Φοβίες και τρόποι αντιμετώπισης

Ακρόαση άρθρου......

Πολλές φορές αναρρωτιόμαστε: τι είναι φόβος; γιατί φοβάμαι; πώς θα καταλάβω εάν αυτό που έχω είναι φοβία; θεραπεύεται;

Αυτά τα ερωτήματα, λοιπόν, πρόκειται να απαντηθούν παρακάτω.
Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή πλασματικού κινδύνου ή απειλής.

Είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης και προστασίας χωρίς να απαιτείται συνειδητή σκέψη. Όλοι μας έχουμε κάποιους φόβους, αλλά η φοβία αφορά και τη δυσλειτουργία μας.

Η φοβία είναι πιο έντονη κι επίμονη από το συνηθισμένο φόβο και η επιθυμία αποφυγής του ερεθίσματος μεγαλύτερη. Ως φοβία ορίζεται ο επίμονος και παράλογος φόβος για ένα αντικείμενο, δραστηριότητα ή κατάσταση. Η φοβία ανήκει στη κατηγορία των αγχωδών ψυχικών διαταραχών, οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τις σκέψεις, τα συναισθήματα καθώς και τη σωματική υγεία του ατόμου.

Οι άνθρωποι με φοβία φοβούνται ακόμη και στη σκέψη του αντικειμένου ή της κατάστασης, αλλά συνήθως παραμένουν άνετοι όσο αποφεύγουν το αντικείμενο/κατάσταση ή τις σκέψεις τους γι αυτό. Επίσης, πιστεύουν ότι αυτές οι φοβίες μπορούν να επηρεάσουν δραματικά τη ζωή τους.

Οι συχνότερες φοβίες είναι η αγοραφοβία, η κλειστοφοβία, η υψοφοβία, η νεκροφοβία, η ομοφοβία και η ξενοφοβία. Γιατί όμως έχουμε φοβίες;

Πώς αποκτάμε φοβίες; Ποια τα κριτήρια για την αναγνώριση μιας φοβίας;

Έχουν δοθεί διάφορες εξηγήσεις για τον τρόπο απόκτησης των φοβιών.

Μεταξύ αυτών είναι η κλασσική/εξαρτημένη μάθηση, όπου δύο γεγονότα συμβαίνουν χρονικά κοντά μεταξύ τους, όπως παραδείγματος χάρη η ακρόαση καταρράκτη ενώ το άτομο παγιδεύεται σε βράχους, μπορεί να οδηγήσει στη φοβία του τρεχούμενου νερού.

Μία άλλη εξήγηση, δίνεται μέσω της μοντελοποίησης, της παρατήρησης δηλαδή και της μίμησης, οπού ένα άτομο μπορεί να παρατηρήσει τους φόβους άλλων και να αναπτύξει τους ίδιους φόβους (γονείς με φοβίες= παιδιά με φοβίες, μέσω της παρατήρησης). Επιπρόσθετα, φόβος μπορεί να δημιουργηθεί και διαμέσου διαφόρων κανόνων ή προτροπών. Παραδείγματος χάρη “Μη πηγαίνεις σε χωράφια με υψηλά σπαρτά, μπορεί να υπάρχουν φίδια” ή “Αν δε κοιμηθείς αμέσως, θα φωνάξω το γιατρό να σου κάνει ένεση”. Ως εκ τούτου, φαίνεται οτι ο φόβος έχει περιβαλλοντικά αίτια.

Προμηθευτείτε από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας το σχετικό βιβλίο: Νίκησε το φόβο.

Ωστόσο, πιστεύεται οτι θα μπορούσε να έχει και κάποια εξελικτική, βιολογική βάση. Ενδεχομένως η προδιάθεση στο φόβο να έχει μεταδοθεί γενετικά. Να είμαστε δηλαδή γενετικά προγραμματισμένοι να φοβόμαστε συγκεκριμένα πράγματα ή καταστάσεις με σκοπό να επιβιώσουμε και να αναπαραχθούμε. Πρόγονοι που πιο εύκολα απέκτησαν τους φόβους των επικίνδυνων αντικειμένων ή καταστάσεων, ήταν πιο πιθανό να επιβιώσουν.

Τι συναισθήματα έχουμε όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις φοβίες μας;

Πώς αντιδρά ο οργανισμός μας;

Όταν ένα άτομο εκτίθεται στο φοβικό του αντικείμενο/κατάσταση, τότε παρατηρούνται μία σειρά από σωματικές, συμπεριφορικές, γνωστικές και συναισθηματικές αντιδράσεις. Το σώμα καλείται να βρίσκεται σε πλήρη ετοιμότητα για άμεση αποφυγή και φυγή. Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τη φοβία που έχει το κάθε άτομο.

Τα πιο κοινά συμπτώματα που παρατηρούνται σε πληθώρα φοβιών είναι: ταχυπαλμία, προβλήματα στην αναπνοή, αίσθημα κρύου ή ζέστης, ιδρώτας και τρέμουλο, ναυτία ή ακόμη και διάρροια, πόνο στο στήθος, ζάλη ή τάση λιποθυμίας, φόβος θανάτου. Βιώνοντας αυτά τα συναισθήματα πολλοί αναρωτιούνται αν υπάρχει θεραπεία.

Η αυτοβοήθεια είναι κάτι που πάντα αξίζει να δοκιμάσετε. Όσο περισσότερα μπορείτε να κάνετε για τον εαυτό σας, τόσο περισσότερο θα αποκτήσετε τον έλεγχο των φόβων σας. 

Ξεκινώντας με τεχνικές χαλάρωσης όπως βαθιές αναπνοές, διαλογισμό και χαλάρωση των μυών ενώ σταδιακά αντιμετωπίζετε το επίφοβο αντικείμενο/κατάσταση. Η αντίδραση της χαλάρωσης αντικαθιστά την αντίδραση του φόβου. Η παραπάνω διαδικασία θα πρέπει να γίνει σταδιακά. Κατασκευάστε την κλίμακα του φόβου σας απο το λιγότερο τρομακτικό, έως το περισσότερο και εκτεθείτε στον ήπιο φοβογόνο παράγοντα πρώτα. Μια καλή ιδέα για την έκθεση στο φοβικό αντικείμενο (π.χ. ποντίκι) είναι η χρήση της εικονικής πραγματικότητας. 

Ακόμη, μπορείτε να προκαλέσετε αρνητικές σκέψεις για το φοβικό σας αντικείμενο και έπειτα να τις αμφισβητήσετε. Λόγου χάρη, μία αρνητική σκέψη για κλειστοφοβικούς θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη: “ο ανελκυστήρας θα φύγει απο τα συρματόσχοινα που τον συγκρατούν, θα παγιδευτούμε και θα πάθουμε ασφυξία”. Έπειτα, ξεκινήστε να αμφισβητείτε αυτή τη σκέψη εκλογικεύοντάς τη λέγοντας πως “ σε πολλούς άνθρωπους που χρησιμοποιούν καθημερινά το ασανσέρ δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο. Εξάλλου υπάρχουν αεραγωγοί στο ασανσέρ και ο αέρας ανανεώνεται συνεχώς”.

Με αυτό το τρόπο, το άτομο εκλογικεύει τους φόβους του και συνειδητοποιεί ότι το αντικείμενο/κατάσταση που φοβάται δεν είναι πράγματι τόσο βλαβερό και έτσι ο φόβος σταδιακά μειώνεται και στο τέλος υποχωρεί. Εάν παρόλα αυτά η φοβία παραμείνει, θα ήταν ευεργετικό να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Bagby E., (1922). The etiology of phobias. The Journal of abnormal psychology and social psychology, 17(1), 16-18. Bandura A. & Rosenthal T.L., (1966).

2. Vicarious classical conditioning as a function of arousal level. Journal of personality and social psychology, 3 (1), 54-62. Buchanan H. & Coulson N., (2012). Phobias basingtoke: palgrave macmillan. Comer R.J., (2010). Abnormal psychology (7th ed)New York: Worth. Öhman, A., Mineka, S. (2001).

3. Fear, phobias and preparedness: Toward an evolved module of fear and fear learning. Psychological Review, 108, 483–522. Pull C. B. (Ed.). (2005). Current status of virtual reality exposure therapy in anxiety disorders: Editorial review. Current Opinion in Psychiatry, 18, 7–14. Van Hout P. J. & Emmelkamp M.G., (2002). Exposure in vivo therapy Watson, J. B. and Rayner, R. (1920).

4. Conditioned emotional reaction, Journal of Experimental Psychology 3, 1–14.  Wolpe, J., & Plaud, J. J. (1997). Pavlov's contributions to behavior therapy: The obvious and the not so obvious. American Psychologist, 52(9), 966–972.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Τσομπάνη Θεοδώρα - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Τσομπάνη Θεοδώρα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Η Θεοδώρα Τσομπάνη είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας , απόφοιτη του προγράμματος Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας (Diploma of higher Education in Psychology) και συνεργάτιδα του πολυχώρου ευεξίας και αυτοβελτιωσης Be With You. 

6945773883

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού