Ακρόαση άρθρου......Η διεκδικητικότητα αποτελεί ένα σημαντικό χαρακτηριστικό κάθε προσωπικότητας, αφού παίζει σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση των ατόμων, στην έκφραση συναισθημάτων, σκέψεων, αναγκών, όπως επίσης και στην υγιή εξέλιξη μίας σχέσης.
Πολλές φορές όμως κάποια άτομα διστάζουν στο να εκφράσουν απόψεις και σκέψεις, λόγω του φόβου που νιώθουν στο να εκτεθούν ή ακόμα και για τις επιπτώσεις ως προς τις αντιδράσεις που θα δημιουργηθούν.
Κάποια άτομα με ισχυρή προσωπικότητα «εμπνέουν» τέτοιου είδους αντιδράσεις, ιδίως σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση τα οποία πιστεύουν πως κάποια άτομα είναι πιο δυνατά από αυτά. Σε κάθε περίπτωση, η έλλειψη διεκδικητικότητας οδηγεί στην παθητικότητα και στην απόκρυψη έκφρασης των πραγματικών συναισθημάτων και απόψεων.
Παθητική Συμπεριφορά
Η κατ’ εξακολούθηση παθητική συμπεριφορά, σύμφωνα με την ειδικό Michelle Farris, οδηγεί σε μία κατάσταση «ύπνωσης», κατά την οποία απομονώνεται η αυτοεκτίμηση και ενισχύεται η θυματοποίηση.
Αυτό σημαίνει ότι και στις περιπτώσεις που εκφράζετε την άποψή σας, αυτή δεν εκλαμβάνεται θετικά (π.χ. ενώ λέτε «όχι» σε κάποια πράγματα, με τον τρόπο σας εννοείτε «ναι») με αποτέλεσμα να είστε «αόρατοι» στη διαδικασία του διαλόγου. Η συνεχιζόμενη απόρριψη μπορεί να πλημυρίσει το άτομο με συναισθήματα θλίψης, απαξίωσης και θυμού.
Αιτιολογία έλλειψης διεκδικητικότητας
Κάποια άτομα δυσκολεύονται να διεκδικήσουν διότι φοβούνται την πρόκληση με όλες τις συνέπειες που μπορεί να έχει, όπως ντροπή, απόρριψη ή κοινωνική απομόνωση.
Η αιτιολογία έλλειψης διεκδικητικότητας μπορεί να οφείλεται σε επικριτικούς γονείς, εκπαιδευτικούς, φίλους και συνομηλίκους. Μέσα από αυτές τις «τραυματικές» σχέσεις το άτομο καλλιεργεί μία παθητική στάση, χωρίς άμυνες.
Η αλληλεπίδραση των σχέσεων αυτών στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη κάθε ατόμου ξεχωριστά, έχει και διαφορετικό αντίκτυπο. Με αυτό τον τρόπο καλλιεργείται και η ψυχική ανθεκτικότητα κάθε ατόμου, με συνυπάρχοντα στοιχεία όπως και η διεκδίκηση θέσεων, απόψεων, συναισθημάτων, κλπ.
Πολύ συχνά η έλλειψη διεκδικητικότητας στα ζευγάρια οδηγεί στην παθητική αποδοχή καταστάσεων, λόγω του φόβου απόρριψης ή φυγής από τον άλλο σύντροφο. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που υπάρχει σε σχεδόν όλες τις σχέσεις.
Το κλειδί για τη διεκδικητική συμπεριφορά
Το κλειδί για την απόκτηση συμπεριφορών διεκδίκησης είναι η αντικατάσταση του αισθήματος φόβου με το αίσθημα της ασφάλειας. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα:
Ιεραρχείστε τις αξίες σας
Κάντε την ενδοσκόπηση σας, με στόχο την ιεράρχηση των αξιών σας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα ενισχύσετε τους στόχους σας την αυτοεκτίμησή σας. Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει με ερωτήσεις όπως:
- Πώςνιώθω τώρα;
- Ποια είναι τα σωματικά «σημάδια» που υποδηλώνουν την αναγκαιότητα της επίγνωσης κάποιων πραγμάτων;
- Ποιοι είναι οι στόχοι της ζωής μου; Τι θέλω να πετύχω στη ζωή μου;
- Υπήρξαν ευχάριστες στιγμές στη ζωή μου μέχρι σήμερα;
- Ποια είναι τα κοινά στοιχεία αυτών των εμπειριών;
Προσπαθείστε να καταγράψετε τα συναισθήματα σας σε μία λίστα και στη συνέχεια τις αξίες σας. Η ιεράρχηση των αξιών σας θα σας δείξει την σημαντικότητά τους, έτσι ώστε να κατανοήσετε καλύτερα τις προτεραιότητές σας.
Ξεκινήστε με μικρά βήματα
Μη θέτετε μεγάλους και δύσκολους στόχους από την αρχή. Ξεκινήστε με απλά πράγματα, όπως να μιλήσετε στην πωλήτρια για το σκισμένο ρούχο που αγοράσατε, ή στο γκαρσόνι της καφετέριας για την λανθασμένη παραγγελία που σας πήγε. Βήμα βήμα θα γίνει και η κατάκτηση συμπεριφορών διεκδίησης και προς τα ατομα που φοβάστε να μιλήσετε (γονέας, προϊστάμενος, φίλος, κλπ).
Να θυμάστε ότι «δεν είστε κατώτερος/η από κάποιον άλλον/η»
Κάθε άνθρωπος από τη στιγμή που θα γεννηθεί έχει μια μοναδική διαφορετικότητα, η οποία τον χαρακτηρίζει ως προσωπικότητα. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι και έχουμε τα ίδια ακριβώς δικαιώματα. Επομένως η σκέψη ότι «κάποιος είναι καλύτερος από εμένα» υποβαθμίζει αυτόματα το άτομο και δεν το αφήνει να προχωρήσει μπροστά μέσα από μία σωστή συμπεριφορά διεκδίκησης.
Σκεφτείτε ότι έχετε υψηλότερα ιεραρχική θέση σε σχέση με τα άτομα που φοβάστε
Εάν ήσασταν ο διευθυντής του προϊσταμένου σας, πώς θα τον αντιμετωπίζατε; Με αυτή τη διαδικασία, τροποποιούνται τα λανθασμένα πρότυπα σκέψης, και υιοθετούνται νέα πρότυπα υγιούς διεκδίκησης.
Σκεφτείτε το άτομο που διστάζετε ή φοβάστε να μιλήσετε ως μία αστεία φιγούρα
Η σκέψη μίας αστείας μορφής θα βοηθήσει να πάρετε το θάρρος της γνώμης και να αντιμετωπίσετε τις τυχόν δυσκολίες (Εικονοποίηση (Imagery, Visualization). Για παράδειγμα σκεφτείτε τον προϊστάμενό σας ως κλόουν με κόκκινη μύτη!!!
Επικεντρωθείτε στο συναισθηματικό στάδιο του ατόμου που βρίσκετε απέναντί σας.
Σκεφτείτε ότι κάποιο άτομο ίσως έχει περάσει πολλές δυσκολίες στη ζωή του και για το λόγο αυτό λειτουργεί με αυτό τον «εκφοβιστικό» τρόπο στα άτομα με τα οποία συνεργάζεται. Επομένως, η συμπεριφορά τους αποτελεί πρόκληση για εσάς
Σίγουρα αυτό αποτελεί μία εκλογικευμένη αντίληψη, η οποία δεν θα πρέπει να σας ακινητοποιήσει… Το αντίθετο, παραμένοντας σε ήρεμη κατάσταση έχετε το πλεονέκτημα της επιλογής. Η δική σας ανάγκη δεν έχει να κάνει με την «δυστυχία» των άλλων, η οποία εκφράζεται με τον εκφοβιστικό αυτό τρόπο. Προσπαθείστε να διαλέξετε τις μάχες σας, χωρίς να υποτιμάτε τον εαυτό σας.
Η υγιής διεκδίκηση αποτελεί δείγμα υγιούς ψυχικής υγείας. Όλοι μας έχουμε μέσα μας τη δύναμη για να «βελτιώσουμε» τη διαχείριση των καταστάσεων της ζωής μας.
Η απόκτηση του ελέγχου για την ίδια μας τη ζωή, μέσα από την αυτοβελτίωση και την αυτοεπίγνωση, στο βαθμό που αυτό μπορεί να γίνει, θα φέρει και την ισορροπία του συναισθηματικού πλαισίου μας.
Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου
Ρέα Δουμανά - Σύμβουλος Ψ.Υγείας
Ρέα Δουμανά: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology
Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:
- Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
- Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
- Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.
Η Ρέα Δουμανά εξειδικεύτηκε στον τομέα της Ψυχολογίας με τον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών Κλινικής Ψυχολογίας σε ενήλικες και εφήβους. Διετέλεσε επιστημονική συνεργάτης στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.), της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Παν/μίου Αθηνών, του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».
Το Psychology.gr είναι εγκεκριμένος εκδότης στην υπηρεσία Google News. Ακολουθήστε μας για να έχετε πρόσβαση στην αρθρογραφία και άμεση ενημέρωση για έρευνες ψυχολογίας και θέματα ψυχικής υγείας: 
