Σωματική ψυχοθεραπεία: Έχεις νέο μήνυμα από το σώμα σου!

Ακρόαση άρθρου......

Η σωματική νοημοσύνη είναι μια από τις πιο συναρπαστικές περιοχές της σύγχρονης φιλοσοφίας και νευροεπιστήμης, που διαπιστώνουν όλο και περισσότερο τη στενή σχέση της βιολογίας μας με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, τους γύρω μας και τον περιβάλλοντα κόσμο. Αναλύσεις αναφορικά με την νευροβιολογία των συναισθημάτων κάνουν λόγο για την σωματοποιημένη διάσταση τόσο των αισθημάτων όσο και του πνεύματος μας. Ο διακεκριμένος νευροεπιστήμονας Αντόνιο Νταμάσιο μας λέει χαρακτηριστικά ότι «το σώμα έχει νου».

Σωματική νοημοσύνη

Το σώμα μας θεωρείται πλέον ένας εξαιρετικά ευφυής οργανισμός, ιδιαίτερα δεκτικός σε εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα, με την ικανότητα να ανταποκρίνεται μέσα από σωματικά μηνύματα σε ο,τιδήποτε μας συμβαίνει στα πολλαπλά επίπεδα που μας συνθέτουν: από αυτό των ενστίκτων, των συναισθημάτων, των σκέψεών μας μέχρι αυτό των συνειδητών αλλά και μη συνειδητών πεποιθήσεων μας και των ψυχικών ποιοτήτων μας.

Ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να λάβει τα μηνύματα του σώματος του, αρκεί να είναι ανοικτός να τα ακούσει. Για παράδειγμα, ας φέρουμε στον νου μας μια εξαιρετικά χαρούμενη και σημαντική στιγμή της ζωής μας για μερικά λεπτά και ας παρατηρήσουμε (χωρίς κάποια προσδοκία ή ερμηνεία) την απόκριση του σώματος μας σε αυτήν την ανάμνηση. Θα δούμε ίσως την αναπνοή μας να γίνεται βαθύτερη και παράλληλα μπορεί να παρατηρήσουμε την τάση μας να απλωθούμε στον χώρο, να χαμογελάσουμε κτλ.

Στάση σώματος και συναισθήματα

Παρομοίως, η στάση του σώματος μας απεικονίζει την στάση μας απέναντι στην ίδια τη ζωή, τόσο στο σήμερα όσο και στο χθες. Κατά κάποιο τρόπο το σώμα μας θα μπορούσε να παρομοιαστεί με μια κινούμενη βιβλιοθήκη της ύπαρξης μας, με πολλά κρυμμένα μηνύματα και αλήθειες, στην οποία μπορούμε να μάθουμε να εισερχόμαστε και να αφήσουμε να μας διηγηθεί την πλούσια ιστορία της.

Είναι ενδιαφέρον να φανταστούμε, για παράδειγμα, τι είδους μηνύματα θα ήθελαν να μας πουν τα μέρη του σώματος μας που βρίσκονται συχνά σε ένταση. Τι θα ήθελε πραγματικά να κάνει ή να μας πει ένα σφιγμένο σαγόνι ή ένα παγωμένο βλέμμα που δώσαμε ή δεχτήκαμε; Πώς άραγε νιώθει ή από τι θέλει να προφυλαχτεί ένας μαζεμένος θώρακας ή μια λεκάνη που μοιάζει κλειδωμένη; Κάθε φορά που νιώθουμε χαλαροί και ασφαλείς, ποιες αυθόρμητες κινήσεις τείνει να κάνει το σώμα μας; Είναι σημαντικό να μας «κοιτάμε» συχνότερα και να μας ρωτάμε, μέσα από μια στάση φυσικής περιέργειας και καλοσύνης προς τον εαυτό μας.

Καθώς το άρθρο αυτό γράφεται την εποχή της πανδημίας, όπου το «μένουμε σπίτι» αποτελεί το κυρίαρχο σύνθημα για όλους μας, ας αφιερώσουμε λίγο χώρο και χρόνο για να μείνουμε με το σώμα μας, σε ανοικτή ακρόαση με τα μηνύματα που μας στέλνει.

Διαβάστε επίσης στην Πύλη μας το άρθρο μας Όταν χορεύεις τα παγωμένα συναισθήματα στο σώμα σου θεραπεύονται, της συνεργάτιδας της Πύλης μας Ειρήνη Μπατάκη 

Σωματική ψυχοθεραπεία

Σύμφωνα με τις προσεγγίσεις της σωματικής ψυχοθεραπείας, οι εντάσεις στο σώμα μας συνδέονται με συναισθήματα, των οποίων η έκφραση είτε δεν έγινε καθόλου, είτε πάγωσε, είτε έμεινε ατελής, είτε κατεστάλη. Ειδικά οι χρόνιες μυϊκές εντάσεις μπορούν να παρομοιαστούν με ένα «φράγμα», προκειμένου να αναχαιτίσουν έντονα συναισθήματα και παρορμήσεις, πολύ συχνά από την πρώιμη ηλικία της ζωής μας, τα οποία σε διαφορετική περίπτωση θα μπορούσαν να μας κατακλύσουν και να απειλήσουν ακόμα και την ίδια την επιβίωση μας.

Υπό αυτή την έννοια, το σώμα μας, ακριβώς έτσι όπως είναι αυτή τη χρονική στιγμή της ζωής μας, αντιπροσωπεύει την πιο έξυπνη και δημιουργική αντίδραση επιβίωσης του οργανισμού μας σε όλες εκείνες τις καταστάσεις της ζωής μας που αντιληφθήκαμε ως απειλητικές για την ίδια την ύπαρξη μας. Με αυτήν την οπτική, είναι σημαντικό να κοιτάζουμε το σώμα μας με θαυμασμό, περιέργεια και καλοσύνη.

Από την άλλη πλευρά, εμπειρίες που μας καθόρισαν στο παρελθόν μεταφέρονται στο παρόν μας και επικαιροποιούνται κάθε στιγμή μέσα από την στάση και κίνηση του σώματος μας. Κάθε σωματική δουλειά που έχει στόχο την επαφή, έκφραση και θεραπεία των κρατημένων στο σώμα μας παρορμήσεων, συναισθημάτων και πεποιθήσεων μας, μπορεί να μας βοηθήσει να αυξήσουμε την ενέργεια και τη ζωτικότητα μας και να εγγράψουμε στην σωματική μυϊκή δραστηριότητα μας νέα μηνύματα που να προάγουν, να υπερασπίζονται και να γιορτάζουν την ύπαρξη μας στο κάθε τώρα μας.

Σωματική συνειδητότητα και επίγνωση

Ένα άτομο που έχει καλλιεργήσει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τα μηνύματα του σώματος του, είναι σε μια πιο βαθιά και διαρκή επαφή με την σωματική παρουσία του (τόσο του κάθε μέρους του σώματος του όσο και αυτού ως ενιαίου συνόλου), έτσι όπως αυτή εκδηλώνεται μέσα από την αναπνοή, τις ακούσιες και εκούσιες παρορμήσεις του για δράση (ή μη δράση) και τον κόσμο των φυσικών αισθήσεων του. Με άλλα λόγια έχει ανεπτυγμένη σωματική συνειδητότητα.

Βέβαια ο βαθμός εξοικείωσης και συνείδησης του σώματος μας δεν ποικίλει μόνο από άτομο σε άτομο, αλλά και από πολιτισμό σε πολιτισμό (τα συλλογικά σωματικά πρότυπα κίνησης και έκφρασης του κάθε πολιτισμού εκφράζονται πολύ ωραία στους παραδοσιακούς χορούς του). Η εξοικείωση με τα μηνύματα του σώματος μας και η βαθύτερη επίγνωση αυτών είναι παρόλα αυτά μια δεξιότητα που μπορεί να καλλιεργηθεί από όλους μας! Δεν είναι ποτέ αργά.

Ας μην ξεχνάμε ότι η ιστορία μας είναι το εκφραστικό μας υλικό. Αν αποταυτιστούμε, μπορούμε να διηγηθούμε την ουσία της και να κατανοήσουμε πιο ανθρώπινα τον εαυτό μας και τους άλλους.

Ο χορός και η κίνηση αυξάνουν την σωματική ευφυία

Η εκφραστική κίνηση και ο χορός είναι ένας υπέροχος δρόμος για να αναπτύξουμε την ικανότητα μας στο να αντιλαμβανόμαστε τα μηνύματα του σώματος μας, να είμαστε πιο παρόντες στο εδώ και τώρα και πιο συνειδητοί στο πως είμαστε και το ποιοι είμαστε την κάθε στιγμή. Η ψυχοσωματική δουλειά με την κίνηση μας προσφέρει άμεσα μια καθαρή και ακριβή εικόνα για το πως είμαστε την κάθε στιγμή σε όλα τα επίπεδα που μας συνθέτουν, επιτρέποντας στον ανήσυχο νου μας να ηρεμήσει από την πρώτη στιγμή. Χορεύοντας ελευθερώνουμε παλιά φορτία, συνδεόμαστε με όσα ανολοκλήρωτα μέσα μας περιμένουν να ολοκληρωθούν και έτσι μπορούμε όλο και περισσότερο να ενσωματώνουμε κομμάτια που μας ανήκουν και να ξαναβρίσκουμε την φυσικότητα και την εμπιστοσύνη στον Εαυτό μας.

Ας μην ξεχνάμε ότι ένα σώμα που κινείται ελεύθερα και αρμονικά, συνοδεύεται από έναν πιο εύπλαστο και λιγότερο μηχανιστικό νου και μια πιο ανοικτή καρδιά, όπου σκέψεις και συναισθήματα ρέουν φυσικά. Και αυτό γιατί όσο περισσότερο «γινόμαστε» το σώμα μας, τόσο ο νους και τα συναισθήματα μας μπορούν να αναπαύονται σε σταθερά θεμέλια.  

Βιβλιογραφικές Αναφορές:

• Damasio, R. Antonio, Το λάθος του Καρτέσιου, μτφρ Κώστας Παπακωνσταντίνου, Σύναλμα, Αθήνα 2000.
• Lowen, Alexander, Χαρά! Αφεθείτε στο σώμα σας και τη ζωή, Ισόρροπον, Αθήνα 2007
• Sartora Elisa, Las razones de la gymnasia ritmica expresiva, el sisema Milderman, Dunken, Buenos Aires, 2007