Το παιδί και το σύμπτωμα στην οικογένεια

Ακρόαση άρθρου......

Ένα μεγάλο μέρος του κλάδου της ψυχικής υγείας έχει αναπτυχθεί για την διάγνωση και υποστήριξη των παιδιών. Τα παιδιά από μόνα τους αποτελούν έναν ευαίσθητο πληθυσμό, λόγω της ηλικίας, την ευαλωτότητας, της άμεσης εξάρτησης από τους γονείς τους. Τα τελευταία χρόνια οι δημόσιοι αλλά και ιδιωτικοί φορείς για τα παιδιά δέχονται πληθώρα αιτημάτων για τη διάγνωση και υποστήριξη των παιδιών.

Βλέπουμε γονείς, «χαμένους»  μέσα σε μία χαοτική κοινωνία, να προσπαθούν να αναταπεξέλθουν στην απαιτητική εργασία τους, τις οικονομικές υποχρεώσεις τους, τον/την σύντροφό τους, να διαβάσουν τα παιδιά, να είναι καλά στο σχολείο, να έχουν «μια καλή οικογένεια». Τόσο πολύ που λες ότι δυο χέρια και 24 ώρες δεν φτάνουν….

Σε αυτές τις συνθήκες τα περισσότερα αιτήματα γονέων αφορούν σε δυσκολίες μάθησης και διατήρησης της προσοχής.  «Δεν είναι συγκεντρωμένος…», «Της  μιλάμε και κοιτάει από το παράθυρο…», «Μα δεν μπορεί να καθίσει 45 λεπτά στη θέση του και να μην μιλάει με τον διπλανό του;», «Για να κάνει δουλειά μισής ώρας, μας παίρνει ένα απόγευμα..», «Δεν μας ακούει…», «Αντιδρά…» … Πόσο δύσκολο είναι πραγματικά να προσπαθείς να τα κρατήσεις όλα σε μία ισορροπία και το παιδί σου- που άλλωστε αυτό δεν είναι και το πιο σημαντικό στον κόσμο, γι’ αυτό δεν γίνονται όλα; - να σου καταστρέφει αυτό που με τόσο κόπο προσπαθείς να χτίσεις; Μα είναι να μην ανησυχείς; Σίγουρα το παιδί δεν είναι καλά…

Η οικογένεια ως σύστημα

Ας κάνουμε ένα βήμα πίσω να δούμε την οικογένεια. Ας φανταστούμε ένα εκκρεμές, σαν αυτά τα παιχνίδια που κρεμάμε στις κούνιες των μωρών.

Κουνώντας ένα μόνο μέρος, πόσες πιθανότητες έχουμε να μην κουνήσουμε όλο αυτό το σύστημα, στο οποίο όλα τα μέρη συνδέονται και αλληλοεξαρτώνται;

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην οικογένεια, η οποία είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μελών της. Πρόκειται για ένα δυναμικό σύστημα, όπου τα μέλη συνδέονται με σχέσεις αλληλεξάρτησης.

Σε ένα τέτοιο σύστημα λοιπόν, το σύμπτωμα του ενός μέλους δεν είναι παρά μία ένδειξη του γενικότερου συμπτώματος της οικογένειας.

Ο «αναγνωρισμένος ασθενής» όπως ονομάζεται, είναι το άτομο σε μία δυσλειτουργική οικογένεια το οποίο έχει επιλεχθεί από το σύστημα ασυνείδητα για να εκτελεί τις βαθύτερες συγκρούσεις της οικογένειας, ταράζοντας έτσι την ισορροπία του συστήματος (Goldenberg & Goldenberg, 2005).

Πολύ συχνά τον ρόλο αυτόν το παίζουν τα παιδιά στην οικογένεια, τα οποία αναλαμβάνουν να εκφράσουν, μέσα από το σύμπτωμά τους, όλη τη δυσλειτουργία της οικογένειας. Σε πολλές περιπτώσεις αυτή η τακτική ακολουθεί μια διαγενεακή πορεία που ενδεχομένως να φθάνει τρεις γενεές πίσω, δημιουργώντας μία παγιωμένη τακτική.

Το σύμπτωμα στη συστημική θεραπεία

Στην συστημική θεραπεία, λοιπόν, προτιμούμε να μιλάμε για το σύμπτωμα της οικογένειας και όχι για το σύμπτωμα του παιδιού.

Ενθαρρύνουμε τους γονείς να εγκύψουν πάνω στη μεταξύ των σχέση, καθώς το ζευγάρι αποτελεί τον πυρήνα της οικογένειας, να δουν τα μοντέλα επικοινωνίας τους αλλά και τους ρόλους μέσα στην οικογένεια. Συνήθως βλέπουμε γονείς να συνασπίζονται με τα παιδιά τους και να τα τριγωνοποιούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν μία κρίση στο ζευγάρι (Bowen, 1998). Με άλλα λόγια, ο γονιός ασυνείδητα προσκαλεί το παιδί να συμπράξει μαζί του και έτσι τον εισάγει στη δυάδα του ζευγαριού, προκειμένου να μειωθεί η ένταση και να εξασφαλισθεί η διατήρηση και η ισορροπία του συστήματος (Nichols & Everett, 1986).

Σε αυτό το πλαίσιο, η εκδήλωση κάποιου συμπτώματος από το παιδί δεν είναι παρά η τριγωνοποίησή του στη σχέση του ζευγαριού*.

Με την εμφάνιση του συμπτώματος η προσοχή του συστήματος εστιάζεται στο παιδί και έτσι οι γονείς αποσπώνται από τα προβλήματα της μεταξύ των σχέσης. Με έναν ασυνείδητο τρόπο, λοιπόν, το παιδί υπεισέρχεται στη σχέση των γονιών προκειμένου να προστατεύσει το γονεϊκό σύστημα από τη διάλυση και έτσι το παιδί «θυσιάζεται» στο βωμό του ζευγαριού.

Θυμάμαι τη συζήτηση μου με μία μητέρα, που ο έφηβος γιος της είχε περάσει από πολλές διαγνωστικές υπηρεσίες από μικρή ηλικία και είχε ποικίλες γνωματεύσεις, όλες περιέγραφαν ένα παιδί με δυσκολία στη συγκέντρωση χωρίς όμως συγκεκριμένες μαθησιακές δυσκολίες και χωρίς να εμφανίζει βελτίωση παρά όλα τα ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα. Στην τελευταία τους επίσκεψη ο νεαρός δεν ήθελε να έρθει και έλεγε στην μητέρα του «Δεν έχω πρόβλημα. Τι το θες το χαρτί; Έχουμε ήδη πολλά!». Είχε δίκιο… δεν είχε ΑΥΤΟΣ πρόβλημα… Μιλώντας με τη μητέρα της είπα ότι ο γιος της είναι ένα πολύ γενναίο παιδί, είναι αυτός που ως πιο δυνατός φέρει το σύμπτωμα, καλεί σε βοήθεια και τελικά θα τους σώσει. Η μητέρα το κατάλαβε…

Βιβλιογραφία

1. Bowen, M. (1996). Τρίγωνα μέσα στην οικογένεια. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
2. Nichols, W.C.; Everett, C.A. (1986). Systemic Family Therapy: An Integrative Approach. New York: Guilford Publications
3. Goldenberg, I. & Goldenberg, H. (2005). Οικογενειακή θεραπεία, µια επισκόπηση. Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα.

*Στο παρόν άρθρο δεν επιχειρείται η αναίρεση των διαγνώσεων ειδικών μαθησιακών δυσκολιών, ούτε η απαξίωση των παιδοψυχιατρικών διαταραχών. Η συνεργασία παιδοψυχιάτρων, ψυχολόγων και ψυχοθεραπευτών είναι απαραίτητη για την διασφάλιση της ψυχικής υγείας και προστασίας των παιδιών.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Αντιγόνη Γαρυφαλλάκη - Ψυχολόγος

Αντιγόνη Γαρυφαλλάκη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος (Ε.Κ.Π.Α.), Εκπαιδευτική Ψυχολόγος, MEd. Psychology of Education (University of Manchester, UK)- Εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή (ΕΚΠΑ- Κέντρο Έρευνας & Μελέτης Ψυχοφυσιολογίας). Εκπαίδευση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία (Ε.Δ.Α.Σ).

6939402042

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού