Ο άνθρωπος διαφέρει από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο γιατί είναι προικισμένος με συνείδηση. Έχει συνείδηση του εαυτού του, του συνανθρώπου του, της προσωπικής του εμπειρίας, των δυνατοτήτων του μέλλοντος του. Αυτή όμως η επίγνωση της μοναδικότητας του εαυτού του, της ξεχωριστής οντότητας του, της προσωρινότητας της ύπαρξης του, είναι κάτι που προκαλεί αγωνία.
Η αγωνία της μοναξιάς
Η εμπειρία της μοναξιάς προκαλεί αγωνία. Το να είναι κανείς μόνος σημαίνει ότι είναι ξεκομμένος από το κοινωνικό σύνολο και δεν έχει την ικανότητα να επικοινωνήσει ενεργητικά με τον κόσμο, να αξιοποιήσει τις ανθρώπινες δυνατότητές του. Πολλές φορές αυτή η εμπειρία της μοναξιάς, εκτός από πηγή μεγάλης αγωνίας για τον άνθρωπο, προκαλεί και συναισθήματα ντροπής και ενοχής.
Η πιο βαθιά και μεγάλη ανάγκη του ανθρώπου είναι να ξεπεράσει, να ξεφύγει από αυτή την εμπειρία της μοναξιάς. Σε όλες τις εποχές και σε όλες τις μορφές κοινωνίας ο άνθρωπος προσπαθεί να υπερβεί την ατομικότητα του, να πετύχει την ένωση. Λύση σε αυτή την συνεχής προσπάθεια του ανθρώπου έρχεται να δώσει η πράξη της αγάπης. Η αγάπη σαν μια πράξη ενεργητική. Κατά την πράξη της ενεργητικής αγάπης επιτυγχάνεται η συνένωση μέσω της αντικειμενικής γνώσης του εαυτού μας και του άλλου με σκοπό την αντιμετώπιση της πραγματικότητας με τρόπους ρεαλιστικούς.
Η ανάγκη για συνένωση είναι μια πανανθρώπινη λαχτάρα αποφυγής της μοναξιάς. Αυτή η ανάγκη εκφράζεται με διάφορες μορφές αγάπης. Όμως ένα είδος αγάπης διαφέρει από τα υπόλοιπα είδη, καθώς η συνένωση επιτυγχάνεται με έναν πιο ιδιαίτερο τρόπο σε αυτή την μορφή έκφρασης της αγάπης. Αυτή η μορφή είναι η ερωτική αγάπη. Η ερωτική αγάπη περιορίζεται σε ένα μόνο άτομο με την έννοια της σωματικής συνένωσης, υπάρχει μια αποκλειστικότητα που εκφράζεται ως μια βαθιά επιθυμία για ένωση και ταύτιση με ένα μόνο άλλο πρόσωπο.
Η σημασία της οικειότητας
Η σωματική συνένωση, η σεξουαλική επαφή, πέρα από μια σωματική επιθυμία, πολλές φορές καθοδηγείται από την ερωτική αγάπη. Σε αυτές τις περιπτώσεις της σωματικής σχέσης επιτυγχάνεται η συνένωση που περιλαμβάνει την τρυφερότητα και θεμελιώνει την οικειότητα. Η οικειότητα είναι το αίσθημα της εγγύτητας που υπάρχει στις ερωτικές σχέσεις όταν φεύγει το συναίσθημα του έρωτα, του αιφνιδιασμού και αρχίζεις να γνωρίζεις τον άλλον λίγο καλύτερα. Η οικειότητα είναι η εντύπωση του ανθρώπου ότι συνδέεται συναισθηματικά με τον σύντροφό του.
Το να μοιραστεί κάποιος τις αγωνίες του, τις σκέψεις του, τις ανησυχίες του, να μοιραστεί κομμάτια του χαρακτήρα του και τις προσωπικότητάς του, να εξιστορήσει γεγονότα της προσωπικής του ζωής, το να κάνει κοινά σχέδια, να μοιράζεται επιθυμίες και όνειρα με έναν άλλον άνθρωπο, όλα αυτά αποτελούν μια επίτευξη της αποφυγής της μοναξιάς, μια επίτευξη της επιθυμητής συνένωσης.
Ακόμα και τα αρνητικά συναισθήματα, ο θυμός, η οργή, το μίσος ή η πλήρης έλλειψη αναστολών και ντροπής αποτελούν και αυτά δείγματα οικειότητας. Η οικειότητα μπορεί να καταστραφεί από την άρνηση των παραπάνω αρνητικών συναισθημάτων. Πολλές φορές ο φόβος της απόρριψης και η επιτηδευμένη επιφυλακτικότητα παρεμποδίζει την οικειότητα, καθώς οδηγεί στην υιοθέτηση μιας ψεύτικης ταυτότητας με σκοπό της να ικανοποιεί έναν άλλον άνθρωπο παρά να ικανοποιεί σημαντικές προσωπικές ανάγκες.
Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου
Ψυχολόγος, απόφοιτη του Τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ.
Ειδίκευση στην Κλινική Ψυχοπαθολογία.