Φυσιολογική ζωηρότητα και ΔΕΠ-Υ

Ακρόαση άρθρου......

Οι γονείς, οι νηπιαγωγοί και οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται συχνά να διακρίνουν πότε πρόκειται για μία φυσιολογική ή αποκλίνουσα συμπεριφορά των παιδιών ανάλογα με το αναπτυξιακό τους επίπεδο. Πάρα πολλές φορές μάλιστα τυχαίνει να μπερδεύουν το ζωηρό παιδί με το υπερκινητικό το οποίο παρουσιάζει συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Αρχικά είναι σκόπιμο να ορίσουμε τη ΔΕΠ-Υ ή μάλλον να την προσδιορίσουμε για να την κάνουμε πιο συγκεκριμένη. Πρόκειται για μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της κύησης και σχετίζεται με τη διασύνδεση των νευρώνων του εγκεφάλου.

Από την βρεφική και την προσχολική ηλικία κάνουν την εμφάνιση τους παρορμητικές συμπεριφορές και καταστάσεις αδυναμίας συγκέντρωσης μικρής διάρκειας οι οποίες θεωρούνται φυσιολογικά αναπτυξιακά χαρακτηριστικά, γεγονός που καθίστα το διαχωρισμό ζωηρότητας και ΔΕΠ-Υ δύσκολο έως και αδύνατο. Αν θελήσει όμως να εμβαθύνει κανείς θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν ενδείξεις τόσο στην ανάπτυξη όσο και στη συμπεριφορά που επιβεβαιώνουν την ενδεχόμενη ύπαρξη της ΔΕΠ-Υ.

Γενικά τα παιδιά που εμφανίζουν ΔΕΠΥ δεν μπορούν να περιορίσουν εύκολα την έντονη κινητικότητα τους ή να την περιορίσουν έστω για πολύ λίγα λεπτά και αδυνατούν να μείνουν συγκεντρωμένα σε μία δραστηριότητα με διάρκεια. Οι μαθητές με ΔΕΠΥ μπορούν να μάθουν μέσω της διαφοροποιημένης διδασκαλίας που εστιάζει στο προφίλ του μαθητή και προσαρμόζεται στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του. Ας δούμε όμως τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ ανάλογα με την ηλικία:

Αποκτήστε το βιβλίο ΔΕΠΥράζει, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας

Συμπτωματολογία ΔΕΠ-Υ

Βρεφική ηλικία: 1-2

Δυσκολίες στον ύπνο
Δυσανασχετούν και αρνούνται να φάνε το φαγητό τους διότι δεν θέλουν να βρίσκονται καθηλωμένα σε μία καρέκλα.
Έχουν δυσκολία μετάβασης απ’το γάλα στη στερεά τροφή.
Η ιδιοσυγκρασία τους είναι δύσκολη κλαίνε εύκολα και ηρεμούν δύσκολα.
Η κινητική τους δραστηριότητα είναι έντονη και ίσως ένας απ’ τους δύο γονείς να είχε μη διαγνωσμένη ΔΕΠΥ.

Νηπιακή ηλικία: 3-6

Καθυστέρηση στην ανάπτυξη λόγου.
Βασικά συμπτώματα απροσεξίας
Καταστροφή παιχνιδιών.
Βαριούνται αφόρητα.
Αδρή κινητικότητα: δυσκολία στο κράτημα μολυβιού
Δυσκολία στην αντιγραφή σχημάτων.
Κακή ισορροπία.
Έχουν έντονο το ρίσκο της αυτοπροστασίας π.χ αργούν να αλλάξουν πόδι ανεβαίνοντας τη σκάλα.
Κινητική αδεξιότητα: κούμπωμα κουμπιών, δέσιμο κορδονιών, δύσκολες οι λεπτές κινήσεις των δακτύλων όταν σχεδιάζουν σχήματα – περιγράμματα ή σκιαγραφήματα και ζωγραφίζουν μέσα σε αυτά.
Δεν μπορούν να ζωγραφίσουν αναπραστάσεις.
Δεν έχουν αυτοέλεγχο ο οποίος αναπτύσσεται από 4-8 έτη.
Έχουν προβλήματα ομιλίας και άρθρωσης – αργούν να μιλήσουν μετά τα δύο έτη
Αντιστροφές συλλαβών όπως παιδότοπος-δαιπότοπος-δελφίνι-δεφλίνι
Διστάζουν να πουν λέξεις με πολλά σύμφωνα ή άρθρα πχ. Στρουθοκάμηλος

Πρώτη σχολική ηλικία: 7-11

Χαμηλές σχολικές επιδόσεις και δυσκολίες σε γνωστικές λειτουργίες.
Απροσεξία.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Νωχελικότητα ή τρομερή επιθετικότητα.
Παρορμητικότητα και βιασύνη στις απαντήσεις.
Θέλουν κάτι και το θέλουν εκέινη τη στγμή.
Εκρήξεις θυμού όταν δεν γίνεται το χατήρι τους.
Συμπτώματα δυσλεξικού τύπου ή άλλων μαθησιακών δυσκολιών.
Ελλειπής κατανόηση κειμένων.
Άρνηση για το διάβασμα, μαθησιακά κενά και μείωση κινήτρων.
Δυσκολία στην επεξεργασία του λόγου και την εκμάθηση γραφής κι ανάγνωσης.
Περιορισμένη εφαρμογή κανόνων.
Αυξημένη κόπωση και γρήγορη εγκατάλειψη της προσπάθειας.

Εφηβική ηλικία: 12-18

Αυξημένη ανησυχία και νευρικότητα.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Χρήση ουσιών και παραβατική συμπεριφορά.
Εθισμός σε τυχερά παιχνίδια.
Εγκατάλειψη σχολείου.
Ριψοκίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά (14 ετών σε άτομα χωρίς ΔΕΠ-Υ, στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ 11,5). Ειδικά στα κορίτσια αυτό είναι θέμα αποδοχής δηλαδή χρησιμοποιούν τη σεξουαλική συμπεριφορά για να γίνουν αποδεκτά διότι δεν έχουν άλλο μέσο άμεσου θαυμασμού.
Εφηβικές εγκυμοσύνες

Ενήλικη ζωή: 19 κι έπειτα

Ασυνέπεια.
Συχνές εναλλαγές εργασιακού πλαισίου.
Ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις.
Αυξημένος εκνευρισμός κι εκρήξεις θυμού.
Βιασύνη στη λήψη αποφάσεων.
Σοβαρές δυσκολίες οργάνωσης και προγραμματισμού.
Συχνές παραβάσεις του ΚΟΚ και ατυχήματα κατά την οδήγηση.
Απολύσεις.
Μειωμένο εισόδημα.
Χαμηλό επίπεδο ζωής.
Δυσκολία στο γονικό ρόλο.
Υψηλή συννοσηρότητα με άλλες διαταραχές

Συνοψίζοντας ένα από τα βασικά προβλήματα των παιδιών με ΔΕΠΥ είναι η καθυστέρηση λόγου και ομιλίας, η οποία αποτελεί σημαντική ένδειξη για τους γονείς και επεκτείνεται συνήθως στον φωνολογικό τομέα. Οι γονείς εδώ εστιάζουν συχνά στο φωνολογικό κομμάτι που είναι εμφανές, με αποτέλεσμα να επισκέπτονται απευθείας λογοθεραπευτή στην πιο προχωρημένη ηλικία του παιδιού, ενώ το πρόβλημα ξεκινά πιο νωρίς, από την ανάπτυξη του λόγου και οφείλεται στη ΔΕΠ-Υ.

Αν ένα παιδί παρουσιάζει μεμονομένα ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά δεν μπορούμε να βγάλουμε συμπέρασμα ότι αποτελεί συμπτωματολογία της ΔΕΠ-Υ παρά μόνο όταν ορισμένα από αυτά κάνουν μαζί την εμφάνιση τους. Μέχρι τα 4 ηλικιακά έτη ολοκληρώνεται η άρθρωση όλων των φωνημάτων, κατά συνέπεια πρέπει να παρατηρούμε την ποιότητα της συμπεριφοράς του παιδιού και να προβούμε σε πρόγραμμα παρέμβασης, επισκεπτόμενοι έναν αναπτυξιακό παιδοψυχολόγο σε συνεργασία με λογοθεραπευτή εάν αυτό είναι απαραίτητο. Ακόμη η ανάγνωση μετά τη Β' Δημοτικού είναι πλέον αυτοματοποιημένη κι έχουν κατακτηθεί και οι τέσσερεις γνωστικές της δεξιότητες:

1. Ενεργοποίηση επιλεκτικής προσοχής στο γραπτό ερέθισμα.

2. Εστίαση οφθαλμών στο κείμενο.

3. Αποθήκευση πληροφοριών στην βραχυπρόθεσμη μνήμη.

4. Δημιουργία μηχανικού κώδικα και αποστολή εντολής για άρθρωση.

Επομένως εάν η παρέμβαση δεν γίνει πρώιμα, (στη νηπιακή ηλικία) στη βάση της ΔΕΠ-Υ, στη σχολική ζωή μιλούμε για απλή διαχείριση. Η ικανότητα συνεχούς προσοχής και συγκέντρωσης των παιδιών με ΔΕΠΥ είναι εξίσου ελλειματική γι’αυτό πρέπει να δημιουργούνται οι προυποθέσεις και το υποστηρικτικό περιβάλλον μέσα από τα οποία θα επιτευχθεί.

Οι συνθήκες, το υψηλό κίνητρο, η επιβράβευση και η άμεση ανταμοιβή αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την σχέση τους με το περιβάλλον οικογενειακό, φιλικό, σχολικό και την εκτέλεση των δραστηριοτήτων και απαιτήσεων που καλούνται ν’ανταποκριθούν καθημερινά.