Τελικά η ελευθερία είναι δική μας επιλογή;

Μία συχνή παρανόηση που πιστεύουμε είναι ότι για να είμαστε πραγματικά ευτυχισμένοι πρέπει να έχουμε λύσει όλα μας τα προβλήματα στη ζωή να έχουμε πετύχει όλους τους στόχους μας και να είμαστε πάρα πολύ πετυχημένοι.

Κι όμως, αν σταματούσαμε τυχαία δέκα ανθρώπους στον δρόμο και τους ρωτούσαμε αν αισθάνονται άγχος στην καθημερινότητα, το πιο πιθανό είναι οι περισσότεροι να μας απάνταγαν πως ναι, αισθάνονται άγχος.

Τελικά υπάρχουν πραγματικά ευτυχισμένοι άνθρωποι;

Η ευτυχία συνδέεται άρρηκτα με την ελευθερία του πνεύματος. Ευτυχισμένος νιώθει όποιος μπορεί να αποφασίζει ελεύθερα για τη ζωή του χωρίς να τον νοιάζει η γνώμη των άλλων ή τι προτάσσουν κοινωνικά στερεότυπα και προκαταλήψεις.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί κάποιοι άνθρωποι που έχουν τα πάντα αισθάνονται πάρα πολύ δυστυχισμένοι και κάποιοι άλλοι οι οποίοι παλεύουν καθημερινά με δυσκολίες δηλώνουν επαρκείς και ευτυχισμένοι;

Ο αρχαίος φιλόσοφος Επίκτητος πίστευε ότι η ελευθερία είναι επιλογή. Ο ίδιος δεν είχε υπάρξει πάντα ελεύθερος, για την ακρίβεια γεννήθηκε δούλος, όπως ορίζει και το όνομά του, που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «αυτός που έχει αποκτηθεί».

Υποστήριζε πως η ελευθερία στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε νομικό καθεστώς ούτε η δυνατότητα να κυκλοφορούμε ελεύθεροι.

Είναι ο πνευματικός προσανατολισμός των ανθρώπων που έχουν ανοσία στην αναστάτωση και στην απογοήτευση, επειδή οι επιθυμίες και οι αποφάσεις τους εξαρτώνται από τους ίδιους και δεν αφορούν τίποτα απ’ όσα δεν μπορούν να αποκτήσουν από μόνοι τους. Ο ίδιος δεν υπήρξε στιγμή που να μην αισθάνεται πραγματικά ελεύθερος, διότι είχε ελεύθερο πνεύμα.

Κάποτε συνάντησε στον δρόμο έναν άνθρωπο ο οποίος ήταν πάρα πολύ περήφανος για το καινούριο του άλογο. Άρχισαν να συζητούν και σε όλη τη διάρκεια της συνομιλίας τους ο άνθρωπος του εξιστορούσε τα προτερήματα του αλόγου, το ποσό ακριβό ήταν και τι μπορούσε να κάνει. Κάποια στιγμή ο Επίκτητος τον ρώτησε με γνήσια απορία γιατί επέμενε να μιλά για το άλογο του και δεν του μιλούσε για πράγματα που αφορούσαν τον ίδιο.

Πόσες φορές πιστεύουμε ότι η ευτυχία μας θα έρθει με ένα ακριβό αμάξι ή με μια προαγωγή;

Πόσο συχνά μιλάμε για υλικά αγαθά σαν να είναι προέκταση του εαυτού μας και χάνουμε επαφή με τον πραγματικό μας εαυτό, με τις σκέψεις, με τα συναισθήματά μας. Τότε καταλήγουμε να είμαστε αιχμάλωτοι στο ίδιο μας το μυαλό.

Σύμφωνα με τον Επίκτητο, μπορούμε να είμαστε εξωτερικά ελεύθεροι και εσωτερικά δούλοι.

Αντιστρόφως, θα μπορούσαμε να είμαστε κυριολεκτικά φυλακισμένοι, αλλά εσωτερικά απαλλαγμένοι από την απογοήτευση και τη δυσαρμονία, άρα στην πραγματικότητα τόσο ελεύθεροι, ώστε να είμαστε υπεύθυνοι για την ευημερία μας και να μας λείπουν ελάχιστα ή και τίποτα που δεν μπορούμε να αποκτήσουμε μόνοι μας.

Ο Επίκτητος άρχισε να μιλά δημόσια και να διδάσκει την αξία της ελευθερίας πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωση του.

Όμως η εμπειρία της δουλείας άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της σε όλη τη φιλοσοφία του. Τα διδάγματά του είναι πιο επίκαιρα από ποτέ σήμερα, σε μια εποχή που όλοι αναζητούμε την ψευδαίσθηση της ευτυχίας.

Η φιλοσοφία του μας υπενθυμίζει ότι πρέπει να μείνουμε πιστοί στις ουσιαστικές αρχές μας για να νιώσουμε αληθινά ελεύθεροι.

* Το βιβλίο Επίκτητος - Ο δρόμος για την ελευθερία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα σε όλα τα βιβλιοπωλεία και στο www.dioptra.gr.

Διάβασε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου.