Συνέντευξη με την Μαργαρίτα Αγγελική Σχινά, επιστημονική υπεύθυνη της εκπαίδευσης Master Practitioner on Eating Disorders

Ακρόαση άρθρου......

Στα πλαίσια της ενότητας μας "Συνεντεύξεις Επιστημονικών Συνεργατών" έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε την ψυχολόγο Δρ. Μαργαρίτα Αγγελική Σχινά, επιστημονική υπεύθυνη της εκπαίδευσης Master Practitioner on Eating Disorders, η οποία μας μίλησε για τη σχέση της με το κομμάτι των διατροφικών διαταραχών και πως αυτές συνδέονται με τον κομμάτι της ψυχολογίας. Για όσους είναι... ακουστικοί τύποι, μεταβείτε στο τέλος του κειμένου, ώστε να δείτε/ακούσετε το σχετικό βίντεο της συνέντευξης.

Ποιο είναι το µεγαλύτερό σας ατού που πιστεύετε ότι ευθύνεται για το ότι η συγκεκριμένη εκπαίδευση έχει κρατήσει τόσα πολλά χρόνια και συνεχίζεται µε τόσο μεγάλη επιτυχία;

Ένα από τα πιο βασικά συστατικά της επιτυχίας της εκπαίδευσης είναι ότι όλοι οι εκπαιδευτές από την πρώτη στιγμή θέλαμε να παρέχουμε απλόχερα την επαγγελματική και κλινική εμπειρία µας πέρα από τις δεδομένες γνώσεις της μητρικής εκπαίδευσης από το National Center for Eating Disorders της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία παρέχεται κατά αποκλειστικότητα για την Ελλάδα από το ΚΕΑΔΔ. Νομίζω ότι αυτό ήταν κάτι που το είχαµε πάντα όλοι µέσα µας. Για παράδειγµα, κάθε φορά που βλέπω τον κύριο Ζουµπανέα, η την κυρία Κοντελέ να παρουσιάζουν το υλικό τους, αισθάνοµαι και εγώ ότι όλο και κάτι καινούργιο έχω να µάθω. Το ίδιο προσπαθώ κι εγώ και µε το δικό µου υλικό σε κάθε εκπαιδευτικό κύκλο, το οποίο ανανεώνεται και εµπλουτίζεται µε οτιδήποτε νέο υπάρχει στην παγκόσµια βιβλιογραφία για τις διατροφικές διαταραχές.

Η συγκεκριµένη εκπαίδευση απευθύνεται κυρίως σε επαγγελµατίες υγείας, ή σε όσους συνδυάζουν ταυτόχρονα τη θεωρία µε την πρακτική εφαρµογή;

Δίνεται µεγάλη έµφαση τόσο στη θεωρία, όσο και στην εφαρµογή, έτσι ώστε ο κάθε επαγγελµατίας υγείας να νιώθει έτοιµος να διαχειριστεί ένα περιστατικό διατροφικής διαταραχής. Το ενδιαφέρον στην εκπαίδευση του ΚΕΑΔΔ είναι ότι υπάρχει και βιωµατικό κοµµάτι πολύ έντονο, διότι καλείσαι την κάθε στιγµή να συµµετέχεις στις ασκήσεις, να γράψεις, να σκεφτείς. Έτσι, εµείς οι ίδιοι γινόµαστε και κοινωνοί του εκπαιδευτικού περιεχοµένου και µπορούµε να κατανοήσουµε τις δυσκολίες του να αλλάζεις τρόπο ζωής, συνήθειες χρόνων, παλιές πεποιθήσεις.

Θεωρείτε λοιπόν ότι εκτός από τη θεωρία και η πρακτική όλων αυτών που διδάσκονται είναι πολύ σηµαντική για κάθε επαγγελµατία υγείας που ασχολείται µε άτοµα που πάσχουν από διατροφική διαταραχή;

Η εκπαίδευση περιλαµβάνει σηµαντικό κοµµάτι ανάλυσης πραγµατικών περιστατικών των σπουδαστών. Σε κάθε εκπαίδευση ο επαγγελµατίας υγείας που συµµετέχει φέρνει και κάποια από τα περιστατικά του και τα συζητάµε όλοι µαζί για το πως θα µπορούσε να διαχειριστεί καλύτερα κάποια κατάσταση. Επίσης πολύ συχνά έχουµε τη χαρά να µας παρουσιάσει ο ίδιος κάποιο περιστατικό που διαχειρίστηκε µε επιτυχία µεταφέροντας και σε µας καινούργιες ιδέες, γνώσεις και εµπειρίες. Αν ο κάθε σπουδαστής δεν περάσει σε εφαρµογή όλων αυτών που µαθαίνει πρώτα µέσα στην αίθουσα, είναι δύσκολο µόνο από τη θεωρία να περάσει στην θεραπευτική πράξη.

Γιατί πιστεύετε ότι η εκπαίδευση του ΚΕΑΔΔ διαφοροποιείται από άλλες αντίστοιχες;

Ως ψυχοθεραπευτρια, δεν έχω καµιά εκπαίδευση στο να αξιολογήσω τι σηµαίνει να χάνω τριακόσια γραµµάρια ή µισό κιλό τη βδοµάδα ή αντίστοιχα να παίρνω. Δεν είναι σε καµία περίπτωση δική µου αρµοδιότητα, υπεισέρχοµαι σε χωράφια άλλων ειδικοτήτων και δε µπορώ να τα αξιολογήσω. Δε σηµαίνει ότι επειδή διάβασα κάποια βιβλία ότι ξέρω να διαχειριστώ τις αλλαγές βάρους ενός οποιουδήποτε ασθενή µου. Υπάρχει πάντα ο ειδικός για την διατροφή, ο ειδικός για τα φάρµακα, ο ειδικός για την άσκηση. Όπως επίσης υπάρχει και ο ειδικός για την ψυχοθεραπεία και δεν πρέπει να χωνόµαστε ο ένας στα µονοπάτια του άλλου. Ως ψυχολόγος, δεν έχω εκπαιδευθεί στο τι είναι, για παράδειγµα, η καµπύλη ανάπτυξης, η οποία είναι µια πληροφορία που την έµαθα από τους εκπαιδευτές διατροφολόγους. Χρειάζεται ειδική γνώση για να αξιολογήσεις πως το βάρος συνδέεται µε την ανάπτυξη, ιδιαίτερα όταν έχεις να κάνεις µε εφήβους που από µήνα σε µήνα µπορεί να αλλάξει σηµαντικά η ανάπτυξή τους.

Πόσο σηµαντικό είναι το άτοµο που πάσχει από διατροφική διαταραχή να παρακολουθείται από διαφορετικές ειδικότητες; Δεν είναι αυτό ένα πρόβληµα κάποιες φορές;

Πράγµατι κάποιες φορές αυτό µπορεί να φανεί αρχικά σαν ένα πρόβληµα, όµως είναι σηµαντικό να γίνει εξαρχής κατανοητό ότι ένας επαγγελµατίας υγείας, από µόνος του, δε µπορεί να προσφέρει την ιδανική θεραπεία, δηλαδή τα πιο άµεσα και µακροχρόνια αποτελέσµατα για τον ασθενή µε διατροφική διαταραχή. Και να θυµίσω εδώ ότι οι διατροφικές διαταραχές συχνά είναι εξαιρετικά σοβαρές η και χρόνιες.

Ένα ιδιαίτερο προσόν της εκπαίδευσης µας είναι ότι ο ασθενής που θα αναλάβουν οι δικοί µας εκπαιδευόµενοι θα τους βλέπει στη θεραπεία του να είναι όλοι µαζι και να του λένε τα ίδια πράγµατα µε κοινούς και ξεκάθαρους θεραπευτικούς στόχους. Και δεν έχει σηµασία ποιος θα είναι πρώτος από τους επαγγελµατίες υγείας που θα δει τον ασθενή µε διατροφική διαταραχή. Μπορεί να είναι ο γυµναστής, µπορεί να είναι ο διατροφολόγος.

Εννοείτε δηλαδή ότι ο ασθενής ας ξεκινήσει από εκεί που µπορεί, όµως στην πορεία θα πρέπει να λάβει φροντίδα και ενηµέρωση από όλους τους επαγγελµατίες υγείας που εµπλέκονται στην θεραπεία των διατροφικών διαταραχών και να µην οδηγούµαστε από την αρχή στο «πάρε ένα χαπάκι να σε ηρεµήσει»…

Είναι πολύ σηµαντικό να κατανοήσουµε ότι η αποτελεσµατικότητα της θεραπείας στις διατροφικές διαταραχές εξαρτάται από την συνεργασία µεταξύ διαφορετικών εξειδικευµένων επαγγελµατιών υγείας. Κάποιες φορές έχω ακούσει από επαγγελµατίες υγείας φράσεις όπως «ξέρετε µε την ψυχοθεραπεία ίσως δεν είναι η κατάλληλη στιγµή» ή «να αφήσουµε το παιδί να βρει τον εαυτό του και να διαχειρίζεται µόνο του τη διατροφή του» ή «να σταµατήσουν οι γονείς να ασχολούνται µε την τροφή του παιδιού» σε περιπτώσεις βαριάς νευρικής ανορεξίας.

Οι επαγγελµατίες υγείας είναι υποχρεωµένοι να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες των διατροφικών διαταραχών, εφόσον αναλαµβάνουν τέτοια περιστατικά, γιατί διαφορετικά µπορεί να οδηγήσουν σε επιδείνωση των συµπτωµάτων και στον εγκλωβισµό ασθενών και των οικογενειών τους σε φαύλο κύκλο αρνητικών συµπεριφορων και κακής ποιότητας ζωή.

Θεωρείτε ότι ακόµα και επαγγελµατίες υγείας που δεν ασχολούνται µε τη θεραπεία διατροφικών διαταραχών θα πρέπει να είναι ενήµεροι και να αναγνωρίζουν πότε ένας ενήλικας και κυρίως πότε ένας έφηβος οδηγείται σε διατροφική διαταραχή;

Οι επαγγελµατίες υγείας είναι σηµαντικό να µπορούν να αναγνωρίσουν εγκαίρως τα συµπτώµατα διατροφικών διαταραχών, τουλάχιστον σε βαθµό ικανοποιητικό ώστε να γίνει σωστή παραποµπή σε εξειδικευµένους επιστήµονες για τη θεραπεία. Είναι δικαίωµα του κάθε επαγγελµατία υγείας να επιλέγει να µην ασχοληθεί µε τη θεραπεία τους. Είναι όµως ανεπίτρεπτο να αγνοεί βασικά στοιχεία για τις διατροφικές διαταραχές και να καθοδηγεί λάθος ανθρώπους που βασανίζονται στην καθηµερινότητα τους. Η βιοχηµική κατάσταση του ασθενή µε διατροφική διαταραχή είναι ιδιαίτερα διαταραγµένη και ενίοτε επικίνδυνη για την υγεία του η και τη ζωή του!

Είναι σηµαντικό να ξέρουµε ότι οι διατροφικές διαταραχές είναι ασθένειες µε ιδιαίτερη ανάπτυξη στο σύγχρονο δυτικό κόσµο µε τα ιδιαίτερα πρότυπα που αναπτύσσονται για την εικόνα σωµατος και τη διατροφή. Γι’ αυτό λέµε ότι χρειάζεται εξειδίκευση και ότι πρέπει όλοι να συντονιστούµε σε µία κοινή γλώσσα για να βοηθήσουµε αποτελεσµατικά τον ασθενή που βασανίζεται µε το σώµα του.

Φανταστείτε, λοιπόν, ο ασθενής να ακούει από τον διατροφολόγο του, «ας δούµε την διατροφή σου, κάνε τη γυµναστική που θα σου πει ο γυµναστής σου και ακολούθησε και τις οδηγίες µου», µετά να πάει στον ψυχολόγο και ακούσει «πως τα πας µε τη διατροφή σου; έλα να δούµε τι αλλαγές µπορείς να κάνεις για να τα πας καλύτερα µε το πρόγραµµά σου, ξέρεις ότι και η γλυκόζη µπορεί να παίζει σηµαντικό ρόλο στο ότι δεν είσαι καλά αυτές τις µέρες;» και µετά να πάει στο γυµναστή που να του πει «ναι, ξέρω ότι θέλεις να γυµνάσεις καλά το σώµα σου, αλλά πες µου και πως τα πας µε τη διατροφή σου, για να φτιάξουµε το σωστό πρόγραµµα». Και µπορεί να πει ο ασθενής στο γυµναστή αργότερα «νιώθω βαρύς τελευταία, σα να είµαι πεσµένος» οπότε θα απαντήσει ο γυµναστής «το ακούω, όµως µήπως να το συζητήσεις και µε τον ψυχολόγο σου;» Τι έχουµε εδώ; Τρεις ειδικούς που συντονίζονται µεταξύ τους, θυµίζουν στον ασθενή τη σηµασία του να φροντίζει και την ψυχή και το σώµα και του λένε, εντέλει, τα ίδια πράγµατα.

Δηλαδή, εσείς µέσω αυτής της συνεργασίας, βλέπετε αποτελέσµατα σε αυτούς που θα σας βρούν;

Ναι, οι άνθρωποι που θα µας βρουν θα έχουν σίγουρο αποτέλεσµα. Όσοι δε µας βρουν, θα πάνε κάπου που µάλλον θα τους ταλαιπωρήσουν αρκετά. Οι διατροφικες διαταραχες είναι χαοτικές, και αν ο επαγγελµατίας υγείας δε γνωρίζει καλά τη διαχείριση τους, µπορεί ακόµα και να περνά στον ασθενή ότι δεν πρόκειται ποτέ να βγει από αυτήν την κατάσταση. Έχω ακούσει και τη φράση από «ειδικό» προς ασθενή «πρέπει να µάθεις να ζεις µε τα συµπτώµατα». Όχι βέβαια! Θεραπεύονται, αλλά πρέπει να έχεις τη σωστή οµάδα θεραπευτών που θα ασχοληθούν µαζί σου. Πρέπει λοιπόν οι επαγγελµατίες υγείας να σε καθοδηγήσουν σωστά και σίγουρα ξέρουµε ότι αυτή διαδικασία θα πάρει κάποιο χρόνο.

Πως καταλαβαίνει κάποιος ότι έχει ολοκληρώσει µια θεραπεία για τη διατροφική διαταραχή;

Αυτό του πρέπει να καταλάβουµε είναι πραγµατικά τι σηµαίνει µια θεραπεία για τις διατροφικές διαταραχές. Δεν σηµαίνει ότι δεν ξανασκέφτοµαι ποτέ το φαγητό, διότι όλοι σκεφτόµαστε το φαγητό, όπως όλοι υποφέρουµε λίγο η πολύ από το στρες. Αν κάνεις ψυχοθεραπεία δε σηµαίνει ότι δεν θα ξανανιώσεις ποτέ σου στρες. Μαθαίνεις όµως ότι µόλις έρχεται το στρες, ξέρεις τι να το κάνεις. Μόλις ξεφύγεις, λοιπόν, µε το φαγητό, γιατί, για παράδειγµα, είναι γιορτές και έχεις φάει παραπάνω, να ξέρεις ότι τώρα, στη διαδικασία της θεραπείας σου, θα ξαναπάς στο διατροφολόγο σου για να σου πει «έλα δω να δούµε πως µπορούµε να το ξαναµαζέψουµε».

Πρέπει, λοιπόν, να µάθεις σιγά, σιγά, και από τον ψυχολόγο, και από το διαιτολόγο, και απο το γυµναστή πώς να επανέρχεσαι και πως να βρίσκεις καλούς ισορροπηµένους τρόπους να φροντίζεις το σώµα σου. Κι αυτό που θα µαθαίνεις σε αυτή τη διαδικασία, θα είναι για πάντα. Άρα είναι µια εκπαίδευση για το πως θα είσαι για πάντα καλά. Είναι µια συνολική αλλαγή των πεποιθήσεών για το φαγητό και το σώµα. Αυτό που θέλουµε εµείς από αυτά τα σεµινάρια είναι να µάθουµε όλοι, και οι ασθενείς µας κι εµείς οι ίδιοι, πως γίνεται τρόπος ζωής η φροντίδα του εαυτού. Δε µας ενδιαφέρει η παρέµβαση του τύπου «θα σου δώσω κάτι και θα σταµατήσεις τους εµετούς», ή «θα σου δώσω κάτι και θα σταµατήσεις να θέλεις να τρως», ή «θα σου κοπεί όρεξη». Αυτό είναι το συµβατικό ιατρικό µοντέλο! Γιατί µπορεί να σου κοπεί όρεξη, αν πάρεις 10 χάπια, αλλά µετά τι θα γίνει όταν θα ξαναρχίσεις να τρως; Όταν ξανάρθει το στρες ή µία δύσκολη κατάσταση, πως θα το χειριστείς την επόµενη φορά;

Άρα αυτό που αντιλαµβανόµαστε είναι να µπορεί για παράδειγµα ένας ψυχολόγος να συνεργάζεται σωστά µε τον επαγγελµατία υγείας που έχει απέναντί του, είτε είναι διατροφολόγος, είτε είναι γυµναστής, είτε ψυχίατρος, είτε είναι νοσηλευτής;

Ναι, και να µην ξεχνάµε ότι είναι πολύ σηµαντικό να έχουµε και επίγνωση της κατάστασης του κάθε ασθενή. Θυµάµαι χαρακτηριστικά εκπαιδευόµενη ψυχολόγο που µας είχε περιγράψει περιστατικό µε κοπέλα µε ανορεξία για την οποία ο ψυχοθεραπευτής της είχε δηλώσει σηµαντική πρόοδο στη θεραπεία της στους συνεργάτες εξειδικευµένου κέντρου στην Αθήνα, και, το ίδιο βράδυ, αυτή πέθανε. Η συνεργασία µε όλους τους εξειδικευµένους επαγγελµατίες υγείας είναι ωφέλιµη και απαραίτητη. Αυτό που χρειάζεται είναι η κοινή γλώσσα για να καθοδηγούµε σωστά και αποτελεσµατικά τον ασθενή µας.

Σας ευχαριστούµε θερµά γι’ αυτή την υπέροχη συνέντευξη και σας ευχόµαστε από καρδιάς να συνεχίζετε το έργο σας βοηθώντας όλο και περισσότερους επαγγελµατίες υγείας να βοηθούν και να θεραπεύουν τα άτοµα µε διατροφικές διαταραχές.

Σας ευχαριστούµε κι εµείς! Έπειτα από δέκα ολόκληρα χρόνια που κάνουµε τη συγκεκριµένη εκπαίδευση, µπορούµε να πούµε µε βεβαιότητα ότι έχουµε δηµιουργήσει µία µεγάλη οµάδα επαγγελµατιών υγείας που συνεργάζονται µε επιτυχία µεταξύ τους και βοηθούν µε γνώση και αποφασιστικότητα κάθε ασθενή µε διατροφική διαταραχή που ανυποµονεί για µια καλύτερη ζωή.

Δείτε απόσπασμα της συνέντευξης: 

Δείτε αναλυτικές πληροφορίες για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα: Εκπαίδευση Master Practitioner on Eating Disorders & Obesity