Ο καθηγητής Ψυχολογίας κ. Καραδήμας Βαγγέλης μιλά για το βιβλίο: Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας

Η διδασκαλία των θεωριών προσωπικότητας, των θεμελιωδών αρχών τους και του τρόπου εξέλιξής τους αποτελεί ένα από τα κεντρικότερα στοιχεία ενός προπτυχιακού προγράμματος σπουδών Ψυχολογίας. Η καλή αφομοίωση των θεωριών προσωπικότητας είναι το απαραίτητο θεμέλιο για την κατανόηση των διαδικασιών ανάπτυξης της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε κάθε επίπεδο.

Συχνά, όμως, η σημασία της ανάπτυξης στέρεων θεωρητικών βάσεων δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή από τους φοιτητές ψυχολογίας, οι οποίοι προτιμούν και εκτιμούν περισσότερο την εκπαίδευση σε πρακτικές δεξιότητες και γνώσεις, παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι η απόκτηση των όποιων δεξιοτήτων και πρακτικών γνώσεων δεν μπορεί να είναι επαρκής, αν δεν επιτευχθεί πρώτα η καλή κατανόηση του πλαισίου μέσα στο οποίο αναπτύσσονται και το οποίο τις νοηματοδοτεί.

Επιπλέον, η κατανόηση των θεωριών προσωπικότητας προσφέρει μια πολύ καλή εμβάθυνση στους προβληματισμούς που έχουν κατά καιρούς απασχολήσει την επιστήμη της Ψυχολογίας.

Αποκτήστε το βιβλίο Ψυχολογικές θεωρίες προσωπικότητας μέσω του εξειδικευμένου βιβλιοπωλείου ψυχολογίας του PSYCHOLOGY.GR

Η μεγάλη σημασία της εκπαίδευσης στις θεωρίες προσωπικότητας στα προγράμματα σπουδών Ψυχολογίας συνεπάγεται την ανάγκη για άρτια εκπαιδευτικά εγχειρίδια τα οποία θα καλύπτουν τις ανάγκες των προπτυχιακών φοιτητών. Είναι ευχάριστο ότι υπάρχουν (συνήθως μεταφρασμένα) στα Ελληνικά εκδόσεις που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες αυτές. Βέβαια, κάθε μία από τις υπάρχουσες εκδόσεις έχει τα δικά της χαρακτηριστικά.

Για παράδειγμα, κάποιες εκδόσεις είναι εξαιρετικά λεπτομερείς, ενώ άλλες είναι πολύ πιο συνοπτικές δίνοντας έμφαση μόνο σε βασικές έννοιες.

Επίσης, κάποιες εκδόσεις δίνουν (άνιση) έμφαση σε ορισμένες μόνο από τις υπάρχουσες θεωρητικές προσεγγίσεις.

Πρόσφατα μεταφράστηκε στα ελληνικά, υπό την επιστημονική επιμέλεια του Φ. Αναγνωστόπουλου (Πάντειο Πανεπιστήμιο), το εγχειρίδιο των D. P. Schultz και S. E. Schultz, υπό τον τίτλο «Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας» (εκδόσεις Πεδίο).

Το εγχειρίδιο αυτό φωτίζει τις βασικές θεωρίες προσωπικότητας με έναν μοναδικό τρόπο, προσπαθώντας να αποφύγει «κακοτοπιές», όπως τις πολύ εκτενείς ή τις πολύ συνοπτικές και ασαφείς περιγραφές, όπως και μια αυστηρά ακαδημαϊκή ή μια απλουστευτική προσέγγιση.

Στις Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας εξετάζονται συνεκτικά και ισορροπημένα όλες οι μείζονες θεωρίες προσωπικότητας: η ψυχαναλυτική και η νεοψυχαναλυτική προσέγγιση, η προσέγγιση της διά βίου ανάπτυξης, οι γενετικές προσεγγίσεις της προσωπικότητας, οι ανθρωπιστικές θεωρίες, η γνωστική, η συμπεριφοριστική προσέγγιση, η κοινωνική μάθηση, αλλά και νεότερες προσεγγίσεις όπως αυτές των Seligman και Zuckerman.

Πέρα από την παρουσίαση των θεωριών προσωπικότητας κατά τρόπο σαφή, λιτό και ακριβή, η νέα αυτή έκδοση διακρίνεται από μια επιπλέον σειρά μοναδικών χαρακτηριστικών. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό του βιβλίου είναι η σύνδεση του κάθε θεωρητικού πλαισίου με πλευρές και στοιχεία της ζωής των θεωρητικών που το ανέπτυξαν.

Έτσι, παρουσιάζεται με ενάργεια η αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στην ανάπτυξη μιας θεωρίας και στον τρόπο και τις εμπειρίες ζωής του θεωρητικού.

Επίσης, κάθε θεωρία παρουσιάζεται με ένα κριτικό τρόπο ώστε να γίνεται ευκολότερα αντιληπτή η ουσιαστική επίδρασή της στην μελέτη και την ερμηνεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ακόμα, είναι σημαντικό ότι περιγράφονται οι τεχνικές και οι μέθοδοι που κάθε θεωρητικός χρησιμοποίησε κατά την ανάπτυξη της θεωρίας του.

Αυτό έχει ως συνέπεια να καθίσταται σαφής η διαδικασία ανάπτυξης και αναθεώρησης των θεωρητικών εννοιών. Δηλαδή, η διαδικασία αυτή περιγράφεται όχι ως το αποτέλεσμα μιας στιγμιαίας έμπνευσης ή τυχαίας σύλληψης, αλλά ως επακόλουθο συστηματικής ενασχόλησης, ερευνητικής δουλειάς και προσπάθειας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το εγχειρίδιο δεν περιορίζεται σε μια «στεγνή» παρουσίαση των διάφορων θεωρητικών ρευμάτων, αλλά προσπαθεί παράλληλα να συνδέσει τα ρεύματα αυτά με «αιώνια» ερωτήματα για τον άνθρωπο, όπως η άσκηση ελέγχου και η ελεύθερη βούληση, ο ρόλος της κληρονομικότητας, του περιβάλλοντος και των συνθηκών ζωής στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς, η σχέση μεταξύ σκέψης, συναισθημάτων και συμπεριφοράς, τα ανθρώπινα κίνητρα κλπ.

Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύεται η σημασία των θεωριών προσωπικότητας για την βαθύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς μας και των δυσκολιών που συχνά εμφανίζονται.

Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε την άρτια επιστημονική επιμέλεια του βιβλίου «Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας». Η υποδειγματική απόδοση των εννοιών στα Ελληνικά, η συνέπεια στη χρήση των όρων, η αβίαστη ροή του κειμένου και η εύκολη κατανόησή του προστίθενται στα θετικότατα στοιχεία του.

Οι «Ψυχολογικές Θεωρίες Προσωπικότητας» θα αποτελέσουν ένα σημαντικό βοήθημα για όλους τους φοιτητές που επιθυμούν να αποκτήσουν μια καλή εικόνα των θεωριών προσωπικότητας και της επίδρασής τους στη επιστήμη της Ψυχολογίας, αλλά και ένα άριστο συμπλήρωμα για τις βιβλιοθήκες όλων των αναγνωστών, τόσο από το ευρύ κοινό όσο και από την επιστημονική κοινότητα, που ενδιαφέρονται για μια ουσιώδη και κριτική εισαγωγή στις θεωρίες αυτές.

Συγγραφή βιβλιοκριτικής: Βαγγέλης Καραδήμας , Καθηγητής, Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο, Μάρτιος 2022