Γίνε ο ιστορικός του εαυτού σου - Η επιστημολογική στροφή της ψυχοθεραπείας από το εμπειρικό στο πραγματικό

Ακρόαση άρθρου......

Μεγαλώνοντας σε μια παραδοσιακή οικογένεια άμεσα συνδεδεμένος τόσο με το φυσικό περιβάλλον όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον της κοινότητας, συνειδητοποίησα από πολύ μικρός, μέσα από τα όρια της φυσικής πραγματικότητας και την αμεσότητα των κινδύνων, ότι ο άνθρωπος είναι ενσωματωμένος κι όχι επικυρίαρχος της φύσης και ότι μπορεί να ισορροπήσει μέσα στο φυσικό του περιβάλλον μονάχα αν συνειδητοποιήσει το «συμφέρον» του, δηλαδή πως μόνο σε πλήρη αρμονία με αυτό μπορεί να επιβιώσει και να εξελιχθεί ως είδος.

Ψυχική ανθεκτικότητα τον καιρό της πανδημίας

Αυτή όμως η κουλτούρα της ενσωμάτωσης και της ενιαίας φύσης των πραγμάτων δι-εμβολίζεται από μια συνεχόμενη ροή του σύγχρονου ανθρώπου προς τη σχάση του με την πραγματικότητα του φυσικού κόσμου. Διαμορφώνει δηλαδή ο άνθρωπος μια νέα αντίληψη όπου θεωρεί το ανθρώπινο είδος κυρίαρχο του φυσικού κόσμου, μια θεώρηση που έγινε αδιάλειπτη συνήθεια, ώσπου συνέβη το απροσδόκητο.

Αυτό που ζούμε σήμερα με την πανδημική εξάπλωση του κορωνοϊού είναι πρωτόγνωρο και σίγουρα δεν πιστεύαμε πως θα συμβεί σε μας, που ως γενιά ήμασταν αποστασιοποιημένοι από την αίσθηση τέτοιων κινδύνων, κι επιπλέον είχαμε υφάνει στο συλλογικό μας υποσυνείδητο την αίσθηση μιας άτρωτης ανθρώπινης φύσης στηριζόμενοι στην παντοδυναμία της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Ζούμε επομένως στο πετσί μας κι όχι θεωρητικά την εποχή του τέλους των βεβαιοτήτων και των ψευδαισθήσεων της ανθρώπινης παντοδυναμίας.

Συνάμα η πανδημία μας βρίσκει σε μια ιστορική περίοδο όπου η κλιματική αλλαγή, αλλά και η κυρίαρχη παντοδυναμία της ψηφιακής πραγματικότητας συνθέτουν ένα εύθραυστο σκηνικό όπου γίνεται φανερό πως αυτό που θα καθορίζει την προσαρμογή είναι ο βαθμός της ψυχικής ευαλωτότητας ή αντιθέτως της ψυχικής ανθεκτικότητας, ή με άλλα λόγια ο βαθμός της δέσμευσης και το νόημα που της αποδίδουμε.

Η φύση άμεσα συνδεδεμένη με τον άνθρωπο

Η νομοτέλεια της ενότητας και της αλληλεξάρτησης των φυσικών παραγόντων, μεταξύ των οποίων και ο άνθρωπος, καθιστά άμεσα συνδεδεμένες και τις δύο παραπάνω «απειλές» για το ανθρώπινο είδος, τους ιούς και τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Όπως υποστηρίζουν ειδικοί του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα (IPBES) είναι «μία και η ίδια κρίση» λέγοντας πιο συγκεκριμένα «Η αλλαγή χρήσεων γης, η διεύρυνση και η εντατικοποίηση της γεωργίας, καθώς και το εμπόριο, μια παραγωγή και κατανάλωση που δεν είναι βιώσιμα, διαταράσσουν τη φύση και αυξάνουν τις επαφές ανάμεσα στην άγρια ζωή, τα κτηνοτροφικά ζώα, τους παθογόνους παράγοντες και τον άνθρωπο. Στρώνουν τον δρόμο προς τις πανδημίες».

Αποκτήστε το βιβλίο Συντροφικότητα και αυτονομία, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Και καλούν τους κυβερνώντες -κι όλους μας- για «βαθιές αλλαγές προκειμένου να προλάβουμε τις πανδημίες» ώστε να μην είμαστε πλέον αναγκασμένοι απλώς να διαχειριζόμαστε και να ελέγχουμε τις πανδημίες όταν εμφανίζονται.

Αλλαγές που τάσσονται υπέρ της μείωσης του αποτυπώματος του ανθρώπου στη φύση: μείωση της αποψίλωσης των δασών και της καταστροφής των οικοτόπων, μείωση του εμπορίου άγριων ζώων, επανεπινόηση του γεωργικού και οικονομικού μοντέλου γενικότερα προκειμένου να μειωθούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες που είναι γνωστές για τις αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειές τους (παραγωγή φοινικελαίου, τροπική ξυλεία, μεταφορικές υποδομές, κτηνοτροφία).

Σύνδεση εμπειρικού με το πραγματικό

Οι άνθρωποι λοιπόν μεταξύ ευαλωτότητας και ανθεκτικότητας αναζητούμε το λόγο που θα μετασχηματίσει τον εαυτό μας και τον κόσμο. Όπως, όμως, συμβαίνει σε κάθε μετάβαση έτσι και τώρα χρειαζόμαστε μια υπέρβαση, μια νέα πληροφορία που θα οδηγήσει στην ανασύνθεση της Αλήθειας.

Η νέα πληροφορία έρχεται μέσα από την εστίαση στο Φως και τη διασύνδεση δύο μεγάλων φιλοσοφικών πυλώνων που αρμολογούν την ανθρώπινη ύπαρξη, το «Εν αρχή ην ο Λόγος» ή/και το «Εν αρχή ην το Φως». 

Στην ουσία μέσα από την παραπάνω αρμονική ενότητα επιχειρούμε τη διασύνδεση του εμπειρικού με το πραγματικό, ή σε ένα περισσότερο συμβολικό τόπο τη σχέση ανάμεσα στη δύναμη των λέξεων και αυτή του ορατού. Στην ισομερή κατανομή στην ανθρώπινη συνείδηση των στοιχείων «λέξη, εικόνα» και στον ισχυρό προβληματισμό που αναδύεται από το αν υπάρχει το μη αναπαραστάσιμο και αν σε αυτό μπορούμε να δώσουμε μια συγκεκριμένη εννοιολογική μορφή.

Παραδείγματος χάρη, όπως ειπώθηκε πιο πάνω, η πανδημία είναι στην ουσία μια αναπαράσταση της κλιματικής αλλαγής, είναι ένα χνάρι της. Σε μια συγκυρία όπου η τεχνολογική τύφλωση δεν μας επιτρέπει να εστιάσουμε με ρεαλισμό στις ήδη υπάρχουσες συνέπειες της αλλαγής στο κλίμα παγκοσμίως. Μοιάζει σαν ο άνθρωπος πλέον να μην πιστεύει στα μάτια του και να σχετικοποιεί τα πάντα, είναι όμως αναγκασμένος πλέον να δει τη γυμνή αλήθεια.

Κριτικός ρεαλισμός

Η ανασύνθεση αυτή στη σχέση του εμπειρικού με το πραγματικό χρειάζεται τους δικούς της επιστημολογικούς ελιγμούς και μια τέτοια στροφή μπορεί να είναι προς τον κριτικό ρεαλισμό [1].

Βασικός στόχος της μεθοδολογικής αυτής επιλογής είναι η δυνατότητα που ανοίγει για μια ταυτόχρονη ανάλυση των δομικών αιτιοτήτων που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της ταυτότητας των ατόμων (και φυσικά των δομικών αναπαραστάσεων τους σχετικά με τους παραπάνω παραμέτρους: κλιματική αλλαγή, πανδημία, ψηφιακή παντοδυναμία), καθώς και των ατομικών και συλλογικών αναπαραστάσεων των ιδίων σχετικά με τις δομικές αυτές αιτιότητες.

Πώς μπορούμε να στηρίξουμε στην ψυχοθεραπευτική πράξη την παραπάνω μεθοδολογική στροφή, τι μπορούμε να κάνουμε; Θα στηριχθούμε πάνω σε κάποιες παραδοχές.

Αυτογνωσία μέσα από την ψυχοθεραπεία

Ξεκινάμε με μια βασική παραδοχή: οι άνθρωποι που ξεκινούν το ταξίδι της ψυχοθεραπείας δεν είναι ασθενείς, μα θα λέγαμε αντιθέτως πως είναι σθεναροί συνταξιδιώτες προς την αυτογνωσία.

Συνεχίζουμε με μια δεύτερη παραδοχή: για τους θεραπευόμενους η ψυχοθεραπεία είναι ένας τόπος «απομόνωσης» και αλλαγής, μια νησίδα στο χάρτη που υπομνύει την ανάγκη νοηματοδότητησης της ύπαρξης, μια προσπάθεια να ορίσουν τις συντεταγμένες του προσωπικού τους νοήματος.

Η ψυχοθεραπεία είναι στραμμένη στην ύπαρξη και στα θεμελιώδη ερωτήματα και στις αγωνίες που αυτή κουβαλά: ζωή-θάνατος, υγεία-ασθένεια, μοναξιά-συντροφικότητα, ελευθερία-περιορισμός, κλπ. Είναι κατά κάποιο τρόπο η ψυχοθεραπεία ένα ταξίδι, μια περιπλάνηση στο χώρο του ανοίκειου και του διαφορετικού. Και ολοκληρώνουμε με μια τρίτη παραδοχή:

Η ψυχοθεραπεία εμβαθύνει στις προσωπικές διαδρομές των θεραπευομένων και συνάμα στις κοινωνικές διεργασίες που τις συνθέτουν.

Κριτική ρεαλιστική οπτική στην ψυχοθεραπεία

Τονίζω εμφατικά τις «κοινωνικές διεργασίες», διότι με βάση το συγκεκριμένο επιστημολογικό παράδειγμα επιχειρείται η κατανόηση ευρύτερων θεμάτων ταυτότητας, ηθικής και συστημάτων του σύγχρονου πολιτισμού σε σχέση με τη διαμόρφωση της εικόνας του εαυτού και της κοινωνικής ταυτότητας, σε σχέση δηλαδή με τις διεργασίες συγκρότησης της υποκειμενικότητας.

Η υιοθέτηση μιας κριτικής ρεαλιστικής οπτικής στην ψυχοθεραπεία επιτρέπει την σε βάθος μελέτη, τόσο του υποκειμενικού νοήματος που αποδίδεται στον κοινωνικό κόσμο, καθώς και των γλωσσοκοινωνικών όρων δόμησής του, όσο και των ευρύτερων κοινωνικών διαδικασιών και πρακτικών που επηρεάζουν καθοριστικά τις εκάστοτε νοηματοδοτήσεις.

Μέσα από αυτή τη ματιά αποδεχόμαστε την πολλαπλότητα των υποκειμενικών ερμηνειών των κοινωνικών φαινομένων, και ταυτόχρονα την οντολογική αλήθεια τους.

Επί της ουσίας ο κριτικός ρεαλισμός θέτει εκ νέου τη σημασία του «πλαισίου» στην υποκειμενική δόμηση της πραγματικότητας.

Η εξατομίκευση της ύπαρξης

Γίνεται επομένως σαφές πως με βάση την παραπάνω ερμηνευτική αντίληψη ο θεραπευτικός λόγος, σε αντίθεση με τον κατακερματισμό και την κατεύθυνση του σε υποκειμενικές λύσεις, καλείται να βοηθήσει τον άνθρωπο να ορίσει συγκεκριμένες, θεμελιώδεις και εν πολλοίς αδιαμφισβήτητες αλήθειες. Ίσως αυτό που συνθέτει τη νέα αντίληψη είναι η πεποίθηση πως η ψυχοθεραπεία αντιπροσωπεύει μια «απόδραση» από την προσωπικότητα, προκειμένου το υποκείμενο αναζητώντας την φύση της πραγματικότητας να συναντά τον εαυτό του.

Μεταξύ εαυτού και κόσμου μεσολαβεί ο άλλος, μα ο σημερινός άνθρωπος στα πλαίσια της εξατομίκευσης μοιάζει να έχει χάσει το σημαντικότερο στοιχείο αυτοαναφοράς του, τους άλλους.

Η αυτοαντίληψη και η διαμόρφωση της προσωπικότητας

Η αυτοαντίληψη σχετίζεται όμως με το καθρέφτισμα των αντιλήψεών μας στο κοινωνικό σώμα, ο άνθρωπος δηλαδή διαμορφώνει την προσωπικότητά του σε σχέση με τους άλλους, ορίζει τις προσωπικές του συντεταγμένες στο σύμπαν των σχέσεων. Η εξατομίκευση της ύπαρξης οδηγεί τους ανθρώπους σε μια βιωματική ασυνέχεια της αφηγηματικής τους ταυτότητας και ενδεχομένως σε ένα κενό ύπαρξης και νοηματοδότησης της εμπειρίας.

Η ανάγκη επομένως του ανήκειν καθίσταται εμπροσθοβαρής και αναδύει τη σημασία του κύκλου των δικών μας ανθρώπων, και ειδικά στις μέρες μας των συγγενών «εξ’ αγχιστείας».

Αντιστοίχως μπορούμε να κατανοήσουμε πως οι εμπειρίες που θεωρούμε πως έχουν έναν ατομικό χαρακτήρα διαθέτουν στην πραγματικότητα, σε μεγάλο βαθμό, κοινωνικό και συλλογικό περιεχόμενο. Και να κατανοήσουμε επίσης ότι συχνά οι ψυχικές διαφορές δεν είναι τίποτα περισσότερο από διαφορές στην κοινωνική θέση και στις κοινωνικές επιδιώξεις.

Αυτή ακριβώς η διττή όψη των νεωτερικών κοινωνικών εμπειριών, που αιωρούνται μεταξύ του θεσμικού και του ψυχικού, επιθυμώ να καταγράψω εδώ σε συνάρτηση με την αναζήτηση του εαυτού και του κόσμου στην ψυχοθεραπευτική πράξη, μέσα από την παρακάτω βιωματική καταγραφή της άσκησης «γίνε ο ιστορικός του εαυτού σου».

Γίνε ο «ιστορικός» του εαυτού σου – Μέρος 1ο

Όσο  ο άνθρωπος προσεγγίζει την οντολογική αλήθεια της πραγματικότητας τόσο περισσότερο ανακαλύπτει τον εαυτό του

Ένα υπαρξιακό εγχείρημα του ανθρώπου είναι η αναζήτηση της αλήθειας, την οποία όσο προσεγγίζει τόσο αυτή του καθρεφτίζει πλευρές του εαυτού του.

Η συνθήκη αυτή επιτάσσει τη διαρκή αναζήτηση της οντολογικής αλήθειας πέρα κι έξω από τις προσωπικές ερμηνείες της. Αυτό μπορεί να το πετύχει κανείς όσο γίνεται αντικειμενικός παρατηρητής των γεγονότων, όσο δηλαδή εκτός της υποκειμενικής του εμπειρίας και ματιάς με την οποία θωρεί τον κόσμο, καταφέρνει να τον δει ως αυθύπαρκτη οντότητα και να τον ανακαλύπτει συνεχώς.

Σε αυτή την αναζήτηση βοηθά να βλέπει κανείς τα γεγονότα από μια σχετική απόσταση και μέσα από ένα πολύπλευρο φασματοσκόπιο, ως ιστορικός του εαυτού του.

Άσκηση: Προσπάθησε να γράψεις ένα «κεφάλαιο»[2] της ζωής σου με μια ιστορική ματιά…

Γίνε ο «ιστορικός» του εαυτού σου - Διάκριση εμπειρικού πραγματικού

Αυτό είναι το 2ο μέρος. Σε συνέχεια της προηγούμενης άσκησης καταγράψτε – με στόχο τη διάκριση του «εμπειρικού» από το «πραγματικό» ποιες καινούργιες γνώσεις παρήγαγε η γραφή και η ανάγνωση της ιστορίας σας;

Η διάκριση του πραγματικού από το εμπειρικό είναι μια δύσκολη υπόθεση, ωστόσο, ο χρόνος βοηθάει τις περισσότερες φορές γιατί η απόσταση που παράγει συμβάλλει στην αντικειμενικοποίηση της κατάστασης και την υποχώρηση του υποκειμενικού παράγοντα που παραποιεί την πραγματικότητα σε μικρό ή μεγάλο βαθμό.

Γίνε ο «ιστορικός» του εαυτού σου - Η αναδιήγηση της εμπειρίας

Αυτό είναι το 3ο μέρος. Οι άνθρωποι είτε από τη φύση τους, είτε στα πλαίσια της κοινωνικοποίησής τους, από πολύ μικροί αναπτύσσουν την ικανότητα να οργανώνουν τις εμπειρίες τους με αφηγηματικό τρόπο. Ο αφηγηματικός λόγος καθρεφτίζει το υποκείμενο στο σημείο που τα δομικά στοιχεία μιας αφήγησης αντικατοπτρίζουν το μέγεθος και την ποιότητα της δομικής σύστασης της προσωπικότητας των ενηλίκων, όσο δηλαδή συνεκτική και ρέουσα είναι μια αφήγηση τόσο ενδέχεται να είναι και η ταυτότητα του αφηγητή.

Η αφηγηματικότητα του λόγου χαρακτηρίζεται επίσης από το βαθμό αποπλαισίωσης της, από τη δυνατότητα δηλαδή να μεταφέρεται σε άλλα χρονικά και χωρικά πλαίσια ανεξάρτητα από την αρχική αφηγηματική πηγή. Υπό αυτή την έννοια η αφήγηση μιας ιστορίας έχει συνήθως μια αντικειμενικότροπη χροιά, ακόμη κι αν αφηγούμαστε μια προσωπική μας εμπειρία.

Αποκτήστε το βιβλίο Οι εξομολογήσεις ενός ψυχοθεραπευτή, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Αυτό συμβαίνει επειδή η παρελθούσα εμπειρία παύει να έχει τη ζωντάνια του βιώματος, στο οποίο αναφέρεται και στην ουσία αποτελεί μια αναστοχαστική πράξη. Από την άλλη η αναδιήγηση έχει ένα περισσότερο υποκειμενικό χαρακτήρα διότι την αφήγηση της ιστορίας ή του βιώματος καλούμαστε να την εκφράσουμε από μια διαφορετική σκοπιά με συνέπεια να δημιουργούμε μια νέα βιωματική εμπειρία.

Άσκηση: Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη προσπαθήστε να αναδιηγηθείτε την ιστορία που γράψατε στο 1ο μέρος της άσκησης από μια άλλη σκοπιά, όπως από την πλευρά ενός άλλου πρωταγωνιστή της ιστορίας ή να επιλέξετε ως αφηγητή μια άλλη πλευρά της δικής σας προσωπικότητας.

Στη συνέχεια θα διαβάσετε τις αφηγηματικές απαντήσεις της άσκησης «γίνε ο ιστορικός του εαυτού σου» της «Γεωργίας».

Γίνε ο «ιστορικός» του εαυτού σου - Μέρος 1ο

Το βράδυ της απομυθοποίησης, η ανακάλυψη της απιστίας

Ο κύκλος της αθωότητας και της παιδικής φαντασίωσης ότι οι έρωτες ζουν για πάντα, έκλεισε με την ανακάλυψη της απιστίας. Μια νέα εποχή γεννήθηκε, εκείνη της ενηλικίωσης που ήρθε απότομα και έσκασε ως βόμβα στην μέχρι τότε απλότητα της συμβίωσης. Ξαφνικά όλα φάνταζαν δύσκολα μέσα από τα μπερδεμένα συναισθήματα, τα αναπάντητα ερωτήματα, τις απεγνωσμένες προσπάθειες επανασύνδεσης.

Η αγάπη, οι έννοιες του γάμου και του έρωτα αποδομήθηκαν. Η αγωνιώδης προσπάθεια για ψυχική επανασύνδεση με κόστος για την ίδια ήταν η καθημερινότητα.

Έβλεπε και την δική του αγωνία, το πόσο ταλαντευόταν ανάμεσα σε αυτό που ήξερε και στο νέο. Δεν ήταν τυφλή. Δεν μπορούσε όμως να κατανοήσει την προδοσία. Για αυτήν τα πράγματα ήταν ξεκάθαρα ή είσαι με τον άλλον ή τον αφήνεις να φύγει. Όμως από τη μια έπρεπε να σβήσει όλες τις κοινές μνήμες για να προχωρήσει, από την άλλη αδυνατούσε να τις αφήσει να χαθούν, να εξαφανιστούν.

Έκανε προσπάθειες. Προσπάθειες που πονούσαν. Έφυγε για κάποιο διάστημα και εκείνος την παρακαλούσε να γυρίσει. Είχε μετανιώσει ή φοβόταν. Δεν έχει σημασία. Και εκείνη γύρισε. Και σκέφτηκε ότι η δεύτερη ευκαιρία μπορούσε να είναι λυτρωτική.

Μαθαίνοντας να αγαπάς και τις αδυναμίες

Και ήθελε να τον αγαλλιάσει και να του πει κλάψε, το κλάμα είναι παρηγορητικό, να κλάψει και εκείνη μαζί του, να αλαφρώσουν μαζί, αλλά τίποτα τέτοιο δεν συνέβη. Πάρα μόνο έμεινε μέσα τους η λύπη χωρίς διέξοδο διαφυγής. Και ξαφνικά μια μέρα είδε ένα όνειρο. Τον έβλεπε να τρέχει αγχωμένο, ιδρωμένο λες και ήταν ο μοναδικός που αγαπούσε, που ήταν παθιασμένος. Και τότε εκείνη άρχισε να γελάει δυνατά, πολύ δυνατά γιατί κατάλαβε πως όλα ήταν ένα αστείο.

Επιτέλους είχε απελευθερωθεί. Η ζωή της χωρούσε και τα δικά της θέλω, τα δικά της όνειρα. Άρχισε να τον αγαπάει διαφορετικά, απαγκιστρωμένη από τα πρέπει και τους κοινωνικούς κανόνες. Άρχισε να τον αγαπάει πάλι με μια αγάπη που στηριζόταν πλέον και στις αδυναμίες. Στις δικές του και στις δικές της. Μια αγάπη που είχε εξελιχθεί όπως προχωρούσαν στη ζωή. Η σταθερότητα μέσα από την προσωπική εξέλιξη του καθενός είχε ρευστοποιηθεί.

Η προσαρμοστικότητα και των δυο μέσα στην δίνη των γεγονότων ήταν αναγκαία. Η ζωή τους χρειάστηκε να επανασχεδιαστεί και μέσα από αυτό έμαθαν πως θα συνεχίζουν να την επανασχεδιάζουν όσες φορές χρειαστεί για να είναι και οι δυο ωφελημένοι.

Ως δυο ισότιμες οντότητες που κατανοούν τις ανάγκες του καθενός ξεχωριστά αλλά και των δυο μαζί, σεβόμενοι την ατομικότητα αλλά και την συντροφικότητα.

Το πραγματικό κι εμπειρικό στην περίπτωση της απιστίας

Γίνε ο «ιστορικός» του εαυτού σου - Μέρος 2ο

Τι είναι πραγματικό στην προηγούμενη ιστορία; Πραγματικό είναι το γεγονός της απιστίας το οποίο δεν είναι αμφισβητήσιμο στην δική μας κουλτούρα. Το ίδιο όμως πραγματικό (η πραγματικότητα) αποτελεί συγχρόνως και εμπειρικό στοιχείο καθώς εμπίπτει στην κατηγορία του βιώματος, αναπτύσσοντας δυο διαφορετικές φαινομενολογικές πραγματικότητες, ξεχωριστές και για τα δυο άτομα (π.χ. η πορεία της απιστίας για τον καθένα ξεχωριστά, αιτίες κλπ.).

Το πραγματικό εμπίπτει κυρίως στην έννοια της αλήθειας υπό την έννοια ότι αντιλήφθηκε το ζευγάρι την αναπροσαρμογή που έπρεπε να γίνει στις έως τότε σταθερές της σχέσης τους και να εφεύρει νέες διαστάσεις σε αυτήν εφόσον από κοινού έδωσαν ευκαιρία.

Το πραγματικό είναι επίσης ότι η απιστία συνέβη και είναι ένα γεγονός που μπορεί να συμβεί σε απροσδιόριστο χρόνο, να σε πιάσει απροετοίμαστο/ή και να σε καταρρακώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όμως, επίσης είναι ένα γεγονός που συμβαίνει σε ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπινων σχέσεων. Αποτέλεσε έναν μικρό αποχωρισμό από τα έως τότε μαθημένα.

Θα μπορούσα να συγκρουστώ και να συνεχίζω να συγκρούομαι όμως η συμφιλίωση με την ιδέα της απιστίας και ό,τι αυτό συνεπάγεται υπήρξε η αρχή για την συναισθηματική ωρίμανση.

Έγινε η αιτία για αναπροσαρμογή της ποιότητας της σχέσης. Μια μακροχρόνια διαδικασία η οποία όμως συνεχίζει να αποφέρει οφέλη. Ο αποχωρισμός της μέχρι τότε μαθημένης καθημερινότητας αποδείχτηκε στη συνέχεια λυτρωτικός. Δεν είναι τίποτα πιο ψυχοφθόρο από την εμμονή στις παλιές συνθήκες, την αντίσταση στις νέες πραγματικότητες, τις νέες οριοθετήσεις. Η αναπροσαρμογή και η αποδοχή σημαίνει και εξέλιξη και εν τέλη επιβίωση.

Η αναδιήγηση της εμπειρίας

Γίνε ο «ιστορικός» του εαυτού σου - Μέρος 3ο - Η αναδιήγηση της εμπειρίας

Η άλλη πλευρά της Γεωργίας

Το λεωφορείο είχε χαλάσει. Έφτασα σπίτι εξουθενωμένη. Κοίταξα γύρω μου και τότε το είδα. Πάνω στο γραφείο, ένα χαρτί από εκείνη. Προσπάθησα να κρατήσω την ψυχραιμία μου. Δεν μπόρεσα. Πήρα το αυτοκίνητο και πήγα στο γραφείο του. Μόλις με είδε σαν να κατάλαβε. Σηκώθηκε και ήρθε προς το μέρος μου με σκοπό να με πάρει έξω να συζητήσουμε.

Δεν πρόλαβε. Όρμησα πάνω του και το χέρι μου σηκώθηκε βαρύ στο πρόσωπό του. Και τότε ξέσπασα. «Τι έκανες ρε μαλάκα; Πώς μπόρεσες να το κάνεις αυτό; Ξεφτιλισμένε, άχρηστε, γελοίε. Με την ηλίθια, την καραχωριάτισσα, την χωρίς κανένα επίπεδο. Αυτήν σου αξίζει. Το τίποτα. Ξεφτιλισμένε.» Έκανα ένα βήμα πίσω και του πέταξα το χαρτί στα μούτρα. Τον κοίταξα βλοσυρά. «Με έκανες ρεζίλι. Η σειρά σου τώρα». Ο κόσμος γύρω μας κοιτούσε. Δεν με ένοιαζε, ήθελα να τον πληγώσω με τον χειρότερο τρόπο, μπροστά στους άλλους. Να γίνει η ηθική του χίλια κομμάτια.

Μπήκα στο αεροπλάνο και πήγα να βρω τον άντρα της.

«Ο Μ και η Α είναι μαζί. Μας απάτησαν. Το καταλαβαίνεις; Ξύπνα! Κάνε κάτι!». Έφυγα. 

Συναισθήματα από την ανακάλυψης της απιστίας

Σημείωση: Η ανάγκη μου να προστατέψω τους άλλους που απορρέει από την δική μου ανασφάλεια να μην πληγωθώ απότομα και ανεπανάληπτα καθώς και ο καθωσπρεπισμός ότι οι βίαιες αντιδράσεις δεν οδηγούν πουθενά, με οδήγησε σε συζήτηση ήπιων τόνων με τον άνδρα μου χωρίς να βγάλω ποτέ τον θυμό μου απέναντί του παρά προσπάθησα να δω και τα δικά μου λάθη από την αρχή, αφήνοντας πίσω το στάδιο του θυμού που είναι απαραίτητο για την επούλωση του τραύματος.

Η πραγματικότητα είναι πως θα ήθελα να του αστράψω ένα χαστούκι. Νομίζω όμως ότι δεν θα το έκανα. Όπως δεν θα μπορούσα να τον βρίσω. Σκέφτομαι όμως πως μερικές φορές για να μπουν τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση θα έπρεπε να είμαι ικανή να το κάνω.

Τον άντρα της δεν πήγα να τον βρω. Τον λυπήθηκα. Μην τον στενοχωρήσω. Προτίμησα να μείνει με την ανασφάλειά του και να το ανακαλύψει μόνος του, αν μπορούσε να την διεκδικήσει ξανά. Πήγα όμως και βρήκα αυτήν. Ήθελα να γνωρίζει ότι ήξερα. Έριξα το φταίξιμο πάνω της. Να την κάνω να αισθανθεί άσχημα.

Ήταν σαν να έβαζα τους όρους για ένα παιχνίδι διεκδίκησης που θα άρχιζε από εκείνη τη στιγμή. Πήρα ικανοποίηση με την αναπάντεχη αντίδρασή της. Δεν είπε τίποτα. Μόνο ψιθύρισε ότι δεν φταίει. Φυσικά και δεν έφταιγε μόνο αυτήν. Όμως αντί να χαστουκίσω, να βρίσω τον άντρα μου, πήγα σε αυτήν που ήταν για μένα πιο εύκολο.

Μια άμεση σύγκρουση με τον άντρα μου ήξερα ότι μπορούσε να οδηγήσει στο χωρισμό λόγω της κατάστασης που ήταν πολύ τεταμένη. Και δεν το ήθελα. Δεν ήμουν έτοιμη. Ένιωθα πως μπορούσαμε να το πάμε παρακάτω, παρόλο τις αντιξοότητες. Αυτή τηλεφώνησε στον άντρα μου αμέσως μετά την συνάντησή μας και του έκανε παράπονα ότι πήγα στην δουλειά της και έκανα σκηνή.

Αυτός πήρε εμένα. Του είπα: «Μου ζητάς και τα ρέστα. Δεν θα με στείλεις εσύ στο ψυχιατρείο». Έμεινα κάποιες μέρες μακριά, σε φίλους μου. Όταν γύρισα μετά από παρακάλια του, ήξερα ότι τίποτα δεν θα ήταν εύκολο. Και για αυτόν και για εμένα.

Βιωματική άσκηση για την πανδημική κρίση

Σημείωση: Γίνε ο ιστορικός του εαυτού σου – Μέρος 4ο: Στόχος και ευχή της παραπάνω βιωματικής άσκησης (μέρος 1ο έως 3ο) είναι να καταφέρει κανείς να αφηγηθεί ως ιστορικός ακόμη και μια παροντική εμπειρία, όπως αυτή της πανδημικής κρίσης του covid-19, η οποία ρηξικέλευθα μας φέρνει ενώπιον της θνητότητας, ως υπαρξιακό δεδομένο αλλά κι ως όριο… ως φαινόμενο δηλαδή που εγείρει φόβους, αλλά και νοήματα…

Θα μπορούσε επομένως η άσκηση να είχε ως συνέχεια να γράψετε ως ιστορικοί του μέλλοντος ένα σημείωμα για την εμπειρία της πανδημικής κρίσης σαν να το γράφατε πέντε χρόνια μετά...

[1] Στον κριτικό ρεαλισμό γίνεται διάκριση ανάμεσα στο «πραγματικό» και στο «εμπειρικό» και επιδιώκεται η μεταξύ τους σύνθεση, καθώς και η αναζήτηση των μεταξύ τους αλληλεπιδράσεων. Ωστόσο το εμπειρικό στοιχείο αναφέρεται σε γεγονότα που γίνονται αντιληπτά από την υποκειμενική ματιά και το πραγματικό απεικονίζει τις δομές και τους μηχανισμούς που παράγουν και μετασχηματίζουν τα γεγονότα, όπως βέβαια αυτά νοηματοδοτούνται από τα κοινωνικά υποκείμενα. Με άλλα λόγια ο κριτικός ρεαλισμός υποστηρίζει πως η πραγματικότητα υπάρχει ανεξάρτητα από τις υποκειμενικές της καταγραφές.

[2] Μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο της ζωής σου που νομίζεις πως έχει σημασία να φωτίσεις ιστορικά, να της δώσεις δηλαδή ένα αντικειμενικό χαρακτήρα.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Γιώργος Γιαννούσης - Ψυχοθεραπευτής

Ψυχοθεραπευτής, Οικογενειακός θεραπευτής, Επιστημονικός Υπεύθυνος στο Ινστιτούτο εφαρμοσμένης συμβουλευτικής & ψυχοθεραπείας - ΝΗΜΑ.

2410.533737

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού