Μύθοι για την κρίση της μέσης ηλικίας

Ακρόαση άρθρου......

Η έκφραση κρίση της μέσης ηλικίας χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει τη ζωή του ατόμου που διανύει το τέλος της δεκαετίας των σαράντα μέχρι το 60ό έτος της ηλικίας του.

Η κρίση της μέσης ηλικίας

Ο Sheehy (1976) υποστήριξε ότι οι ενήλικοι περνούν αυτή την κρίση στα σαράντα ή στα πενήντα τους. Η περίοδος αυτή, σύμφωνα τόσο με τον Sheehy όσο και με άλλους θεωρητικούς, είναι μια περίοδος συγκεκριμένης ψυχικής αναστάτωσης, άγχους και ανασφάλειας. Το άτομο σε αυτή την ηλικία έχει την αίσθηση ότι τα νιάτα του χάνονται γοργά και ότι πολλές από τις ευκαιρίες της ζωής έχουν πλέον χαθεί.

Είναι η στιγμή που το άτομο αξιολογεί τη μέχρι τότε πορεία της ζωής του και προβαίνει σε δραματικές αλλαγές: μπορεί να μεταπηδήσει σε ένα εντελώς διαφορετικό πεδίο εργασίας ή να επαναξιολογήσει τις σχέσεις του με τους φίλους και την οικογένεια. Ο Mann (1980) περιγράφει την κρίση της μέσης ηλικίας ως μια κατάσταση όπου το άτομο προσαρμόζεται θετικά στο γεγονός ότι μεγαλώνει.

Άλλοι συγγραφείς, ωστόσο, έχουν αντικρούσει την ιδέα ότι η κρίση της μέσης ηλικίας είναι αναπόφευκτη.

Παρόλο που μερικοί άνθρωποι αναμφίβολα αλλάζουν κατεύθυνση στη ζωή τους στη μέση ηλικία, η πορεία των περισσότερων κατά την ώριμη ηλικία είναι πιο ομαλή χωρίς τέτοιου είδους κρίσεις.

Έχει μάλιστα υποστηριχθεί (Brim,1976) ότι η κρίση της μέσης ηλικίας είναι στην πραγματικότητα πολύ λιγότερο συχνή από ό,τι πολλοί ερευνητές είχαν υποθέσει και ότι ισχύει για σχετικά μικρό αριθμό ανθρώπων.

Οι επανεκτιμήσεις στη μέση ηλικία

Παρ' όλα αυτά υπάρχει η ένδειξη ότι η μέση ηλικία συνδέεται με κάποιες συγκεκριμένες επανεκτιμήσεις. Αλλά οι άνθρωποι συχνά επαναξιολογούν τη ζωή τους χωρίς να βιώνουν τη συναισθηματική αναστάτωση που είναι χαρακτηριστική της κρίσης της μέση ηλικίας.

Μια διαχρονική μελέτη σε άνδρες αποφοίτους του Πανεπιστήμιου του Harvard, η οποία ξεκίνησε κατά τη δεκαετία του 1930 (Vaillant,1977), έδειξε ότι τα άτομα αυτά στην ηλικία των πενήντα ετών εκτιμούσαν τη σημασία της οικογένειας και της εργασίας περισσότερο από όσο είχαν εκτιμήσει νωρίτερα στην καριέρα τους τη δύναμη και το γόητρο.

Ο Brim (1976) περιέγραψε πώς πολλοί άνδρες, που είναι αποκλειστικά προσανατολισμένοι στην επαγγελματική επιτυχία και καταξίωση, αισθάνονται υποχρεωμένοι να καταπνίξουν τις πιο στοργικές πλευρές της φύσης τους, αλλά είναι πολύ περισσότερο ικανοί να εκφράσουν τα αισθήματά τους μετά τα πενήντα τους χρόνια, όταν πλέον έχουν σταματήσει οι σημαντικοί αγώνες για επιτυχή επαγγελματική σταδιοδρομία.

Παρόμοια, πολλές γυναίκες αργότερα στη ζωή τους εκφράζουν τις πλέον διεκδικητικές πλευρές του χαρακτήρα τους και προσανατολίζονται προς την επίτευξη στόχων.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι αρχικοί χαρακτήρες τους έχουν αλλάξει, απλώς αισθάνονται περισσότερο ικανές να εκφραστούν και νιώθουν λιγότερο την ανάγκη να καταπνίξουν τις αυθορμητες πλευρές της προσωπικότητάς τους.

Η ποικιλία του τρόπου ζωής

Γίνεται, συνεπώς, κατανοητό ότι τόσο τα θεωρητικά μοντέλα των «σταδίων» όσο και εκείνα των «διαδοχικών περιόδων» της ώριμης ηλικίας αντιμετωπίζουν ορισμένες δυσκολίες, οι οποίες κατά κύριο λόγο σχετίζονται με τη δυσκολία διατύπωσης οριστικών κανόνων για το πώς είναι οι άνθρωποι.

Πολύ σχυνά οι ερευνητές παραγνωρίζουν τη μεγάλη ποικιλία του τρόπου ζωής και των πιθανοτήτων που υπάρχουν στη σύγχρονη κοινωνία.

Πάρα ταύτα, οι γενικές προσεγγίσεις που προσδιορίζουν την ύπαρξη διαδοχικών σταδίων κατά την ανάπτυξη του ανθρώπου μπορεί να αποβούν χρήσιμες επειδή τονίζουν μερικά από τα σημαντικά χαρακτηριστικά της ανάπτυξης και κατευθύνουν την προσοχή σε πλευρές της εμπειρίας του ενηλίκου που διαφορετικά μπορεί να αγνοούνταν.

Ενα διαφορετικό είδος ερευνών στη δια βίου ανάπτυξη επικεντρώνεται στις τυπικές εμπειρίες της ενήλικης ζωής πολλών ανθρώπων, όπως είναι η έννοια της κρίσης της μέσης ηλικίας. Συμπεριλαμβάνει ακόμη την έρευνα για το γάμο και την οικογενειακή ζωή, τα ποικίλα γεγονότα της ζωής και την απώλεια προσώπων.

Μοντέλο μετάβασης και μοντέλο κρίσης

Μελέτες έχουν δείξει ότι οι περισσότεροι ενήλικοι βιώνουν τη μέση ηλικία απλώς ως χρονικό διάστημα σταδιακών θετικών και αρνητικών μεταβάσεων οι οποίες σχετίζονται με τη διεργασία της γήρανσης. Αν και σύμφωνα με το μοντέλο της κρίσης, οι αναμενόμενες αναπτυξιακές αλλαγές της περιόδου αυτής σχετίζονται με προβλέψιμες κρίσεις, σύμφωνα με το μοντέλο μετάβασης η ιδέα ότι η κρίση της μέσης ηλικίας αποτελεί τον κανόνα απορρίπτεται.

Εκείνοι που είναι πιθανό να βιώσουν την κρίση της μέσης ηλικίας τείνουν να αποφεύγουν την ενδοσκόπηση και χρησιμοποιούν την άρνηση για να αποφύγουν να σκεφτούν το σώμα και τη ζωή τους που μεταβάλλονται.

Το αποτέλεσμα είναι ότι ένας άνθρωπος 45 ετών, που πιστεύει ότι εξακολουθεί να είναι σπουδαίος αθλητής, μπορεί να συντριβεί συναισθηματικά όταν τον κερδίσει στο μπάσκετ ο 15χρονος γιος του.

«Τέτοιοι άνθρωποι πρέπει να προσπαθήσουν σκληρά για να διατηρήσουν τις ψευδαισθήσεις τους», είπε ο Kessler. «Διοχετεύουν πολλή ενέργεια στη γνωστική προσπάθεια της εξαπάτησης του εαυτού τους, έως ότου έρθουν τελικά αντιμέτωποι με την πραγματικότητα» (Gallagher, 1993). 

Πηγές:

Το παρόν άρθο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Εισαγωγή στην ψυχολογία που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο

Με πληροφορίες από:  Η ανάπτυξη του ανθρώπου, Grace J. Craig, Don Baucum, εκδόσεις Παπαζήση