Ακρόαση άρθρου......

H διαταραχή υπερφαγίας, αν και εντάχθηκε σχετικά πρόσφατα στις επίσημες κατηγορίες των διαταραχών πρόσληψης τροφής, όπως είναι η ψυχογενής ανορεξία και η βουλιμία, είναι εκείνη που συναντάται πιο συχνά. Το άτομο που πάσχει από διαταραχή υπερφαγίας μπορεί να τρώει ιδιαίτερα μεγάλες ποσότητες φαγητού, νιώθοντας αδύναμο να σταματήσει (υπερφαγικό επεισόδιο).Αυτό συμβαίνει ακόμα και όταν δεν πεινάει, ενώ το φαγητό συνήθως καταναλώνεται τόσο γρήγορα που το άτομο δεν αναλογίζεται την ποσότητα ή τη γεύση της τροφής. 

Όταν ξεκινάει το υπερφαγικό επεισόδιο, μπορεί να αποφέρει ανακούφιση, αποφορτίζοντας τα δυσάρεστα συναισθήματα, όπως άγχος ή/και θλίψη. «Επιστρέφοντας», ωστόσο, το άτομο στην πραγματικότητα, αναλογιζόμενο τις υπερβολικές ποσότητες που έχει καταναλώσει, κατακλύζεται από έντονα αρνητικά συναισθήματα ντροπής, ενοχής ή/και απέχθειας προς τον εαυτό. Η υπερφαγία συχνά οδηγεί στην αύξηση του βάρους και στην παχυσαρκία, κάτι που ενισχύει την καταναγκαστική κατανάλωση τροφής: όσο χειρότερα αισθάνεται το άτομο με τον εαυτό του και την εμφάνισή του, τόσο περισσότερο χρησιμοποιεί το φαγητό, για να νιώσει καλύτερα. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: κάποιος τρώει, για να αισθανθεί καλύτερα, αντ' αυτού αισθάνεται ακόμα χειρότερα, και μετά στρέφεται και πάλι στο φαγητό αναζητώντας ανακούφιση.

Το υπερφαγικό επεισόδιο

Η διαταραχή υπερφαγίας αποτελείται από επαναλαμβανόμενα υπερφαγικά επεισόδια. Κατά τη διάρκεια ενός υπερφαγικού επεισοδίου, το άτομο καταναλώνει σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, μία ποσότητα τροφής, πολύ μεγαλύτερη από αυτή που μπορούν να καταναλώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι σε ένα ίδιο χρονικό διάστημα, κάτω από παρόμοιες συνθήκες (πχ. 2 κιλά παγωτό και 3 οικογενειακές συσκευασίες πατατάκια ή και περισσότερα μέσα σε μία ώρα). Τυπική είναι η αίσθηση απώλειας ελέγχου, που βιώνει το άτομο, σε σχέση με την κατανάλωση της τροφής, όταν κάνει υπερφαγία (πχ. «νιώθω ότι τρώω σαν υπνωτισμένη»).

Τα υπερφαγικά επεισόδια συμβαίνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον μία μέρα μέσα στην εβδομάδα, για τρεις μήνες, και συνδέονται με τρία ή και περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

  • Το άτομο τρώει πολύ πιο γρήγορα από το φυσιολογικό.
  • Νιώθει δυσάρεστα πλήρης από το φαγητό.
  • Καταναλώνει τεράστιες ποσότητες τροφής, ενώ δεν πεινάει.
  • Τρώει στα κρυφά από τους άλλους, επειδή ντρέπεται για το πόσο τρώει.
  • Αισθάνεται αηδιασμένο με τον εαυτό του, στεναχωρημένο ή πολύ ένοχο που έφαγε τόσο πολύ.
  • Το άτομο που κάνει υπερφαγία δεν χρησιμοποιεί κάποια ακατάλληλη συμπεριφορά για να «επανορθώσει» που έφαγε πολύ, όπως συμβαίνει στη βουλιμία (πχ. πρόκληση εμετού, υπερβολική γυμναστική, χρήση καθαρτικών ή/και διουρητικών).

Οι τροφές που καταναλώνονται στην υπερφαγία

Σε πολλούς ανθρώπους που υποφέρουν από τη διαταραχή, υπάρχουν συγκεκριμένα τρόφιμα που πυροδοτούν τα επεισόδια υπερφαγίας. Τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες και σε λιπαρά ενισχύουν την απελευθέρωση της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, μιας ορμόνης που είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση ευχάριστων συναισθημάτων. Για το λόγο αυτό, οι υπερφάγοι συχνά προτιμούν τροφές με τα παραπάνω συστατικά, είτε ως μέσω συναισθηματικής αποφόρτισης είτε σα «διέξοδο» από δύσκολες καταστάσεις. Παραδείγματα τέτοιων τροφών είναι: τα γλυκά, τα μπισκότα, τα κέικ, και άλλων τύπων επιδόρπια, φαγητά όπως τα μακαρόνια, οι πατάτες, το ψωμί, τα τηγανητά και το φαστ φουντ γενικότερα.

Οι τροφές που πυροδοτούν ένα υπερφαγικό επεισόδιο μπορεί να είναι διαφορετικές για κάθε άνθρωπο που κάνει υπερφαγία. Το σημαντικό είναι να αναγνωρίζει το άτομο ποιες είναι αυτές οι τροφές και να αντιλαμβάνεται ποια συναισθήματα, πιθανώς, πυροδοτούν την ορμή να θέλει καταναλώσει τις τροφές αυτές. Το να μάθει το άτομο να αποκωδικοποιεί τη σωματική από τη συναισθηματική πείνα, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο να σπάσει τον φαύλο κύκλο της υπερφαγίας.

Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει μόλις φάει ένα ολοκληρωμένο γεύμα για βραδινό, αρκετό για να ικανοποιήσει την πείνα του, αλλά έχει την παρόρμηση να φάει και ένα κιλό παγωτό μετά από μια ώρα, μάλλον εδώ δεν πρόκειται για σωματική πείνα. Σε αυτήν την περίπτωση, πιθανώς, οι λόγοι που οδηγούν το άτομο να καταναλώσει το παγωτό, είναι συναισθηματικοί, τη στιγμή που σωματικά είναι πλήρως χορτασμένο.

Πώς αντιμετωπίζεται η διαταραχή υπερφαγίας

Μέσω της ψυχοθεραπείας, ο/η πάσχων/ουσα μπορεί να βοηθηθεί στο να κατανοήσει γιατί εκδηλώνει την υπερφαγική συμπεριφορά και να εκπαιδευτεί σε νέους τρόπους διαχείρισης των συναισθημάτων που υπαγορεύουν τη συμπεριφορά αυτή. Σχετικά με τις ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, η γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία, φαίνεται, βάσει μελετών, ότι έχει τα καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της διαταραχής υπερφαγίας. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία είναι ιδιαίτερα δραστική στη μείωση της συχνότητας των επεισοδίων υπερφαγίας, ενώ παράλληλα οδηγεί σε βελτιστοποίηση των μοτίβων συμπεριφοράς, αλλά και του τρόπου σκέψης που σχετίζεται και ενισχύει τις δυσλειτουργικές διατροφικές συνήθειες.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αριστέα Λιάκου - Ψυχολόγος

Αριστέα Λιάκου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

  • Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
  • Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
  • Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια - MSc Κλινική Ψυχολόγος, Leiden University, NL
Γνωσιακή - Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία. Ατομική ψυχοθεραπεία ενηλίκων, Συμβουλευτική γονέων.

6972115872
Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού