Οριακή μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας

Ακρόαση άρθρου......

Η Οριακή διαταραχή προσωπικότητας θεωρείται ως η πιο συχνά διαγνωσμένη από τις διαταραχές προσωπικότητας σε κλινικό περιβάλλον, με ποσοστό 1%- 2% του παγκόσμιου πληθυσμού (Torg-ersen, Kringlen, & Cramer, 2001). Οι ειδικοί επισημαίνουν πως βιολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες λειτουργούν «συνεργατικά» στην εμφάνισή της.

Βιολογικοί παράγοντες

Πιο συγκεκριμένα, διάφοροι ερευνητές έχουν παρατηρήσει ότι τα άτομα με ΟΔΠ τείνουν να εμφανίζουν μια υπερλειτουργία στην αμυγδαλή , η οποία μπορεί να εξηγήσει την έντονη συναισθηματική αστάθεια και ευαλωτότητα που βιώνουν τα άτομα αυτά (Donegan et al, 2003).

Παράλληλα, άλλες έρευνες (π.χ. Berlin, Rolls & Iversen, 2005) έχουν δείξει ότι η παρορμητική συμπεριφορά των ατόμων με ΟΔΠ είναι κοινή με εκείνη που εκδηλώνουν τα άτομα με βλάβη στο πρόσθιο προμετωπιαίο φλοιό και σχετίζεται με την δυσλειτουργία στην ικανότητα λήψης αποφάσεων.

Τέλος, η συχνά χαμηλή σεροτονινεργική δραστηριότητα στα άτομα με ΟΔΠ μπορεί να εξηγήσει τα καταθλιπτικά και παρορμητικά συμπτώματα της διαταραχής (Hansenne, Pitchot & Ansseau, 2002), ενώ τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης τον έντονο νευρωτισμό τους (Heltsgaard, Gunar, Erickson & Nachmias, 1995).

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Την ίδια στιγμή, πολλές προσπάθειες έχουν γίνει για να κατανοηθεί η εμφάνιση της ΟΔΠ μέσα από την σχέση του παιδιού με την μητέρα του. Στην προσπάθειά αυτή έχει παρατηρηθεί μεγάλη συσχέτιση εμφάνισης της διαταραχής σε άτομα που έχουν αναπτύξει σαν βρέφη μια «αποδιοργανωμένη» προσκόλληση (disorganized attachment) με την μητέρα τους.

Η αποδιοργανωμένη προσκόλληση σύμφωνα με τους Main and Solomon (1986) είναι ένας από τους τρεις τύπους ανασφαλούς προσκόλλησης που μπορεί να αναπτύξει ένα βρέφος προς τον φροντιστή του. Το άτομο με αποδιοργανωμένο τύπο προσκόλλησης βιώνει έντονα το δίλλημα: εγγύτητα - αποφυγή (approach - avoidance), και συνδυάζει αποφευκτικά και απορριπτικά χαρακτηριστικά (Crittenden ,1985), όπως αναφέρεται στον Holmes (2004).

Η σχέση μητέρας-βρέφους

Πιο συγκεκριμένα, κάθε άτομο - βρέφος έχει την έμφυτη ανάγκη εγγύτητας με την μητέρα - φροντιστή . Ωστόσο, στην περίπτωση της «αποδιοργανωμένης» προσκόλλησης κάθε φορά που το βρέφος πλησιάζει την μητέρα του, έρχεται σε επαφή με δυσάρεστα συναισθήματα , τα οποία το «αναγκάζουν» να επιθυμεί την απομάκρυνση. Όμως, όπως κάθε παιδί αντιλαμβάνεται σε ένα αρχικό στάδιο την σχέση του με τον κόσμο, μέσα από την σχέση του με την μητέρα του, έτσι και το παιδί που τραυματίζεται αρνείται να «εγκαταλείψει» αυτή την σχέση, όσο δυσάρεστη και αν του είναι (Holmes, 2004).

Ειδικότερα, τα άτομα με ΟΔΠ τείνουν να έχουν μητέρες - φροντιστές που δεν μπόρεσαν οι ίδιες να διατηρήσουν μέσα τους μια συναισθηματική σταθερότητα και ομόνοια, και επομένως δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν μια σταθερή βάση για τα παιδιά τους. Οι μητέρες αυτές συχνά έχουν το δίπτυχο: τρομακτικές και τρομαγμένες (frightening & frightened), καθώς αδυνατούν να διαχειριστούν τις συναισθηματικές ακρότητες του παιδιού τους. Το παιδί στην προσπάθειά του να αποκτήσει την σταθερή βάση και εικόνα εαυτού που δεν είχε ποτέ, υιοθετεί την ανάγκη να ελέγχει το ίδιο τους κοντινούς του άλλους (αντιστροφή ρόλων).

Αποκτήστε το βιβλίο Ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις στις καταστάσεις του Εγώ από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο της Πύλης μας. Η Robin Shapiro στο βιβλίο αυτό επιχειρεί και προσεγγίζει επιτυχώς μια δυναμική και ευέλικτη θεραπεία τραύματος με γνώμονα τις καταστάσεις του Εγώ.

Έτσι αποκτά μια εικόνα ψευδοασφάλειας, η οποία όμως είναι απλουστευμένη, επιφανειακή και σαθρή, αφού δεν έχει αναπτύξει στρατηγικές επίλυσης των προβλημάτων του. Την πραγματικότητα αυτή μαρτυρούν οι συχνές εκρήξεις θυμού, οι οποίες σε μια πρώτη ανάγνωση δεν έχουν κάποια λογική εξήγηση, και αποτελούν μια «οξύμωρη» προσπάθεια του ατόμου να φέρει τους άλλους κοντά του, ώστε να συναισθανθούν τον πόνο του (συχνά όταν ελλοχεύει ο φόβος αποχωρισμού κάποιου προσώπου). Επιδιώκει, λοιπόν, μια φυσική εγγύτητα . Ωστόσο, αυτό το τρομοκρατεί λόγω της τραυματικής - δυσάρεστης πρώτης εμπειρίας του. Στην διαδικασία αυτή, η επιθετικότητα λειτουργεί ως ένας τρόπος έκφρασης αυτού του εσωτερικού διλήμματος, το οποίο βέβαια συχνά παρερμηνεύεται (Holmes,2004).

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Ένα τέτοιο άτομο είναι ανίκανο να αυτό-θεραπευτεί γιατί δεν έχει αναπτύξει μια ολοκληρωμένη συνείδηση και εικόνα εαυτού. Επομένως, αναζητά την εικόνα του εαυτού του μέσα από την σχέση του με τους άλλους.

Εκδηλώνει μια έντονη ανάγκη διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης, η οποία φαίνεται έντονα με την φυσική οικειότητα που προσπαθεί να αποκτήσει με τους άλλους, ώστε να γίνει επιθυμητός. Ο εαυτός του υπάρχει μόνο μέσα από τους άλλους. Γι’ αυτό και από πολλούς μελετητές τα άτομα με ΟΔΠ χαρακτηρίζονται ως «χαμαιλέοντες». Τείνουν δηλαδή να αλλάζουν συμπεριφορά, στιλ, άποψη ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο ανήκουν, ώστε να γίνουν αρεστοί (Peters & Geiger, 2016).

Έρευνες για άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας

Μια ακόμα σημαντική έρευνα που στηρίζει την παραπάνω θέση παρατήρησε ότι τα άτομα με ΟΔΠ τείνουν να αναγνωρίζουν πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ένταση μέτριες εκφράσεις προσώπου (ανεξαρτήτως συναισθήματος) σε σχέση με τις ομάδες ελέγχου. Ωστόσο, έχον μεγαλύτερη δυσκολία να αναγνωρίσουν ανέκφραστες εκφράσεις προσώπου. Πιθανόν, τα άτομα αυτά επιδιώκουν μια συναισθηματική ταύτιση με τον συνομιλητή τους, αλλά με έναν τρόπο ανώριμο, καθώς η ταύτιση αυτή μπορεί να είναι συναισθηματική, αλλά όχι γνωστική (Dixon-Gordon, Peters, Fertuck &Yen ,2017).

Παράλληλα, έρευνες έχουν δείξει ότι αυτά τα άτομα αναφέρουν μια υποκειμενική εμπειρία αρνητικών συναισθημάτων μεγαλύτερη από τις ομάδες ελέγχου, και δυσκολία επιστροφής στην συναισθηματική τους ισορροπία ( Zanarini & Frankenburg, 2007). Πιθανή εξήγηση σε αυτά τα ευρήματα είναι ότι αν και τα άτομα αυτά αισθάνονται ντροπή για τα αρνητικά τους συναισθήματα, λόγω της έλλειψης συνειδητότητας, δεν μπορούν να τα επεξεργαστούν κατάλληλα, και ψάχνουν να βρουν την αιτία του προβλήματος όχι μέσα σ’ αυτά, αλλά έξω από αυτά.

Έτσι, τείνουν να κατηγορούν τους άλλους για τα αρνητικά τους συναισθήματα, και να επιρρίπτουν κατηγορίες. Ο φαύλος αυτός κύκλος δημιουργεί μια τάση εξιδανίκευσης του σημαντικού - άλλου, ο οποίος σύντομα περνά στην σφαίρα της απομυθοποίησης, αφού «φορτώνεται» όλες ενοχές και αρνητικές σκέψεις του αγαπημένου του προσώπου (Dixon-Gordon, Peters, Fertuck &Yen ,2017).

Σίγουρα περισσότερες μελέτες χρειάζεται να γίνουν, ώστε να ρίξουν φως στην ψυχοπαθολογία των ατόμων με Οριακή διαταραχή προσωπικότητας, και να λειτουργήσουν και ως βοήθημα για τον περίγυρο αυτών των ατόμων.

Διαβάστε επίσης παρόμοια άρθρα στην Πύλη μας:

• Μεταιχμιακή-Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας
• Μεταιχμιακή Προσωπικότητα. Τα 4 κύρια επίπεδα λειτουργίας