Τι είναι το τραυματικό στρες. Ορισμός του τραύματος, του τραυματικού στρες και βασικά στοιχεία θεραπείας

Ακρόαση άρθρου......

Για να θεραπευτούμε από το τραύμα, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με λίγα λόγια από τους ειδικούς.

Η Αμερικανική Ακαδημία Εμπειρογνωμόνων ορίζει το τραυματικό στρες ως: «Τη συναισθηματική, γνωσιακή, συμπεριφορική, φυσιολογική εμπειρία ατόμων που εκτίθενται ή παρακολουθούν γεγονότα που κυριεύουν τις ικανότητές τους για την αντιμετώπιση και επίλυση προβλημάτων».

Η Judith Herman, MD, στο βιβλίο της «Τραύμα και Ανάκαμψη», περιγράφει το ψυχολογικό τραύμα ως «... μια συνένωση των ανίσχυρων. Τη στιγμή του τραύματος, το θύμα καθίσταται ανίσχυρο από μία συντριπτική δύναμη. Όταν η δύναμη είναι αυτή της φύσης, μιλάμε για καταστροφές. Όταν η δύναμη είναι αυτή των άλλων ανθρώπων, μιλάμε για φρικαλεότητες. Τα τραυματικά γεγονότα κατακλύζουν το συνηθισμένο σύστημα φροντίδας που δίνει στους ανθρώπους μια αίσθηση ελέγχου, σύνδεσης και νοήματος».

Σύμφωνα με τον Bessel van der Kolk, MD, έναν από τους κορυφαίους ερευνητές στη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, «Το τραύμα δεν είναι η ιστορία για κάτι που συνέβη στο παρελθόν. Είναι το σημερινό αποτύπωμα αυτού του πόνου, της φρίκης και του φόβου που ζουν μέσα στον άνθρωπο». Με άλλα λόγια, το τραύμα ζει μέσα στο σώμα μας και το βιώνουμε σαν να συμβαίνει στο τώρα.

Που χρησιμοποιούμε τον όρο τραυματικό στρες

Οι όροι «τραύμα» και «τραυματικό στρες» δεν χρησιμοποιούνται μόνο για βετεράνους πολέμου, θύματα φυσικών καταστροφών και θύματα σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης. Κάποιος μπορεί να βιώνει την αίσθηση ότι κυριεύεται από κάτι, έλλειψη δύναμης, σύνδεσης και νοήματος ως αποτέλεσμα καταστάσεων όπως η χρόνια πνευματική ή σωματική ασθένεια, η ανατροφή σε ένα σπίτι με ιστορικό ενδοοικογενειακής βίας, αλκοολισμού ή εθισμού σε άλλες ουσίες, η αίσθηση συνεχούς ντροπής ή συναισθηματικής παραμέλησης από τους γονείς ή η απώλεια ενός σημαντικού προσώπου.

Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι όσο πιο νωρίς ένα άτομο βιώνει τέτοια τραυματικά γεγονότα και όσο περισσότερο αυτά εμμένουν, τόσο μεγαλύτερες είναι οι αρνητικές επιπτώσεις που έχουν στην ικανότητά του να αισθάνεται ηρεμία και ασφάλεια με τον εαυτό του, να συνάπτει ουσιαστικές σχέσεις και να διατηρεί ένα επίπεδο βέλτιστης λειτουργίας σε κάθε πτυχή της ζωής του.

Στα σχεδόν 30 χρόνια μου ως ψυχοθεραπεύτρια, έχω παρακολουθήσει ιστορίες που ειπώθηκαν από το στόμα και αναβιώθηκαν στο σώμα. Έχω επίσης ακούσει πελάτες να περιγράφουν πιο ήπιες ιστορίες, οι οποίοι ωστόσο υπέφεραν και παρουσίαζαν συμπτώματα παρόμοια με άτομα που έχουν βιώσει πιο κλασικές μορφές τραύματος. Η τρέχουσα έρευνα επικυρώνει αυτό το φαινόμενο.

Τι κάνουμε όμως εάν υποφέρουμε από οποιαδήποτε μορφή τραύματος ή τραυματικού στρες;

Ακολουθούν τα βασικά στοιχεία της θεραπευτικής διαδικασίας:

1. Αναγνώριση και επιβεβαίωση. Αυτό που έχετε βιώσει ή βιώνεται αποτελεί μέρος της πραγματικότητας και σας προξενεί κακό. Η γνώση του ορισμού και του περιεχομένου τού τραυματικού άγχους βοηθά τον άνθρωπο να εμπεδώσει το γεγονός ότι δεν είναι τρελός, ότι δεν φταίει ο ίδιος για κάτι και ότι δεν έχει κάνει κάτι λάθος. Είναι στην πραγματικότητα μια φυσιολογική απόκριση σε μία μη φυσιολογική εμπειρία.

2. Αργές και βαθιές αναπνοές. Πρόκειται για ένα μέσο το οποίο μπορεί ο καθένας να χρησιμοποιήσει οποτεδήποτε και οπουδήποτε. Αναπνεύστε από τη μύτη και εκπνεύστε για μεγαλύτερο χρονικό από ό,τι εισπνέετε, είτε μέσω της μύτης σας είτε μέσα από σφιγμένα χείλη. Ο προτεινόμενος ρυθμός είναι να εισπνέετε μετρώντας μέχρι το τέσσερα, να κρατάτε την αναπνοή σας μετρώντας ως το δύο και να εκπνέετε μετρώντας μέχρι το έξι ή το οκτώ. Με αυτόν τον τρόπο ενεργοποιείτε το τμήμα του νευρικού σας συστήματος που βοηθά το σώμα σας να ηρεμήσει. Στη συνέχεια, θα είστε σε θέση να σκεφτείτε πιο καθαρά και να είστε παρόντες στην τωρινή στιγμή.

3. Αναζήτηση βοήθειας και υποστήριξη. Μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια από έμπιστους φίλους, τον/την σύντροφό σας ή ομάδες υποστήριξης. Εάν τα συναισθήματά σας ή οι μηχανισμοί διαχείρισης του τραυματικού άγχους παρεμποδίζουν τη ρουτίνα της καθημερινότητάς σας ή εάν οι φίλοι και συγγενείς σας εκφράζουν κάποιες ανησυχίες, καλό θα ήταν να ζητήσετε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

4. Γελάστε και διασκεδάστε! Το γέλιο απελευθερώνει ορμόνες που μειώνουν το άγχος και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Βεβαιωθείτε ότι κάνετε τα πράγματα που σας αρέσουν, είτε μόνοι σας είτε με ανθρώπους που απολαμβάνετε την παρέα τους.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. American Academy of Experts in Traumatic Stress aaets.org
2. Herman, J. (1992) Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence – from Domestic Abuse to Political Terror, New York: Basic Books. pg. 33.
Psychotherapy Networker interview with Dr. Bessel van der Kolk January 11, 2017
3. www.psychotherapynetworker.org

* Το παρόν κείμενο αποτελεί αδειοδοτημένη μετάφραση του άρθρου « What Is Traumatic Stress Anyway?» από την Adena Bank Lees, LCSW.