Σχέσεις (Μέρος 2ο)

Ακρόαση άρθρου......

Μορφές προσκόλλησης και σεξ

Η ασφαλής σύνδεση διευκολύνει τη «χαλαρή και ευχάριστη» σεξουαλική εμπειρία. Ο ασφαλής εραστής μπορεί να πει ανοιχτά και να ζητήσει αυτό που θέλει, έχει περισσότερη κατανόηση, ανταποκρίνεται στις ανάγκες του άλλου, εξερευνά και αποζητά τη σωματική και συναισθηματική οικειότητα.

Αντίθετα, το άγχος και η απομάκρυνση, που χαρακτηρίζει τα ανασφαλή αμφιθυμικά και αποφευκτικά άτομα, συνδέονται με λιγότερα θετικά και περισσότερα αρνητικά συναισθήματα κατά τη διάρκεια του σεξ. Υψηλά επίπεδα άγχους συνδέονται με χαμηλά επίπεδα διέγερσης, οικειότητας και ευχαρίστησης τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Τα ανασφαλή άτομα εστιάζουν σε συναισθηματικούς παράγοντες όπως την έλλειψη ρομαντισμού και τρυφερότητας όταν παραπονιούνται για τις σχέσεις τους, ενώ τα αποφευκτικά άτομα (συνήθως άντρες) επικεντρώνονται στις φυσικές πτυχές του σεξ.

Ερωτική δυσφορία και σεξουαλικά προβλήματα

Συνεχείς έρευνες σχετικά με τα μοντέλα σύνδεσης και την ποιότητα ερωτικής επαφής υποδεικνύουν για παράδειγμα ότι στα νεαρά άτομα η αποφευκτική σύνδεση σχετίζεται με λιγότερη επιδίωξη για σεξουαλική επαφή και περισσότερη τάση για αυτοϊκανοποίηση. Στα ζευγάρια τα αποφευκτικά άτομα (άνδρες και γυναίκες) αναφέρεται να κάνουν σεξ λιγότερο συχνά και αποφεύγουν να κάνουν σεξ με τον σύντροφό τους.

Τα αποφευκτικά άτομα έχουν επίσης περισσότερο θετική στάση απέναντι στο σκέτο χωρίς συναισθήματα σεξ, όπως και στο περιστασιακό σεξ   “one night stand”, τείνουν να αποσυνδέουν το σεξ από τη συναισθηματική επαφή και γενικά επιδιώκουν περιστασιακές σεξουαλικές εμπειρίες. Τόσο η αμφιθυμική όσο και η αποφευκτική σύνδεση στους άντρες, κάποιες φορές, φαίνεται να καθιστά πιο πιθανή τη χρήση σωματικής δύναμης και στρατηγικών εξαναγκασμού στις σεξουαλικές σχέσεις. Η ανασφάλεια έχει ως αποτέλεσμα τη δυσκολία στο να εκφράζουν την ανάγκη τους για αγάπη και προσοχή, ως εκ τούτου η πιεστική σεξουαλική συμπεριφορά μπορεί να είναι μια μορφή «διαμαρτυρίας» που προκαλείται από φόβο σύνδεσης και χρησιμοποιείται ως προσπάθεια αντιμετώπισης των πρωτογενών φόβων μέσω του εξαναγκασμού και του ελέγχου. 

Τα αγχώδη/αμφιθυμικά άτομα περνούν τη σχέση από το μικροσκόπιο, αναλύουν και κρίνουν τα καθημερινά γεγονότα της σχέσης με μεγάλη αυστηρότητα και είναι εξαιρετικά ευερέθιστα σε τυχόν σημάδια που υποδηλώνουν είτε το τέλος είτε τη σύντομη διάρκεια της σχέσης. Η κλινική εμπειρία αναφέρει ότι είναι υπερευαίσθητα σε οποιαδήποτε φαινομενική έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, διέγερσης, οργασμού ή ικανοποίησης από τους ερωτικούς συντρόφους τους, λαμβάνουν αυτές τις αντιδράσεις ως ένδειξη επικείμενης εγκατάλειψης και βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο σεξ για να καλύψουν τις ανάγκες τους. 

Γενικά τα μοντέλα σύνδεσης σχετίζονται με διαφορετικά κίνητρα αναζήτησης σεξουαλικής επαφής. Τα περισσότερο ασφαλή άτομα αναζητούν οικειότητα στην σεξουαλική εμπειρία, ενώ τα ανασφαλή επιδιώκουν τη σεξουαλική επαφή για να είναι με κάποιον και να αποφύγουν την απόρριψη. Τα αποφευκτικά άτομα επιδιώκουν την αυτοεπιβεβαίωση, για αυτά, η σεξουαλική δραστηριότητα τους δίνει κοινωνικό ρόλο και επιβεβαίωση.

Τα στοιχεία αυτά φαίνεται να αντανακλούν τον ατέρμονο διάλογο μεταξύ δυσκολεμένων αντρών και γυναικών, όπου οι γυναίκες επιθυμούν οικειότητα και συναισθηματική δέσμευση μέσω της ερωτικής πράξης, ενώ οι άντρες θέλουν να κάνουν σεξ δηλώνοντας ότι η ίδια η ερωτική πράξη θα δημιουργήσει συναισθήματα σύνδεσης και εγγύτητας.

Ο χωρισμός

Εκτός από τις διαφορές που πηγάζουν από το είδος προσκόλλησης και την ποιότητα και ένταση της συναισθηματικής δυσφορίας κατά τον ερωτικό χωρισμό, θα πρέπει επίσης να εξεταστούν και άλλες συγκινησιακές αντιδράσεις που εμφανίζονται στη διάλυση της ερωτικής σχέσης. Σχετικές έρευνες υποδηλώνουν ότι τα αγχώδη/αμφιθυμικά άτομα έχουν πολύ διαστρεβλωμένη εικόνα για τις ερωτικές τους σχέσεις, για παράδειγμα, τείνουν να μην μπορούν να διαχειριστούν τις συγκρούσεις (να μην ξέρουν πότε να σταματήσουν), να αναφέρουν μικρή ικανοποίηση από την ποιότητα της σχέσης, αλλά και να εξιδανικεύουν τον ερωτικό τους σύντροφο και το είδος της σχέσης τους. Επιπλέον, τα βασικά χαρακτηριστικά του αγχώδη/αμφιθυμικού ατόμου είναι παρόμοια με αυτά που χαρακτηρίζουν το στυλ της «απελπισμένης αγάπης», η οποία προσδιορίζεται εν μέρει από δυσκολία του ατόμου να δει καθαρά την ποιότητα της σχέσης. 

Ως εκ τούτου, η διάλυση της σχέσης μπορεί να βρει, τα άτομα, απροετοίμαστα, υποδεικνύοντας έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα και ετοιμότητας για τον χωρισμό.

Σε γενικές γραμμές, τα ανασφαλή άτομα φαίνεται να απορρίπτουν το σεξ καθαυτό ως πράξη, και επικεντρώνονται στις πτυχές της σεξουαλικής επαφής που συνδέονται με την συναισθηματική σύνδεση. Τα αποφευκτικά άτομα βλέπουν τους άλλους ως αναξιόπιστους και ανυπόφορους, τείνουν να επικεντρώνονται στη δική τους ευχαρίστηση και απορρίπτουν τις συναισθηματικές αποχρώσεις στο σεξ. Τα αποφευκτικά άτομα δυσανασχετούν με τις στοργικές συμπεριφορές όπως το φιλί και η αγκαλιά, ενώ τα ανασφαλή άτομα αποζητούν την στοργή και την προτιμούν έναντι της σεξουαλικής πράξης.

Στιγμές απογοήτευσης και δυσφορίας καθώς και διαφορές στις επιθυμίες και στις ανάγκες συμβαίνουν πάντα καθ΄όλη τη διάρκεια της σχέσης.

Πώς όμως αυτές οι απογοητεύσεις και οι διαφορές επηρεάζουν τη σχέση συνολικά, καθώς και τα επίπεδα επιθυμίας, διέγερσης, οργασμού και ικανοποίησης σε μελλοντικές ερωτικές σχέσεις θα εξαρτηθεί από το επίπεδο ασφάλειας που χαρακτηρίζει το κάθε άτομο στη σχέση και τα μοντέλα σύνδεσης που χρησιμοποιεί, χωρίς να έχει επίγνωση. Σε γενικές γραμμές, οι τρόποι διαχείρισης και έκφρασης των συναισθημάτων παίζουν τον κύριο ρόλο στη σεξουαλική εμπειρία και αλληλεπίδραση, «η ερωτική συνάντηση επηρεάζεται από τη μορφή δεσμού που μας χαρακτηρίζει λόγω της έμφασης της σεξουαλικότητας στη μη λεκτική επικοινωνία, στην επιθυμία και τη διέγερση».

Δεδομένου ότι το σεξ είναι πράξη εξερεύνησης του σώματος και του μυαλού μεταξύ δύο ανθρώπων, εάν οι ανάγκες σύνδεσης είναι ανασφαλείς η σεξουαλική επιθυμία κινδυνεύει να καταστραφεί.

Ένα από τα βασικά στοιχεία της σεξουαλικότητας, το άγγιγμα, ενσωματώνει τη σεξουαλικότητα και την τρυφερότητα.

Το άγγιγμα διεγείρει, ηρεμεί και ανακουφίζει. Η δημιουργία θετικής και ασφαλούς συναισθηματικής σχέσης φαίνεται να επιτυγχάνεται όταν τα τρία συστήματα, κατά τον Bowlby, σύνδεση, φροντίδα και σεξ μπορούν να ενσωματωθούν σε ένα ενδοψυχικό και διαπροσωπικό επίπεδο, τότε η σεξουαλική ευχαρίστηση γίνεται πολυδιάστατη. Ο πόθος και το πάθος μπορούν να συγχωνευτούν και να εξελιχθούν σε έρωτα και φροντίδα.

Όσο αυξάνονται τα επίπεδα οικειότητας, ασφάλειας και ικανοποίησης τόσο δημιουργούνται νέες δυνατότητες στην σεξουαλική ζωή του ζευγαριού.

Η κατανόηση της αγάπης ως συναισθηματική ένωση δημιουργεί την εικόνα της καλής συντροφικής και σεξουαλικής σχέσης. Στις ασφαλείς σχέσεις η συναισθηματική ανταπόκριση, το τρυφερό άγγιγμα και η παιχνιδιάρικη ερωτική διάθεση μπορούν όλα να ενορχηστρωθούν. Οι ασφαλείς εραστές είναι εναρμονισμένοι μεταξύ τους, νιώθουν ο ένας τον άλλον, διαισθάνονται την ψυχική κατάσταση και τις προθέσεις του άλλου και ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες διαθέσεις ο ένας του άλλου με την ίδια διάθεση που μία στοργική μητέρα ανταποκρίνεται στις ανάγκες και διαθέσεις του μωρού της. Μη λεκτικά σημάδια, όπως βλέμματα, νεύματα και αγγίγματα μεταφέρουν εξαιρετικά συντονισμένα σήματα.

Η συναρπαστική αίσθηση της βαθιάς ένωσης δημιουργεί έναν συγχρονισμό όπου η συναισθηματική, σωματική και ερωτική ένωση μπορούν να εναρμονιστούν. Αυτές τις στιγμές, η συναισθηματική ασφάλεια διαμορφώνει τον συγχρονισμό των σωμάτων ο οποίος εμπεριέχει συναισθηματική ασφάλεια. 

Θεραπεία

Ο θεραπευτής βλέπει αυτές τις ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις των ατόμων αλλά και των ζευγαριών ως έκφραση του αρχέγονου πανικού ή ως δευτερογενή αντίδραση σε αυτόν τον πανικό. 

Αυτό, περιλαμβάνει τις στιγμές που αντιδράμε με τον ίδιο τρόπο και επαναλαμβάνουμε τις ίδιες συμπεριφορές ειδικά όταν βρισκόμαστε σε έντονη συναισθηματική αποσύνδεση όπου τα αρνητικά συναισθήματα προκαλούν ένα φαύλο κύκλο αντιδράσεων που συνδέονται περισσότερο με τη δυσκολία και τη διάλυση της σχέσης, όπως η διεκδίκηση ή η απόρριψη, αλλά και τις θετικές στιγμές δέσμευσης που αποκαθιστούν την σύνδεση και δημιουργούν νέα θετικά συναισθήματα.

Οι στόχοι στη θεραπευτική διαδικασία είναι να επεκταθούν οι κλειστές συναισθηματικά απαντήσεις και αντιδράσεις που αναπαράγουν αρνητικά πρότυπα αλληλεπίδρασης. 

Θεραπευτικό στόχο αποτελεί η ανακατασκευή της αλληλεπίδρασης προκειμένου οι σύντροφοι να γίνουν περισσότερο ανοιχτοί και έτοιμοι να ανταποκριθούν ο ένας στις ανάγκες του άλλου και να καλλιεργηθεί θετικό κλίμα φροντίδας και ανακούφισης. Για παράδειγμα, ο θεραπευτής θα βοηθήσει τους συνήθως θυμωμένους, απαιτητικούς συντρόφους να μιλήσουν για αυτά που φοβούνται για τη θλίψη που νιώθουν με τρόπο που θα φέρει τον σύντροφό τους κοντά, όπως και στους συνήθως απόμακρους συντρόφους να βγουν από τη σιωπή και την παθητική στάση τους και να μιλήσουν για αυτά που τους πληγώνουν, τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Ο θεραπευτής εστιάζει στα συναισθήματα γιατί αυτά καθορίζουν τις αντιδράσεις μας στους κοντινούς μας ανθρώπους, δρουν ως εσωτερική πυξίδα που κατευθύνει τις πρωτογενείς ανάγκες και επιθυμίες μας, τις πεποιθήσεις και προσδοκίες μας από τον εαυτό και τους άλλους. 

Η έννοια του «σχετίζεσθαι» είναι μία δυναμική και διαρκής διαδικασία κατά την οποία τα νοητικά μοντέλα, που ως ενήλικες κατασκευάζουμε για να ορίσουμε τον ρόλο μας αλλά και τις προσδοκίες μας από τις σχέσεις μας, όχι μόνο τις ερωτικές, τροποποιούνται και μεταβάλλονται συνεχώς.

Διαβάστε ακόμη το σχετικό άρθρο της Επιστημονικής Συνεργάτιδας του E-Psychology, Χριστίνας Πετρέλλη: Σχέσεις, μέρος 1ο 

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Χριστίνα Πετρέλλη - Ψυχολόγος

Χριστίνα Πετρέλλη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος (Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος). MSc Προαγωγή Ψυχικής Υγείας-Πρόληψη Ψυχιατρικών Διαταραχών (Ιατρική Σχολή Αθηνών), MSc Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Εξειδίκευση σε: Συστημική Ψυχοθεραπεία, Ψυχοεκπαιδευτικές Παρεμβάσεις & Συμπεριφορική Θεραπεία Οικογένειας στην Ψύχωση, Δ.Δ., ΙΨΔ, Κλινική Ψυχοπαθολογία, Ιατρική Ψυχολογία.

6986475549

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού