Φοβίες: σύντομες πληροφορίες

Ακρόαση άρθρου......

Οι φοβίες είναι επίμονοι και παράλογοι φόβοι για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις. Οι φοβίες έχουν διάφορες μορφές: ο φόβος που σχετίζεται με μια φοβία μπορεί να επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο (ειδική φοβία) ή να αφορά φόβο αμηχανίας σε δημόσιο χώρο (κοινωνική φοβία).

Τα άτομα που έχουν φοβίες είναι συχνά τόσο συντεθλιμμένα από το άγχος, που αποφεύγουν τα αγχογόνα αντικείμενα ή τις αγχογόνες καταστάσεις. Οι ειδικές φοβίες έχουν να κάνουν με το φόβο για κάποιο αντικείμενο ή κάποια κατάσταση, όπως τα μικρά ζώα, τα φίδια, τους κλειστούς χώρους, ή τα αεροπλάνα. Η κοινωνική φοβία σχετίζεται με το φόβο γελοιοποίησης στο κοινωνικό περιβάλλον, όπως στο να κάνει κανείς καινούριες γνωριμίες, να κάνει μια ομιλία, ή να μιλήσει σε προιστάμενο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν τέτοιους φόβους σε μικρό ή μέτριο βαθμό, και ο φόβος υποχωρεί. Για άτομα με κοινωνική φοβία όμως, ο φόβος είναι ιδιαίτερα ενοχλητικός και μπορεί να παρεμποδίσει την κανονική ζωή του ατόμου και να παρεμβάλλεται στην εργασία του ή τις κοινωνικές του σχέσεις σε διάφορους βαθμούς έντασης. Ευτυχώς όμως, μέσα από έρευνες που έχουν διεξαχθεί με τη συμβολή του Εθνικού Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των Η.Π.Α. (ΝΙΜΗ), έχουν αναπτυχθεί αποτελεσματικές θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν άτομα με φοβίες. 

Πόσο κοινές είναι οι φοβίες;

• Περίπου το 4-5% του πληθυσμού των Η.Π.Α. παρουσιάζει μία ή περισσότερες κλινικά σημαντικές φοβίες μέσα σε ένα χρόνο.
• Οι ειδικές φοβίες μπορούν να εκδηλωθούν σε άτομα κάθε ηλικίας. Ο μέσος όρος ηλικίας εμφάνισης της κοινωνικής φοβίας είναι μεταξύ των 15-20 ετών, παρόλο που μπορεί συχνά να ξεκινάει από την παιδική ηλικία. Τι προκαλεί τις φοβίες; 

Τραυματικά γεγονότα συχνά μπορούν να προκαλέσουν την ανάπτυξη κάποιας ειδικής φοβίας, που είναι περισσότερο συχνές στις γυναίκες απ? ό,τι στους άντρες. Έρευνες δείχνουν ότι η κοινωνική φοβία μπορεί να έχει έναν κληρονομικό παράγοντα και παρουσιάζεται σε ίδιες αναλογίες σε άντρες και γυναίκες. Παρόλ? αυτά, οι άντρες αναζητούν συχνότερα θεραπεία από τις γυναίκες.

Τι θεραπείες υπάρχουν για τις φοβίες;
Η Κοινωνική φοβία μπορεί να θεραπευτεί αποτελεσματικά με φάρμακα, όπως τους αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (MAOIs), τους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI?s), και τις μεγάλης ισχύος βενζοδιαζεπίνες. Άτομα με μια συγκεκριμένη μορφή κοινωνικής φοβίας που ονομάζεται φοβία επίδοσης μπορούν να βοηθηθούν με τους λεγόμενους Βήτα-αναστολείς (beta blockers). Δεν υπάρχει αποδεδειγμένο θεραπευτικό φάρμακο για τις ειδικές φοβίες, αλλά κάποια φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην ελάττωση των συμπτωμάτων άγχους πριν την αντιμετώπιση μιας αγχογόνους κατάστασης. Ένα είδος γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας, που ονομάζεται «θεραπεία έκθεσης», είναι επίσης πολύ χρήσιμη θεραπεία για τις φοβίες. Στη θεραπεία αυτή, οι ασθενείς βοηθούνται ώστε να είναι βαθμιαία πιο άνετοι σε καταστάσεις που τους φοβίζουν. Ακόμη, χρήσιμες είναι οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής.

Μπορούν τα άτομα με φοβίες να έχουν και άλλες σωματικές και συναισθηματικές ασθένειες; Τα άτομα με φοβίες, και κυρίως κοινωνική φοβία, μπορεί επίσης να έχουν προβλήματα κατάχρησης ουσιών. Πολλοί άνθρωποι με κοινωνική ή ειδική φοβία γίνονται τόσο αγχώδεις που παθαίνουν κρίσεις πανικού, οι οποίες είναι έντονες και απροσδόκητες εκρήξεις άγχους που συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα. Εφόσον όλο και περισσότερες κρίσεις πανικού συμβαίνουν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, τα φοβικά άτομα μπορεί να λάβουν ακραία μέτρα για να αποφύγουν καταστάσεις στις οποίες φοβούνται ότι θα πάθουν άλλη μια τέτοια κρίση ή όπου δεν θα είχαν άμεσα διαθέσιμη βοήθεια. Αυτή η αποφυγή, όμοια με την αποφυγή που εκδηλώνουν πολλοί ασθενείς με διαταραχή πανικού, μπορεί να εξελιχθεί σταδιακά σε αγοραφοβία, μια ανικανότητα του ατόμου να ξεπεράσει τα όρια του γνωστού και ασφαλούς περιβάλλοντός του εξαιτίας έντονου φόβου και άγχους. Η κατάλληλη διάγνωση και θεραπεία των άλλων διαταραχών, που μπορεί να συνυπάρχουν, είναι σημαντική για τη θεραπεία των φοβιών.