Το σύνδρομο που πλήττει τα βρέφη και προκαλεί πανικό στην ερευνητική κοινότητα

Ακρόαση άρθρου......

Το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης τόσο εγχώρια όσο και στη γενικότερη ευρωπαϊκή σφαίρα είχε προσφάτως στραφεί  στον θάνατο του Αλεξέι Ναβάλνι, δικηγόρου στο επάγγελμα και συνάμα ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης.

Πιο συγκεκριμένα, και παρά τις όποιες φημολογίες από το οικείο περιβάλλον του, οι σωφρονιστικές αρχές απέδωσαν την απώλεια του γνωστού πολιτικού σε αίτια που σχετίζονται με το σύνδρομο του αιφνίδιου θανάτου.

Τι είναι όμως το σύνδρομο αυτό και πως σχετίζεται με τα βρέφη;

Πιο αναλυτικά, το σύνδρομο φαίνεται να αυξάνεται ραγδαία στις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης καθώς 700.000 άνθρωποι καταλήγουν εξαιτίας αυτού, ενώ αίσθηση προκαλεί η δήλωση της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρίας, σύμφωνα με την οποία, το έτος 2023 σημειώθηκε μία ταχύτατη αύξηση των περιστατικών αιφνίδιων θανάτων, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο το συγκεκριμένο έτος ως αφορμή για περαιτέρω ευαισθητοποίηση και πρόληψη.

Εν Ελλάδι, αυτή η κατάσταση συνιστά ένα μείζονος σημασίας πρόβλημα, λόγω των αναρίθμητων περιστατικών που καταγράφονται (100.000 άτομα ηλικίας κάτω των 35 χρόνων), ενώ φαίνεται πως το συγκεκριμένο φαινόμενο πλήττει δραματικά τα άτομα που εντάσσονται στην ηλικιακή ομάδα των 35 ετών (καταγράφεται 1 αιφνίδιος καρδιακός θάνατος ανά 1.000 άτομα).

Σχετικά με τον ορισμό του φαινομένου κι όπως αναφέρει ο Γιώργος Κοχιαδάκης (πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρίας), «το σύνδρομο αυτό σκιαγραφείται ως η αιφνίδια κατάληξη, δηλαδή ο μη φυσικός θάνατος ενός ατόμου, ο οποίος επέρχεται σε διάστημα σχεδόν μίας ώρας και είτε συνοδεύεται με την ανάλογη συμπτωματολογία είτε όχι».

Εκ παραλλήλου, ως αίτια εμφάνισης του αιφνίδιου θανάτου σύμφωνα με τον εν λόγω καθηγητή χαρακτηρίζονται η ηλικία, η νοσηρότητα (λ.χ στεφανιαία νόσος), το φύλο και η ενασχόληση με τον αθλητισμό, στον οποίο παρουσιάζεται σε συχνή μορφή.

Συνεπώς, κρίνεται απαραίτητη η πρόληψη και η εκμάθηση μεθόδων αντιμετώπισης του φαινομένου όπως είναι οι τεχνικές εφαρμογής Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης (με ή χωρίς την αξιοποίηση απινίδωσης), τόσο από μέρους των πολιτών όσο και των επαγγελματιών του τομέα υγείας.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί, πως το συγκεκριμένο σύνδρομο εκδηλώνεται και σε μωρά μεταξύ της πρώτης εβδομάδας ζωής τους έως ενός έτους, με επιδείνωση αυτού μεταξύ 2-4 μηνών, ενώ το 90% των θανάτων από ΣΑΒΘ (Σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου) λαμβάνει χώρα σε βρέφη κάτω των 6 μηνών.

Ωστόσο, η ιατροδικαστική εκτίμηση ισχυρίζεται πως δεν υφίστανται σαφή παθολογικά αίτια, ενώ τα περισσότερα περιστατικά δύναται να σημειώνονται κατά την διάρκεια του ύπνου, χωρίς παρ΄όλα αυτά να υπάρχει κάποια «ηχηρή» ένδειξη.

Ταυτόχρονα και όσον αφορά τα αίτια του συνδρόμου, φαίνεται πως παρά τις όποιες θεωρίες που έχουν προκύψει κατά καιρούς, εκείνη που θεωρείται πιο αξιόπιστη σύμφωνα με τον όμιλο Ευρωκλινικής είναι η «θεωρία του τριπλού κινδύνου».

Σε μία πιο βαθιά προσέγγιση, αυτή αναφέρει πως τα βρέφη με ηλικιακό προφίλ κάτω των έξι μηνών εμφανίζουν μεγαλύτερο ποσοστό επικινδυνότητας, κάτι το οποίο ενισχύεται δηλωτικά στις περιπτώσεις που τα ίδια παρουσιάζουν κάποιο υποκείμενο νόσημα όπως η διαταραχή του εγκεφαλικού στελέχους .

Εκ παραλλήλου αξίζει να σημειωθεί, πως οι παράγοντες κινδύνου εντείνονται όταν υπάρχει έκθεση του παιδιού σε εξωγενή περιβαλλοντικά αίτια, ενώ όσον αφορά αυτούς δύναται να θεωρούνται οι παρακάτω:

• ο τρόπος που κοιμάται το παιδί (π.χ πρηνής θέση)
• ο τρόπος σίτισης (π.χ ξένο γάλα)
• η χρήση τσιγάρου από τους γονείς όταν βρίσκονται στον ίδιο χώρο με το παιδί
• η χρήση εθιστικών ουσιών από μέρους της μητέρας
• η προωρότητα ή το χαμηλό βάρος γέννησης
• η πιθανότητα ύπαρξης προηγούμενου περιστατικού αιφνίδιου θανάτου στην οικογένεια
• το ηλικιακό προφίλ της μητέρας (<20 ετών )
• το ψυχολογικό προφίλ της μητέρας (λ.χ αν κατά την εγκυμοσύνη ή κατόπιν αυτής βίωνε/ει κατάθλιψη )
• το φύλο του παιδιού (μεγαλύτερος κίνδυνος για τα αγόρια)
• το χαμηλό κοινωνικό-οικονομικό προφίλ της οικογένειας
• οι ανωμαλίες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης (π.χ λοιμώξεις) ή συγγενείς ανωμαλίες

Σε μία αρωγή μείωσης των παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με το ΣΑΒΘ κι όπως κάνει λόγο η AAP(American Academy of Pediatrics) κρίνεται ιδιάζουσας σημασίας οι γονείς να δώσουν έμφαση στη θέση ύπνου, καθώς κάθε χρόνο στις ΗΠΑ καταγράφονται 3,500 θάνατοι βρεφών, οι οποίοι σχετίζονται με αυτόν τον παράγοντα.

Εκτός απ’αυτό, συνιστάται οι γονείς/ κηδεμόνες να διαμορφώσουν ένα ασφαλές περιβάλλον διαβίωσης του μωρού, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος από το συγκεκριμένο σύνδρομο.

Ειδικότερα προτείνονται οι εξής ενέργειες:

Να υπάρχει στενή παρακολούθηση του τρόπου που κοιμάται το μωρό κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ επισημαίνεται πως τουλάχιστον τους πρώτους έξι μήνες το παιδί να διαμένει στο δωμάτιο των γονιών του, σε δική του κούνια ή παρκοκρέβατο.

Προτείνεται κυρίως η ύπτια θέση, προκειμένου το μωρό να λαμβάνει τις βέλτιστες αναπνοές, ενώ δεν ενδείκνυται η πλάγια θέση, καθώς το μωρό μπορεί να μεταβεί σε πρηνής θέση, η οποία αντενδείκνυται (ιδίως σε βρέφη που έχουν γεννηθεί πρόωρα ή εμφανίζουν χαμηλό βάρος). Παράλληλα, οι ειδικοί υποστηρίζουν πως αυτή η θέση (ύπτια) είναι η κατάλληλη έως ότου το παιδί φθάσει 4-6 μηνών, διότι στην εν λόγω ηλικία εκείνο είναι -πλέον- ικανό να επιλέγει μόνο του τη θέση που επιθυμεί. Επιπρόσθετα, πολλοί/ες ιατροί ισχυρίζονται πως για την καλύτερη ενδυνάμωση των μυών του αυχένα και της ωμοπλάτης, είναι επιτακτικής σημασίας η τοποθέτηση του παιδιού σε πρηνής θέση για 3-5 λεπτά εντός της ημέρας, εφόσον είναι ξύπνιο και ύπο παρακολούθηση.

Η ερευνητική κοινότητα, υποδεικνύει κούνιες με σκληρή επιφάνεια στρώματος, οι οποίες πρέπει να καλύπτονται από ένα καλά σχεδιασμένο λεπτό σεντόνι. Συμπληρωματικά, κατά τη διάρκεια του ύπνου το μωρό πρέπει να βρίσκεται σε σταθερή επιφάνεια, γι’ αυτό προϊόντα όπως καθίσματα αυτοκινήτων, καροτσάκια, ριλάξ, βρεφικοί μεταφορείς δεν συνίστανται να χρησιμοποιούνται για τακτά χρονικά διαστήματα έως τους 4 μήνες.

Να αποφεύγεται η χρήση αντικειμένων περιμετρικά του κρεβατιού διότι εμποδίζουν την εισροή αέρα π.χ μαξιλάρια, χνουδωτά παιχνίδια, κουβέρτες, παπλώματα.

Οι πολυθρόνες και οι καναπέδες συνδέονται με την αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης αιφνίδιου θανάτου (68 φορές μεγαλύτερος κίνδυνος), εξαιτίας ενσφήνωσης, ασφυξίας, παγίδευσης και καταπλάκωσης από ενήλικα.

Σε περίπτωση χρήσης κουβέρτας είναι σημαντικό εκείνη να καλύπτει το νεογνό έως το στήθος του και τα άκρα της να τοποθετούνται υπό του στρώματος. Γι’αυτό τον λόγο, πολλοί/ες επιστήμονες προτείνουν ως βέλτιστη λύση την χρησιμοποίηση του υπνόσακου.

Κατόπιν του τοκετού κι αφού η μητέρα έχει επανέλθει στις αισθήσεις της , είναι απαραίτητο να φέρει το νεογέννητο στο στήθος της, κρατώντας το αγκαλιά το λιγότερο για μία ώρα καθώς αυτή η σύνδεση θα επιφέρει τη σωστή λειτουργία του καρδιακού ρυθμού. Επιπροσθέτως, ο θηλασμός σύμφωνα με έρευνες είναι ικανός να μειώσει τον παραπάνω κίνδυνο σε ποσοστό πάνω από 50%, πόσο μάλλον όταν τα μωρά θηλάζουν κατά αποκλειστικότητα τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους.

Η πιπίλα φαίνεται πως δρα ως ανασταλτικός παράγοντας, διότι έχει συνδεθεί με την αφύπνιση ,ενώ είναι αναγκαίο να αποφεύγεται οποιαδήποτε διακοσμητικό κορδόνι, προκειμένου να μην υπάρξει στραγγαλισμός ή ασφυξία. Αξίζει να αναφερθεί πως αν τυχόν το μωρό απορρίψει την πιπίλα κατά την διάρκεια του ύπνου, τότε δεν χρειάζεται να ξανά δοθεί από τους γονείς.

Βιβλιογραφία

Γεωργαράκη,Δ.,Γεωργακοπούλου,Β.,&Γασπαράτου,Α.(2016).Σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (ΣΑΒΘ)- Ο συμβουλευτικός ρόλος της νοσηλευτικής. Πτυχιακή εργασία.  ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας. Ανακτημένη στον διαδικτυακό στον διαδικτυακό χώρο: repository.library.teimes.gr/xmlui/handle/123456789/5258 

Δημητριάδου, Α.(2022). Καταχρήσεις κατά τη διάρκεια της κύησης. Πτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Ανακτημένη στον διαδικτυακό στον διαδικτυακό χώρο: dspace.uowm.gr/xmlui/handle/123456789/3847

Κιτσούλη,Π.(2022). Αιφνίδιος καρδιακός θάνατος αθλούμενων. Διπλωματική εργασία. Τμήμα επιστήμης φυσικής αγωγής & αθλητισμού Θεσσαλονίκης. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ανακτημένη στον διαδικτυακό χώρο: ikee.lib.auth.gr/record/339810/files/Kitsouli_Thesis.pdf 

Στυλιανού,X.(2014).Η θέση ύπνου του βρέφους και η σχέση της με το Σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Πτυχιακή εργασία. Tμήμα νοσηλευτικής. Ανακτημένη στον διαδικτυακό στον διαδικτυακό χώρο: hdl.handle.net/20.500.14279/655

Τσάπρα,E.(x.x). Αιφνίδιος θάνατος βρεφών. Όμιλος Ευρωκλινικής. Ανακτημένη στον διαδικτυακό χώρο: euroclinic.gr/article/aifnidios-thanatos-vrefwn/