Θέλω να κάνω ψυχοθεραπεία. Αλλά ποια ψυχοθεραπεία μου ταιριάζει και πως θα επιλέξω έναν καλό ψυχοθεραπευτή

Ακρόαση άρθρου......

Από την εποχή που ο Sigmund Freud ξεκίνησε να διαμορφώνει την θεωρία της ψυχανάλυσης έχει περάσει περισσότερο από ένας αιώνας. Στην αρχή υπήρχε μόνο ένας δάσκαλος και πολλοί μαθητές. Στην συνέχεια πολλοί από αυτούς τους μαθητές, τους μαθητές του Freud, έχοντας πάρει την γνώση του μεγάλου αυτού ανθρώπου άρχισαν να εμπλουτίζουν την τέχνη της ψυχοθεραπείας με καινούργια γνώση που αυτοί οι ίδιοι ανακάλυπταν αλλά και να την αλλάζουν δημιουργώντας δικές τους πλέον σχολές ψυχοθεραπείας.

Σιγά σιγά αυτοί οι μαθητές άρχισαν να αποκτούν δικούς τους μαθητές που και αυτοί με την σειρά τους όπως ορίζει ο νόμος της εξέλιξης άρχισαν να διαφοροποιούνται από τους δασκάλους τους. Νέες προσεγγίσεις στην ψυχοθεραπεία δημιουργήθηκαν, νέες τεχνικές, νέοι δρόμοι.

Φτάσαμε έτσι στην σημερινή εποχή όπου πλέον η ψυχοθεραπεία είναι ένας πολύ διευρυμένος χώρος με δεκάδες αν όχι εκατοντάδες διαφορετικές σχολές, κάθε μια από τις οποίες έχει τις δικές της θεωρίες και τις δικές της τεχνικές για να πετύχει τον στόχο που είναι πάντα ο ίδιος: Η θεραπεία της ψυχής.

Η θεραπεία της ψυχής βέβαια είναι ένα πολύ μεγάλο ζήτημα που χρειάζεται πολλές ώρες συζήτηση και για το οποίο ο κάθε άνθρωπος έχει την δική του προσωπική άποψη και σίγουρα δεν μπορεί να αναλυθεί στα πλαίσια του συγκεκριμένου άρθρου.

Παίρνοντας όμως σαν δεδομένο ότι όλες οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις έχουν ένα ειλικρινές κίνητρο να βοηθήσουν τον άνθρωπο στον προσωπικό του δρόμο για την θεραπεία της ψυχής του, γεννιoύνται  κάποια πολύ σημαντικά ερωτήματα που σίγουρα απασχολούν πολλούς ανθρώπους όταν αποφασίσουν να ζητήσουν την βοήθεια της ψυχοθεραπείας.

Ποια σχολή ψυχοθεραπείας να εμπιστευτώ; Πώς να επιλέξω τον κατάλληλο ψυχοθεραπευτή; Ποιες τεχνικές και ποια θεραπευτικά εργαλεία θα ήταν κατάλληλα για μένα; Ίσως με βοηθούσε η τάδε ψυχοθεραπεία αλλά και κάποια άλλη τεχνική μιας άλλης σχολής την οποία έτυχε να μου περιγράψουν μου φάνηκε πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα. Και ποιον θεραπευτή να εμπιστευτώ; Γνώρισα  κάποιον που μου φάνηκε καλός αλλά δεν έχω σε εκτίμηση την προσέγγιση με την οποία δουλεύει. Ή διάβασα για μια πολύ ενδιαφέρουσα ψυχοθεραπεία αλλά η επίσκεψη μου σε κάποιον θεραπευτή που δούλευε με αυτή ήταν απογοητευτική. Αισθάνθηκα ότι δεν ήταν για μένα. Αυτά είναι σκέψεις και σχόλια που ακούγονται συνέχεια και σίγουρα απασχολούν πάρα πολλούς ανθρώπους. Πολλές φορές μάλιστα αποτελούν και τον πιο σημαντικό λόγο για να αναβάλει κάποιος την απόφαση του να ξεκινήσει την ψυχοθεραπεία.

Πως θα μπορούσε λοιπόν να λυθεί αυτό το αδιέξοδο και η σύγχυση; Πως θα μπορούσαν οι άνθρωποι που δεν είναι ‘ειδικοί’ να βοηθηθούν στην απόφαση τους για το ποια ψυχοθεραπεία θα πρέπει να επιλέξουν.

Καταρχήν θα πρέπει να πούμε ότι στην σημερινή εποχή που ζούμε, την εποχή της πληροφορίας και της γνώσης, αυτό που ισχύει στον χώρο της ψυχοθεραπείας είναι ότι οι περισσότεροι επαγγελματίες δεν ακολουθούν μία μόνο προσέγγιση. Έχουν στην διάθεση τους μια σειρά από τεχνικές και εργαλεία από διάφορες προσεγγίσεις τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν. Ο θεραπευτής είναι ένας τεχνίτης. Ένας τεχνίτης της ψυχής. Όπως κάθε καλός τεχνίτης κουβαλάει μαζί του μια εργαλειοθήκη. Ανάλογα με το πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει θα βγάλει από την εργαλειοθήκη και θα χρησιμοποιήσει το κατάλληλο εργαλείο. Αν πρέπει να ξεβιδώσει μια βίδα θα χρησιμοποιήσει ένα κατσαβίδι. Αν πρέπει να κόψει ένα καλώδιο τότε θα χρειαστεί μια πένσα.

Δεν είναι το εργαλείο όμως που κάνει την δουλειά. Είναι ο τεχνίτης. Σίγουρα το εργαλείο στα χέρια κάποιου που δεν ξέρει την τέχνη είναι άχρηστο αν όχι επικίνδυνο. Με μια πένσα μπορείς να κόψεις ένα καλώδιο  αλλά μπορεί να κόψεις το λάθος καλώδιο. Και μπορεί να ξεβιδώσεις μια βίδα αλλά μετά να την χάσεις και όταν έρθει η ώρα να την ξαναβιδώσεις να μην υπάρχει. Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό που έχει την ουσιαστική σημασία είναι ο τεχνίτης. Ποτέ κανένα κατσαβίδι δεν βίδωσε από μόνο του μια βίδα και καμία πένσα δεν σκέφτηκε από μόνη της να επιδιορθώσει τα καλώδια ενός σπιτιού. Και στην περίπτωση της ψυχοθεραπείας ο τεχνίτης όπως είπαμε είναι ο θεραπευτής. Μια πολύ γνωστή έρευνα που έγινε σχετικά με το ποιος παράγοντας θεωρείται ο πιο σημαντικός για την επιτυχία μιας ψυχοθεραπείας έδειξε πως αυτό που είναι πιο σημαντικό από όλα είναι η ‘θεραπευτική σχέση’. Οι τεχνικές έρχονται δεύτερες και μάλιστα με μεγάλη διαφορά.

Έτσι αυτό που φαίνεται να έχει την μεγαλύτερη σημασία είναι η επιλογή του κατάλληλου θεραπευτή. Και αυτό φυσικά είναι μια δύσκολη απόφαση και επιλογή.

Πως θα είμαι σίγουρος ότι επέλεξα τον κατάλληλο θεραπευτή;

Παρόλο που αυτό λοιπόν είναι μια όντως δύσκολη απόφαση βλέπουμε ότι πολλές φορές οι άνθρωποι διστάζουν τόσο πολύ να απευθυνθούν σε κάποιον θεραπευτή που φαίνεται αυτή η συμπεριφορά να σχετίζεται με κάτι βαθύτερο από την λογική και προφανή δικαιολογία ότι ‘είναι δύσκολο να αποφασίσω ποιος μπορεί να με βοηθήσει’.

Και εδώ είναι η ώρα να γυρίσουμε στον Sigmund Freud. Ίσως η ψυχανάλυση να μπορεί εδώ να μας φανεί χρήσιμη στην κατανόηση αυτού του βαθύτερου λόγου για αυτήν την συμπεριφορά. Ίσως λοιπόν η εξήγηση να βρίσκεται σε αυτό που η ψυχανάλυση ονομάζει ‘δευτερογενής θρυμματισμός του εγώ’. Τι σημαίνει αυτό με απλά λόγια. Σημαίνει ότι κάποτε όταν ήμασταν παιδιά είχαμε κάποιες ανάγκες τις οποίες εκφράσαμε σε κάποιον άλλο, κάποιον ‘σημαντικό άλλο’ (τον γονιό μας), και αυτός δεν ανταποκρίθηκε. Αυτό μας πόνεσε. Τραυμάτισε και πολλές φορές ακόμα και θρυμμάτισε την ψυχή μας. Μας έκανε να απογοητευτούμε και να αποφασίσουμε να μην ξαναεκφράσουμε τις ανάγκες μας και να μην ζητήσουμε από κανέναν πια να μας τις ικανοποιήσει.

Τέτοιες ανάγκες ήταν η ανάγκη για κατανόηση, για προστασία, για αποδοχή και πολλές άλλες. Έτσι λοιπόν σήμερα ο φόβος μας να εκφράσουμε τις ανάγκες μας σε κάποιον και αυτός να μας ξανατραυματίσει, να ξαναθρυμματίσει το εγώ μας, μας κάνει να μην εμπιστευόμαστε κάποιον θεραπευτή.

Αυτό που βρίσκεται λοιπόν πολλές φορές ουσιαστικά πίσω από την διστακτικότητα ώστε να ξεκινήσουμε ένα ψυχοθεραπευτικό ταξίδι με έναν θεραπευτή είναι ο φόβος. Και αυτό καλύπτεται με διάφορες εκλογικεύσεις όπως τα ερωτήματα που τέθηκαν στην αρχή αυτού του άρθρου. Ο φόβος έτσι κι αλλιώς είναι αυτό που μας περιορίζει και μας αποτρέπει από το να κάνουμε καινούργιες εμπειρίες στην ζωή. Και η ψυχοθεραπεία είναι αυτό ακριβώς. Μια καινούργια εμπειρία. Ένα ταξίδι στο άγνωστο που γίνεται όμως με παρέα. Με έναν θεραπευτή. Και αυτό είναι που φοβίζει περισσότερο από όλα.

Υπάρχουν παρόλα αυτά σημαντικοί λόγοι που θα άξιζε να αντιμετωπίσουμε αυτό τον φόβο και αν μπορέσουμε να δοκιμάσουμε να πειραματιστούμε ξεκινώντας μια ψυχοθεραπεία. Ο πρώτος λόγος φυσικά είναι ότι αν είμαστε λίγο τυχεροί θα πέσουμε στα χέρια ενός καλού και έντιμου θεραπευτή και έτσι θα κάνουμε μια αποτελεσματική θεραπεία. Αλλά ακόμα και αν διαλέξουμε έναν θεραπευτή που δεν είναι καλός μπορούμε να έχουμε ένα μεγάλο κέρδος.

Μπορούμε απλά να φύγουμε. Και αυτή την φορά να μην επιτρέψουμε τον θρυμματισμό του εγώ μας. Αυτό είναι από μόνο του μια θεραπευτική εμπειρία. Μια επανορθωτική εμπειρία καθώς παίρνουμε πίσω την δύναμη μας βλέποντας ότι σήμερα μπορούμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας και να μην επιτρέψουμε τον τραυματισμό της ψυχής μας όπως κάποτε.

Να πούμε εδώ ότι αυτός είναι και ένας από τους κύριους στόχους της ψυχοθεραπείας. Το να ξαναβρούμε την δύναμη μας. Ο σημαντικότερος όμως λόγος είναι ότι ξεκινώντας μια ψυχοθεραπεία κάνουμε ένα σημαντικό βήμα προς την ζωή. Κινούμαστε θα λέγαμε καλύτερα προς την ζωή. Ή μάλλον ακόμα καλύτερα ζούμε. Γιατί η ζωή δεν είναι τίποτα άλλο από την κίνηση. Ξεκινώντας μια ψυχοθεραπεία βγαίνουμε από τον βάλτο της αυτολύπησης, του φόβου και της αδράνειας και αναλαμβάνουμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Να ασχοληθούμε μαζί του.

Να ψάξουμε να βρούμε ποιος πραγματικά είμαστε. Να αναμετρηθούμε με τους φόβους μας. Να απογοητευτούμε, να θυμώσουμε, να νιώσουμε την ελπίδα και την χαρά. Να νιώσουμε ότι όλα μπορούμε να τα καταφέρουμε αλλά και την αγωνία ότι δεν καταφέρνουμε τίποτα. Και ποία αλήθεια εμπειρία της ζωής δεν έχει όλα αυτά τα στοιχεία; Όλα αυτά δεν αποτελούν εμπειρίες του ταξιδιού προς την Ιθάκη; Και όλοι δεν συμφωνήσαμε με τον ποιητή ότι το ταξίδι είναι που μετράει και όχι η Ιθάκη; 

Και όπως είπε και ένας άλλος αγαπημένος μου ποιητής ‘Δεν είμαστε οι νίκες που κερδίσαμε. Είμαστε οι μάχες που δώσαμε.’