Κλεπτομανία

Ακρόαση άρθρου......

Η κλεπτομανία αποτελεί μια σημαντική ψυχική διαταραχή με ιδιαίτερες επιπτώσεις στη ζωή του ίδιου του πάσχοντα αλλά και της οικογένειάς του. Κατά το Διαγνωστικό Εγχειρίδιο Ψυχιατρικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας, η κλεπτομανία εντάσσεται στην ευρύτερη διαγνωστική ομάδα των Διαταραχών Ελέγχου της Παρόρμησης, κύριο χαρακτηριστικό των οποίων αποτελεί η απώλεια ελέγχου μιας συγκεκριμένης παρόρμησης.

Σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται διαταραχές όπως η Πυρομανία, ο Παθολογικός τζόγος, η Τριχοτιλλομανία (ξερίζωμα μαλλιών) και τα Επεισόδια ανεξέλεγκτης επιθετικότητας.

Το άτομο που πάσχει από κλεπτομανία βιώνει μια ακατανίκητη παρόρμηση να κλέψει αντικείμενα, ενδύματα κλπ. τα οποία όμως δεν χρειάζεται για προσωπική χρήση ή άλλη οικονομική απολαβή. Για παράδειγμα, ένας πενηντάχρονος κύριος έκλεβε συστηματικά κονσέρβες ψάρι, ένα είδος τροφής το οποίο ο ίδιος ή η οικογένειά του δεν κατανάλωναν ποτέ! Μια κυρία επίσης αποσπούσε κουδουνάκια από ένα κατάστημα τα οποία μάλιστα έκαναν έναν ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ήχο κατά την έξοδό της από αυτό!

Πράγματι, η ικανοποίηση και η ευχαρίστηση στην περίπτωση της κλεπτομανίας προέρχονται κυρίως από τη συγκεκριμένη πράξη που διαπράττεται και όχι από τα αντικείμενα που αποκομίζονται. Παράλληλα, ο ίδιος ο πάσχων διαθέτει χρήματα για να αγοράσει αυτό που επιθυμεί. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που όταν εντοπίζεται, προθυμοποιείται άμεσα να πληρώσει προκειμένου να αποφύγει περαιτέρω νομική δίωξη και κυρώσεις.

Οι κλοπές που διαπράττονται από το άτομο που πάσχει από κλεπτομανία δεν επιτελούνται ποτέ όταν υπάρχει άμεσος κίνδυνος εντοπισμού και σύλληψης (στην άμεση θέα ενός αστυνομικού), παρόλα αυτά ο ίδιος ο κλεπτομανής δεν έχει πλήρη επίγνωση των πιθανοτήτων να εντοπισθεί, οι κλοπές που διαπράττει δεν είναι προσχεδιασμένες, δεν αποσκοπούν σε έναν συγκεκριμένο μακροπρόθεσμο στόχο και δεν επιτελούνται σε συνεργασία με άλλους.

Ο ίδιος γνωρίζει ότι αυτό που διαπράττει δεν είναι ηθικά ή νομικά επιτρεπτό. Η παρόρμηση όμως που τον καταβάλλει εκείνη τη στιγμή είναι έντονη και συνειδητή! Δεν θέλει να κλέψει αλλά δεν μπορεί να αντισταθεί. Γι' αυτό και το επόμενο στάδιο που βιώνει είναι οι ενοχές! Μια 45άχρονη κυρία έκανε δωρεές των αντικειμένων, ενδυμάτων κλπ. που αποκόμιζε από κλοπές σε φιλανθρωπικά ιδρύματα, στο στρατό κ.α.

Η συμπεριφορά της κλεπτομανίας αποδίδεται κυρίως στην ύπαρξη βαθύτερης ενδοψυχικής σύγκρουσης που απασχολεί τον πάσχοντα. Ο ίδιος δεν συνειδητοποιεί την εν λόγω ψυχική διαδικασία, δηλαδή τη βαθύτερη αιτία του προβλήματός του, βιώνει όμως την αιφνίδια και «ανεξήγητη» παρόρμηση που τον καταβάλλει να κλέψει χωρίς να μπορεί να εξηγήσει τους λόγους που του συμβαίνει αυτό. Σημαντική είναι και η επίδραση της επιβράβευσης, η ικανοποίηση και η ευχαρίστηση που βιώνονται κατά την επιτέλεση της κλοπής οι οποίες δρουν ενισχυτικά προς επανάληψή της.

Η συχνότητα εκδήλωσης των συμπτωμάτων ποικίλλει, μπορεί να σημειώνεται σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους και να διακόπτεται για ένα χρονικό διάστημα ή να εμφανίζει μια σταθερή συχνότητα περιστατικών κλοπών (1-2 φορές την εβδομάδα). Η εκδήλωση της διαταραχής τείνει να είναι χρόνια και εμφανίζεται σε υψηλότερο ποσοστό στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες (2:1).

Η διαφορική διάγνωση στην περίπτωση της κλεπτομανίας είναι απαραίτητη προκειμένου για το διαχωρισμό της από άλλες παραβατικές (μικροκλοπές με άμεσα οικονομικά οφέλη) ή εγκληματικές πράξεις, καθώς και άλλων ψυχιατρικών διαταραχών που υποκινούν παρόμοια συμπτωματολογία χωρίς όμως να αποτελούν την κύρια ψυχική νόσο (αντικοινωνική συμπεριφορά, χρήση ουσιών, περιστατικά άνοιας κλπ.).

Πράγματι, περιστατικά κλοπών σημειώνονται συχνά και στη διαταραχή της κατάθλιψης. Στις περιπτώσεις αυτές ο πάσχων βιώνει μια γενικότερη αίσθηση απώλειας και «κενού» στη ζωή του και «αποσπά» αντικείμενα προκειμένου να νιώσει ευχαρίστηση και ψυχική πληρότητα, «αυτοτιμωρώντας», όμως, στη συνέχεια τον εαυτό του με ενοχές για την ανάρμοστη συμπεριφορά του.

Ο νόμος παρ όλα αυτά δεν αναγνωρίζει καμία διάκριση ή ελαφρυντικό για τις ειδικές περιπτώσεις της κλεπτομανίας. Η ποινή που επισύρεται είναι η ίδια σε περιστατικά κλεπτομανίας, μικροκλοπών ή άλλων σχετικών παραβατικών πράξεων.
Για το λόγο αυτόν ο πάσχων πρέπει να συνειδητοποιήσει έγκαιρα ο ίδιος τις διαστάσεις του προβλήματός του και να αναζητήσει βοήθεια. Οι νομικές κυρώσεις και ο κοινωνικός διασυρμός που επακολουθούν μια επικείμενη σύλληψη δεν αποτελούν το κατάλληλο πλαίσιο, την κατάλληλη χρονική στιγμή για να αναζητήσει μια αποτελεσματική θεραπεία.