσκολευόμαστε να έρθουμε κοντά με κάποιον, λόγω τραυματικών εμπειριών του παρελθόντος ή άλλων αιτιών, το πιθανότερο είναι να επιλέξουμε σύντροφο που δεν είναι διαθέσιμος.

Μύθος: Εγώ είμαι σωστός/ή, οι άλλοι έχουν το πρόβλημα, άρα τι να μου πει ο Ψυχολόγος;

Πραγματικότητα: Συνήθως κανείς δεν είναι απόλυτα σωστός ή λάθος. Ο καθένας μπορεί να αντιμετωπίζει την ίδια κατάσταση πολύ διαφορετικά και όλοι να θεωρούν ότι έκαναν το σωστό ή ότι έχουν δίκιο. Δεδομένου ότι οι άνθρωποι δε διαθέτουμε υπερφυσικές ικανότητες που να μας επιτρέπουν να αλλάξουμε τον άλλον, το ζητούμενο είναι να εστιάσουμε σε αυτό που μπορούμε να κατανοήσουμε και να ελέγξουμε, δηλαδή στον εαυτό μας. Αυτή η αλλαγή μπορεί να επηρεάσει και τον άλλον, να διευκολύνει την επικοινωνία και το μοίρασμα σκέψεων, συναισθημάτων κι αναγκών. Έτσι μπορεί και ο άλλος να εξελιχθεί μαζί μας ή να καταλήξουμε ότι η σχέση δε μας καλύπτει πλέον.

Μύθος: Είμαι ομοφυλόφιλος ή είμαι μπερδεμένος σχετικά με το σεξουαλικό μου προσανατολισμό κι αν πάω σε Ψυχολόγο θα προσπαθήσει να με κάνει “straight”.

Πραγματικότητα: Όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, μπορεί να αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες με τον εαυτό τους ή και με τις σχέσεις τους. Όλοι μπορεί να δημιουργούν σχέσεις αδιέξοδες, σχέσεις εξουσίας και υποταγής ή σχέσεις λειτουργικές. Οι ομοφυλόφιλοι έχουν ομολογουμένως να διαχειριστούν κάποια επιπλέον θέματα που σχετίζονται με την αποδοχή ή μη της σεξουαλικότητάς τους από τους ίδιους κι από το περιβάλλον τους, το οποίο μπορεί να έχει λειτουργήσει επιβαρυντικά για την ψυχολογία τους, την εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους κ.λπ.

Η ομοφυλοφιλία έχει από-παθολογικοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια από την επιστημονική κοινότητα, κι επομένως στόχος δεν είναι, σε καμία περίπτωση, η αλλαγή του σεξουαλικού προσανατολισμού. Ακόμη και στην περίπτωση που κάποιος είναι μπερδεμένος, αναφορικά με τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, ο Ψυχολόγος χρειάζεται να έχει έναν απαλλαγμένο από προκαταλήψεις τρόπο σκέψης, προκειμένου να επιτρέψει στον άνθρωπο να κινηθεί προς την κατεύθυνση που ο ίδιος πραγματικά επιθυμεί.

Οι Μύθοι μπορεί να είναι πολλοί και διαφορετικοί για τον καθένα, καθώς το άγνωστο ή προηγούμενες δυσάρεστες εμπειρίες γίνονται απειλητικές, αφήνοντας χώρο να καλλιεργηθεί κάθε είδους φόβος. Ο πραγματικός όμως φόβος συνήθως βρίσκεται πίσω από την άρνηση να κοιτάξουμε κατάματα τον εαυτό μας, να το φροντίσουμε και να του προσφέρουμε όσα πραγματικά χρειάζεται.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αρετή Δρακάκη - Ψυχολόγος

Αρετή Δρακάκη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, MSc - Ψυχοθεραπεύτρια - ειδίκευση στη Συστημική Θεραπεία / Σύμβουλος Καριέρας - Εργασιακή Ψυχολόγος. Ατομική & Ομαδική Ψυχοθεραπεία, Θεραπεία ζευγαριού & οικογένειας, Συμβουλευτική καριέρας & επαγγελματικός προσανατολισμός.

6940989603

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού