Κανένας  πόνος στη ζωή δεν είναι τόσο βαθύς,που να μπορεί να συγκριθεί με το θάνατο, αυτόν τον αιώνιο ανταγωνιστή της... Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι

Πέμπτη στις Επτά, είναι ο τίτλος μιας σειράς εκπομπών του PSYCHOLOGY.GR, στις οποίες Επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας απαντούν σε δικά σας ερωτήματα, κάθε εβδομάδα, σε επιλεγμένες θεματικές ενότητες.

Ο συγκεκριμένος ιός που προκαλεί την νόσο covid-19, οδηγεί σε θάνατο προκαλώντας αντίστοιχα πένθος και θλίψη παγκοσμίως. Πέραν των απωλειών σε επίπεδο ανθρώπινων ζωών, προκάλεσε σε μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού διαφορετικούς βαθμούς πολιτικών, προσωπικών, οικονομικών, και κοινωνικών απωλειών.

Ενιωθα σφίξιμο στο στήθος και ένα κόμπο στο λαιμό. Ένα αίσθημα κενού και κούρασης με κατέβαλε πριν ακόμη καλά καλά σηκωθώ από το κρεβάτι. 

Κάθε άτομο θα βιώσει κατά τη διάρκεια της ζωής του πολλές απώλειες, άλλες φυσικές, άλλες συμβολικές. Ο εγκέφαλος μας, λοιπόν, εξελίχθηκε και αναπτύχθηκε έτσι, ώστε να αντέχει, να υπομένει την απώλεια μέσω του πένθους, χωρίς να σημαίνει ότι πάντα τη διαχειρίζεται.

Η περίοδος των Χριστουγέννων πολλές φορές προκαλεί μελαγχολικά συναισθήματα, τα οποία εντείνονται με την απώλεια κάποιου αγαπημένου προσώπου. Οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας  συχνά καλύπτουν το αίσθημα κενού και τον πόνο που βιώνουμε κάνοντας πιο ανεκτή την απώλεια, αλλά δυσκολεύοντας την επεξεργασία και τελικά την αποδοχή της.

Το Πένθος και η Κατάθλιψη εκκινούν από μια κοινή κοίτη, την Απώλεια. Ακόμη και αν μας φαίνεται περίεργο ή ασυνήθιστο, η Απώλεια είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη ζωή, καθώς από την γέννηση μας έως και το τέλος της ζωής μας, βιώνουμε Απώλειες.

Το πένθος, είναι μια φυσική διαδικασία που ακολουθεί το θάνατο. Αφορά την περίοδο που περνάμε προσπαθώντας να προσαρμοστούμε στην απώλεια. Δεν υπάρχει κάποιο προκαθορισμένο χρονικό όριο ή σωστός και λανθασμένος τρόπος να βιώσουμε το πένθος- ο καθένας βρίσκει τον προσωπικό του τρόπο να διαχειριστεί και να ανταπεξέλθει στην πολύπλοκη αυτή, πανανθρώπινη πρόκληση.

Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου είναι ίσως  πιο επώδυνο και οδυνηρό γεγονός με το οποίο θα έρθει, δυστυχώς, αντιμέτωπος κάθε άνθρωπος στη ζωή του. Ο πόνος της απώλειας ενός γονιού, ενός συγγενή, ενός φίλου μπορεί να μας στιγματίσει ολοκληρωτικά, η απώλεια της φυσικής επαφής καλείται να συνηθιστεί και να γίνει ένα γεγονός αποδεκτό.

Η θλίψη είναι ένα από τα βασικά συναισθήματα, και περιγράφεται ως ένας συναισθηματικός πόνος που σχετίζεται με συναισθήματα:

Τι γίνεται μετά από έναν χωρισμό; Μπορώ να επαναπροσδιορίσω τον εαυτό μου, ενώ βιώνω την απώλεια; Έχω επίγνωση του τι ακριβώς έχω χάσει και τι χρειάζεται να ξαναβρώ;
Ίσως έχει φτάσει στη ζωή κάποιου ανθρώπου η στιγμή που μια στενή διαπροσωπική ερωτική του σχέση τελειώνει.

«Οι απώλειες είναι η σκιά όλων των υπαρχόντων μας – υλικών και άυλων» - Carlos Sluzki, Οικογενειακός θεραπευτής

Πώς ερμηνεύουμε την απώλεια;
Στην απώλεια μπορούν να αποδοθούν πολλές διαφορετικές ερμηνείες και νοήματα. Είναι η στέρηση για κάτι που είχαμε και πλέον δεν έχουμε,  η αποτυχία μας να κρατήσουμε ή να αποκτήσουμε κάτι σημαντικό για εμάς ή να εκπληρώσουμε τους στόχους μας, η καταστροφή, η έκπτωση κάποιας διαδικασίας ή ιδιότητας, ο θάνατος.

«Μήπως μπορώ να σας βοηθήσω;» είναι το πρώτο, απλό, ερώτημα που μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε συναντά μπροστά του κάποιον γνωστό ή άγνωστο που βιώνει έντονο δυσφορικό στρες και δείχνει να βρίσκεται σε δύσκολη θέση.

Tο ανθρώπινο σώμα συνιστά τη μεγαλύτερη απόδειξη για το πόσο δυστυχισμένοι είμαστε. Το σώμα μας υποφέρει από διάφορες παθήσεις, μολύνεται από καρκίνους, προσβάλλεται από καρδιακές δυσλειτουργίες, αυτοάνοσα ή και χρόνιους πόνους.

«Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να ηγηθεί ενός οργανισμού αν δεν είναι ηγέτης του εαυτού του; Πώς θα μπορείς να φροντίζεις τα παιδιά σου, αν δεν έχεις μάθει πρώτα να φροντίζεις τον εαυτό σου; Και πώς θα μπορέσεις τελικά να είσαι καλός, αν δεν νιώθεις και καλά;» Robin Sharma

Την άνοιξη του 1944 ήμουν δεκαέξι ετών και ζούσα με τους γονείς μου και τις δύο μεγαλύτερες αδερφές μου στην Κάσα της Ουγγαρίας. Παντού γύρω μας κυριαρχούσαν τα σημάδια του πολέμου και της προκατάληψης: Τα κίτρινα αστέρια που φορούσαμε στα παλτά μας.

Τα παιδιά θέλουν να μάθουν για τον θάνατο. Εμείς είμαστε αυτοί που τους στερούμε τις απαραίτητες πληροφορίες ή που προσφέρουμε πληροφορίες που δημιουργούν περισσότερες απορίες, φόβο και σύγχυση.
Χρειάζεται να καταλάβουμε ότι τα παιδιά μπορούν να το διαισθάνθούν όταν δεν τους αποκαλύπτεται ολόκληρη η αλήθεια.

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η τοξικότητα στο εργασιακό περιβάλλον δεν είναι καινούριο νέο. Μάλιστα, με την ανάγκη όλο και περισσότερων να τοποθετούν την ισορροπία, τις προσωπικές αξίες, την ικανοποίηση και την ψυχική υγεία πάνω και από το μηνιαίο εισόδημά τους, δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει ότι και η ανέχεια απέναντι σε αυτού του είδους το περιβάλλον, μειώνεται ολοένα και περισσότερο.

Γιατί δεν είμαι καλά; Τι είναι αυτό που έχω; Μήπως σπάει το φράγμα του φυσιολογικού; Πώς μου προέκυψε; Γιατί να το παθαίνω; Θα μπορέσω να το διαχειριστώ; Η αλήθεια είναι ότι ο πόνος στη ζωή είναι ένα μέρος της ψυχής από τον οποίο γινόμαστε σοφότεροι.

Δυστυχώς, η διαδρομή μας δεν είναι φτιαγμένη μόνο για τις χαρές… Στην καθημερινότητά μας ερχόμαστε συχνά αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις. Επιπλέον, πιο επίπονα γεγονότα όπως, ο θάνατος, η ασθένεια, η απόλυση ή το διαζύγιο είναι μέρος της ζωής μας. Πώς μπορούμε να τα διαχειριστούμε;