Ναρκισσιστική διαταραχή Προσωπικότητας: Συμπτώματα και Συμπεριφορά στην Καθημερινότητα

Tι περιλαμβάνει άραγε η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας; Πως μπορούμε να την αναγνωρίσουμε;

Στη σύγχρονη κοινωνία, ο όρος "ναρκισσισμός" χρησιμοποιείται ευρέως για να περιγράψει ανθρώπους που φαίνεται να ενδιαφέρονται υπερβολικά για τον εαυτό τους.

Η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας ωστόσο δεν είναι απλά η ύπαρξη κάποιων μεμονωμένων χαρακτηριστικών στην συμπεριφορά ενός ανθρώπου αλλά μια σταθερή και διαρκής δυσλειτουργική δομή προσωπικότητας που μπορεί να χαρακτηρίζει το άτομο και  μπορεί να επηρεάζει αρνητικά τόσο την σχέση με τον εαυτό του όσο και την σχέση του με τους άλλους.

Κοινά χαρακτηριστικά και βιώματα στη Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας 

Ας εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά και τη συμπτωματολογία ενός ατόμου με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (NPD). Παρακάτω είναι ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά και βιώματα που εμφανίζουν αυτά τα άτομα:

Το μεγαλείο

Οι άνθρωποι με NPD ζουν διαρκώς σε μια ιδέα μεγαλείου γύρω από τον εαυτό τους. Συνεχώς υπερτιμούν τις ικανότητές και τα επιτεύγματά τους, πιστεύοντας ότι είναι μοναδικοί και ξεχωριστοί και πιστεύουν πως μπορούν να γίνουν κατανοητοί μόνο μέσα από άλλους ιδιαίτερους ή υψηλού κύρους ανθρώπους.

Η υψηλή αυτοπεποίθηση

Δείχνουν μια υψηλή αίσθηση αυτοπεποίθεσης και αυτοεκτίμησης. Αυτή η πεποίθηση τους κάνει να αναμένουν ειδική μεταχείριση και θαυμασμό. Συχνά αναζητούν επαίνους και επιβεβαίωση για να ενισχύσουν την αίσθηση αυτοεκτίμησής τους (Ronningstam, 2005.

Συχνά μπορεί να εμφανίζουν εμμονές με φαντασιώσεις για απεριόριστη επιτυχία, δύναμη, εξυπνάδα, ομορφιά ή τέλεια αγάπη (Pincus & Lukowitsky, 2010). Τους διακατέχει μια γενική αίσθηση υπεροχής. Συχνά θεωρούν ότι δικαιούνται ιδιαίτερη μεταχείριση και ότι οι άλλοι θα πρέπει να υποτάσσονται στις επιθυμίες τους (Millon et al., 2004).

Χαμηλή ενσυναίσθηση

Μπορούν να εκμεταλλεύονται τους ανθρώπους γύρω τους για να πετύχουν τους στόχους τους, χωρίς να νοιάζονται για τα συναισθήματα ή τις ανάγκες των άλλων (American Psychiatric Association, 2013). Η ενσυναίσθησή τους είναι χαμηλή. Δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν ή να ταυτιστούν με τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων (Pincus & Lukowitsky, 2010). Αυτό μπορεί να τους κάνει να φαίνονται αδιάφοροι ή ψυχροί. Συχνά φθονούν τους άλλους ή πιστεύουν ότι οι άλλοι τους φθονούν. Λόγω της έλλειψης ενσυναίσθησης και της ανάγκης για συνεχή θαυμασμό, οι σχέσεις τους μπορεί να είναι ρηχές και μη ικανοποιητικές. Μπορεί να εκμεταλλεύονται τους άλλους για να πετύχουν τους στόχους τους. (Ronningstam, 2005). Συμπεριφέρονται με αλαζονεία ή υπεροψία, δείχνοντας περιφρόνηση για τους άλλους (Millon et al., 2004).  

“Η ναρκισσιστική προσωπικότητα κατακρίνει τους άλλους για να ανυψώσει τον εαυτό της.”

Ευαισθησία στην κριτική

Παρά την αίσθηση μεγαλείου, οι άνθρωποι με NPD είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι στην κριτική ή στην απόρριψη. Η οποιαδήποτε αρνητική ανατροφοδότηση μπορεί να προκαλέσει έντονο θυμό ή κατάθλιψη. Στην διαταραχή αυτή το άτομο έχει μια διογκωμένη αίσθηση της δικής του σπουδαιότητας, βαθιά ανάγκη για υπερβολική προσοχή και θαυμασμό, προβλήματα στις σχέσεις και έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους. Ωστόσο, πίσω από αυτή τη μάσκα υπερβολικής αυτοπεποίθησης, κρύβεται μια εύθραυστη αυτοεκτίμηση που είναι ευάλωτη στην παραμικρή κριτική (American Psychiatric Association, 2013).

Δυσκολία στην διαχείριση συναισθημάτων

Οι άνθρωποι με ΝPD Μπορεί να έχουν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις και δυσκολία στη διαχείριση θυμού και απογοήτευσης. Παρά την εξωτερική εικόνα αυτοπεποίθησης, πολλοί άνθρωποι με NPD έχουν βαθιά κρυμμένα αισθήματα ανασφάλειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης.

“Ο ναρκισσισμός είναι η αγάπη που κατευθύνεται στον εαυτό του.” - Σίγκμουντ Φρόυντ

Οι εμπειρίες αυτές μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ατόμων με NPD και συχνά απαιτείται εξειδικευμένη ψυχοθεραπεία για τη διαχείριση της διαταραχής, εάν και εφόσον συνοδεύεται και από άλλου τύπου συμπτωματολογία χορηγείται και η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Συμπεριφορά στην Καθημερινότητα

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας συχνά επιδεικνύουν χαρακτηριστικές συμπεριφορές στην καθημερινή τους ζωή που επηρεάζουν τόσο τους ίδιους όσο και τους γύρω τους.

Η υπερβολική αίσθηση μεγαλείου και η ανάγκη για ειδική μεταχείριση μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στις καθημερινές τους σχέσεις και δραστηριότητες (Campbell & Miller, 2011).

Σχέσεις με τους Άλλους:
Οι ναρκισσιστές συχνά έχουν δυσκολία στη δημιουργία και διατήρηση υγιών σχέσεων. Μπορεί να είναι γοητευτικοί και ελκυστικοί στην αρχή, αλλά σύντομα η ανάγκη τους για θαυμασμό και η τάση τους να εκμεταλλεύονται τους άλλους δημιουργούν προβλήματα. Οι σχέσεις τους μπορεί να χαρακτηρίζονται από συγκρούσεις και αστάθεια (Campbell & Miller, 2011).

Επαγγελματική Ζωή:
Στον εργασιακό χώρο, οι ναρκισσιστές μπορεί να επιδιώκουν συνεχώς την αναγνώριση και την εξουσία, συχνά εις βάρος των συναδέλφων τους. Η αλαζονεία και η έλλειψη συνεργασίας μπορούν να δημιουργήσουν ένα τοξικό περιβάλλον εργασίας και να οδηγήσουν σε επαγγελματικά αδιέξοδα (Pincus & Lukowitsky, 2010).

Οικογενειακές Σχέσεις:
Στην οικογενειακή τους ζωή, οι ναρκισσιστές μπορεί να προσπαθούν να επιβληθούν στους άλλους, να απαιτούν υπερβολική προσοχή και να μην αναγνωρίζουν τις ανάγκες των άλλων μελών της οικογένειας. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένταση και αποξένωση (Ronningstam, 2005).

Κοινωνική Ζωή:
Οι κοινωνικές συναναστροφές με ναρκισσιστές μπορεί να είναι επιφανειακές και μονόπλευρες. Αυτοί οι άνθρωποι συχνά μονοπωλούν τις συζητήσεις, καυχιούνται για τα επιτεύγματά τους και δεν δείχνουν ενδιαφέρον για τις εμπειρίες ή τα συναισθήματα των άλλων (Millon et al., 2004).

Ναρκισσιστική Προσωπικότητα και Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία

Η προσωποκεντρική ψυχοθεραπεία, που αναπτύχθηκε από τον Carl Rogers, μπορεί να προσφέρει μια χρήσιμη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας. Αυτή η θεραπευτική προσέγγιση εστιάζει στην ενσυναίσθηση, την αποδοχή και την αυθεντικότητα, δημιουργώντας ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για τους ασθενείς (Rogers, 1951).

Η προσωποκεντρική θεραπεία βοηθά τα άτομα με NPD να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν τις αληθινές τους συναισθηματικές ανάγκες και ανασφάλειες, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν μια πιο ρεαλιστική και υγιή αυτοεκτίμηση. Μέσω της ενσυναίσθησης και της άνευ όρων θετικής αποδοχής που παρέχει ο θεραπευτής, οι ασθενείς μπορούν να αρχίσουν να αναπτύσσουν την ικανότητα να συνδέονται με τους άλλους με πιο αυθεντικό και λιγότερο επιθετικό τρόπο (Cain, 2010).

Βιβλιογραφία:

1. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Washington, DC: Author.

2. Campbell, W. K., & Miller, J. D. (Eds.). (2011). The Handbook of Narcissism and Narcissistic Personality Disorder: Theoretical Approaches, Empirical Findings, and Treatments. Wiley.

3. Pincus, A. L., & Lukowitsky, M. R. (2010). Pathological Narcissism and Narcissistic Personality Disorder. Annual Review of Clinical Psychology, 6, 421-446.

4. Ronningstam, E. (2005). Identifying and Understanding the Narcissistic Personality. Oxford University Press.

5. Millon, T., Grossman, S., Millon, C., Meagher, S., & Ramnath, R. (2004). Personality Disorders in Modern Life (2nd ed.). Wiley.

6. Rogers, C. R. (1951). Client-Centered Therapy: Its Current Practice, Implications, and Theory. Houghton Mifflin.

7. Cain, N. M. (2010). The Role of Empathy in Psychotherapy: Theory, Research, and Practice. *Journal of Clinical Psychology, 66*(10), 1017-1031.