Έπαινος: εύκολος στην πράξη, μεγάλη η σημασία του για τα παιδιά! Με ποιό τρόπο μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματικός;

Ακρόαση άρθρου......

Κάποιες φορές επαινούμε τα παιδιά, αλλά με έναν αναποτελεσματικό τρόπο. Παρακάτω θα περιγραφούν τρόποι για να μεγιστοποιήσετε τα οφέλη από τον έπαινο.

Να είστε συγκεκριμένοι

Ο αόριστος έπαινος συνήθως δίνεται κατά κόρον αλλά είναι γενικός και χωρίς να στοχεύει σε κάποια συμπεριφορά. Για παράδειγμα μπορεί συχνά να λέτε: ‘Μπράβο, σωστός, πολύ καλή δουλειά, είσαι φοβερός, καλό παιδί κ.ο.κ.’ Δυστυχώς, αυτές οι εκφράσεις δεν βοηθάνε διότι δεν περιγράφουν την συμπεριφορά που θέλετε να επιβραβεύσετε. Είναι περισσότερο αποτελεσματικό όταν οι έπαινοι αναφέρονται σε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Αντί να πείτε δηλαδή: ‘Είσαι πολύ καλός’, μπορείτε να πείτε: ‘Κάθεσαι τόσο ήσυχος όταν τρώμε’ ή ‘Χαίρομαι που τακτοποίησες το δωμάτιο σου’. Η συγκεκριμένη περιγραφή της συμπεριφοράς θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει ποιές συμπεριφορές είναι σημαντικές.

Επαινείτε μόνο την κατάλληλη συμπεριφορά

Είναι σημαντικό ο έπαινος να γίνεται όταν συμβαίνει η κατάλληλη συμπεριφορά. Για παράδειγμα επαινέστε το παιδί όταν μοιράζεται ένα παιχνίδι με ένα άλλο παιδί, την στιγμή που το μοιράζεται. Ωστόσο, όταν το παιδί συμπεριφέρεται αρνητικά, αγνοείστε οποιαδήποτε θετική συμπεριφορά και αν κάνει. Δεν θα ήταν σωστό για παράδειγμα να επαινέσετε το ένα παιδί που μοιράστηκε τους μαρκαδόρους με το άλλο παιδί, όταν τους χρησιμοποίησαν για να ζωγραφίσουν στον τοίχο. Περιμένετε ώστε το παιδί να κάνει κάτι καλό και μετά να το επαινέσετε.

Δείξτε ενθουσιασμό!

Κάποιες φορές ο έπαινος γίνεται αναποτελεσματικός επειδή ο τρόπος που επαινούμε γίνεται με έναν μονότονο και διαδικαστικό τρόπο χωρίς να υπάρχει ευχάριστος τόνος, χαμόγελο ή βλεματική επαφή. Επαινώντας λοιπόν με έναν βαρετό, μη ενθουσιώδη τόνο φωνής, δεν δίνετε στα παιδιά να καταλάβουν ότι το εννοείτε και άρα η συμπεριφορά δεν ενισχύεται.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την γλώσσα του σώματος για να περάσετε το μήνυμα σας. Χαμογελάστε ή χαιρετήστε το με ζεστασιά δείχνοντας του έτσι ότι και εσείς χαρήκατε με την συμπεριφορά του. Θυμηθείτε ότι τα παιδιά που είναι πιο παρορμητικά και διασπώνται εύκολα, θα αδιαφορήσουν αν ο έπαινος γίνει με έναν αδιάφορο και ουδέτερο τρόπο. Ιδιαίτερα αυτά τα παιδιά θέλουν την ενθάρρυνση και τον έπαινο με έναν ενθουσιώδη τόνο φωνής, ακριβείς περιγραφές των θετικών συμπεριφορών, θετικές εκφράσεις του προσώπου και καλή βλεματική επαφή.

Φράσεις που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για ενθάρρυνση και έπαινο

• ‘Μου αρέσει όταν…’
• ‘Έβαλες τα πιάτα στο νεροχύτη. Είσαι πολύ καλός βοηθός!’
• ‘Αυτό που λες είναι πολύ καλή ιδέα…’
• ‘Έκανες καλή δουλειά που…’
• ‘Είμαι πολύ υπερήφανος που…’
• ‘Κοίτα πόσο καλά το έκανε αυτό…’ (αναφέρεστε σε κάποιον άλλο για την συμπεριφορά που έκανε το παιδί σας).
• ‘Αυτός είναι ένας καλός τρόπος να…’
• ‘Πραγματικά με ευχαριστεί όταν…’
• ‘Σε ευχαριστώ που…’
• ‘Θα πρέπει να νιώθεις πολύ περήφανος/η που…’

Αποφύγετε να συνδυάζετε τον έπαινο και την επίκριση

Μερικοί γονείς επαινούν και χωρίς να το καταλαβαίνουν γίνονται αμέσως μετά σαρκαστικοί ή βάζουν τιμωρία-συνέπεια. Αυτό είναι ένα από τα πιο καταστροφικά πράγματα που μπορεί να κάνει ένας γονιός. Όταν ένα παιδί συμπεριφέρεται με ένα τρόπο καινούριο και διαφορετικό, είναι πολύ δελεαστικό για μερικούς γονείς να γίνουν ειρωνικοί και σαρκαστικοί.

Για παράδειγμα: ‘Ήρθατε και οι δύο στο τραπέζι όταν σας το ζήτησα και αυτό είναι πολύ καλό. Αλλά προσπαθήστε την επόμενη φορά να έχετε πλύνει το πρόσωπο και τα χέρια σας πρώτα’ ή ‘Χαίρομαι που έστρωσες το κρεβάτι σου, αλλά γιατί δεν το κάνεις αυτό κάθε πρωί που ξυπνάς;’. Είναι σημαντικό να είστε θετικοί με την καινούρια συμπεριφορά και όχι αποθαρρυντικοί όπως οι γονείς στα παραδείγματα, διότι τα παιδιά θα σταματήσουν να προσπαθούν να συμπεριφέρονται θετικά. Όταν επαινείτε, θα πρέπει να είστε ξεκάθαροι και συγκεκριμένοι, χωρίς να υπενθυμίζετε στο παιδί προηγούμενες αρνητικές συμπεριφορές και αποτυχίες.

Επαινέστε όσο πιο σύντομα δείτε την σωστή συμπεριφορά

Μερικές φορές ο έπαινος δίνεται ώρες ή και μέρες αφότου έγινε η σωστή συμπεριφορά. Με αυτό τον τρόπο, ο έπαινος χάνει τηναξία του και αρχίζει να ακούγεται περισσότερο προσποιητός. Φυσικά, καλύτερα να επαινείτε με καθυστέρηση παρά καθόλου, αλλά η στιγμή που είναι η πιο αποτελεσματική για να επαινέσετε, είναι η στιγμή που θα δείτε την συμπεριφορά.

Αυτό σημαίνει ότι για να ενθαρρύνετε το παιδί σας προς τις σωστές συμπεριφορές, θα πρέπει να είστε σε εγρήγορση να το επαινείτε κάθε φορά που συμπεριφέρεται θετικά. Μην περιμένετε να ντυθεί ολόσωστα ή να τοποθετήσει όλα του τα παιχνίδια στο σωστό μέρος για να το επαινέσετε. Δώστε επιβράβευση με το που δείτε ότι ξεκινάει να μαζεύει τα παιχνίδια του ή να ντύνεται μόνη της. Στην αρχή, ιδιαίτερα όταν η κυρίαρχη αρνητική συμπεριφορά είναι έντονη και επαναλαμβανόμενη, ο έπαινος πρέπει να δίνεται συχνά και σταθερά. Με τον καιρό, μπορείτε σταδιακά να τον μειώσετε αφού πια το παιδί δεν θα ‘χρειάζεται’ να συμπεριφέρεται αρνητικά.

Σχεδιάστε να επαινείτε συγκεκριμένες συμπεριφορές που θέλετε να αλλάξουν σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού

Ο σχεδιασμός και η στοχοθέτηση των συμπεριφορών που θέλετε να ενισχύσετε στα παιδιά σας είναι σημαντική αν θέλετε να δείτε αλλαγές. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας είναι γενικά ντροπαλό, ήσυχο και δεν παίζει πολύ με τα άλλα παιδιά, μπορείτε να σχεδιάσετε να το επαινείτε κάθε φορά που παίρνει κάποιο ρίσκο, μιλάει μπροστά σε κόσμο ή σε μια παρέα ή δοκιμάζει κάτι καινούριο. Από την άλλη μεριά, αν το παιδί σας είναι απρόσεκτο και παρορμητικό μπορείτε να σχεδιάσετε μόνο για όταν ακούει αυτό που του λέτε (οδηγίες), όταν περιμένει την σειρά του, ή όταν μοιράζεται πράγματα.

Για τα παιδιά που είναι πολύ αντιδραστικά και εναντιωματικά, η μόνη και κυρίαρχη συμπεριφορά που πρέπει να ενισχύετε συνεχώς είναι να ακολουθούν και να συμμορφώνονται με τις οδηγίες σας. Το ίδιο ισχύει και με τις ακαδημαϊκές δυσκολίες. Αν το παιδί σας δυσκολεύεται με το γράψιμο ή την ανάγνωση, ενθαρρύνετε και επιβραβεύστε κάθε μικρή προσπάθεια που κάνει ακόμα και αν δεν πετυχαίνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Φτιάξτε μαζί με τον/την σύζυγό σας μία λίστα από συμπεριφορές που θα θέλατε να βλέπατε πιο συχνά και στην συνέχεια διαλέξτε μερικές από αυτές που συστηματικά θα παρακολουθείτε και θα ενισχύετε.

Η συμπεριφορά δεν χρειάζεται να είναι τέλεια, για να αξίζει τον έπαινο σας

Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το αποδεχτείτε διότι όλη η σημασία του επαίνου και της ενθάρρυνσης βρίσκεται στην διαδρομή και το κάθε βήμα προς την σωστή συμπεριφορά. Έτσι, κάθε φορά που τα παιδιά δοκιμάζουν μια καινούρια συμπεριφορά ή προσπαθούν να συμπεριφερθούν διαφορετικά και προς μία θετική κατεύθυνση, πρέπει να τα επαινείτε. Αν περιμένουν να νιώσουν και να ακούσουν τον έπαινο σας όταν θα έχουν πετύχει την επιθυμητή συμπεριφορά, θα τα παρατήσουν στην διαδρομή. Η ενθάρρυνση και ο έπαινος σε κάθε βήμα, ενισχύει την προσπάθεια και την μάθηση. Τα δύο αυτά στοιχεία είναι και αυτά τα οποία διαμορφώνουν τις βάσεις για την επιτυχία.

Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να επαινούν τον εαυτό τους και τους άλλους

Σημαντικός τελικός στόχος μπορεί να είναι να ενθαρρύνετε τα παιδιά να επαινούν τους άλλους. Είναι μια χρήσιμη δεξιότητα που θα βοηθήσει τα παιδιά να συνάψουν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις. Επίσης, θέλουμε να μάθουν να επαινούν και τον εαυτό τους διότι έτσι θα βοηθηθούν να προσπαθούν περισσότερο και να είναι πιο επίμονα σε αυτό που κάνουν όσο δύσκολο και αν είναι.

Οι γονείς μπορούν για παράδειγμα να πουν στο παιδί: ‘Θα πρέπει να νιώθεις πολύ περήφανος/η που κατάφερες να διαβάσεις ένα ολόκληρο κεφάλαιο από το βιβλίο μόνος/η σου! Αυτό αξίζει για να δώσεις συγχαρητήρια στον εαυτό σου’. Με αυτό τον τρόπο, η επικέντρωση του γονέα γίνεται στην αναγνώριση και εκτίμηση της προσπάθειας και ο έπαινος είναι συγκεκριμένος και άμεσος.

Εξάσκηση + υπομονή = πρόοδος

Μην ξεχνάτε ότι έπαινος μπορεί να είναι το οτιδήποτε. Μία αγκαλιά, ένα βλέμμα, ένα χαμόγελο. Όποιος όμως και να είναι ο έπαινος, η διαδικασία του να διδάξετε σε ένα παιδί μια καινούρια δεξιότητα ή συμπεριφορά είναι χρονοβόρα και κάποιες φορές δύσκολη. Πρέπει δηλαδή συνεχώς να ενισχύετε την θετική συμπεριφορά με σταθερή συχνότητα. Κάθε αρχή και δύσκολη και όχι ακατόρθωτη. Άλλωστε, δεν έχετε τίποτα να χάσετε.

Πιθανόν, να έχετε ήδη δοκιμάσει διάφορους τρόπους και να μην έχει πετύχει κανένας. Δοκιμάστε να ακολουθήσετε με συνέπεια τις παραπάνω οδηγίες και είναι πολύ πιθανόν να δείτε πολύ σύντομα τις πρώτες αλλαγές στην συμπεριφορά του παιδιού σας. Είναι επίσης σημαντικό, αν είστε δύο ενήλικες στην οικογένεια, να συζητήσετε ποιες συμπεριφορές θα θέλατε να ενθαρρύνετε και να βελτιώσετε και με ποιο τρόπο θα μπορούσατε να το πετύχετε αυτό. Αν έχουν και οι δύο γονείς κοινή στρατηγική, τότε οι αλλαγές θα γίνουν πολύ πιο γρήγορα. Μην ξεχνάτε να επαινείτε το παιδί σας όταν είναι και άλλοι ενήλικες μπροστά και κυρίως, να επαινείτε τον εαυτό σας.

Διαβάστε ακόμη το σχετικό θέμα: Πώς να πειθαρχήσετε τα παιδιά σας μέσω του περιγραφικού επαίνου 

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Επταήμερος Μιχάλης - Ψυχολόγος

Επταήμερος Μιχάλης: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, MSc Ψυχολογία της Υγείας, MSc Προαγωγή Ψυχικής Υγείας και Πρόληψη Ψυχιατρικών Διαταραχών. Ειδίκευση στην Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία. Ομάδες και συμβουλευτική γονέων

6942799558

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού