Μίλγκραμ Σ. (Milgram Stanley 1933-1984)

Ακρόαση άρθρου......

Αμερικανός κοινωνικός ψυχολόγος ο οποίος είναι ιδιαίτερα γνωστός για το αμφιλεγόμενο πείραμα της υπακοής που διεξήγαγε κατά τη δεκαετία του 1960. Θεωρείται ευρέως ως μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες που πέρασαν από τον κλάδο της κοινωνικής ψυχολογίας.

Προσωπική ζωή 
Γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1933 στη Νέα Υόρκη και ήταν το δεύτερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Κολλέγιο Κουίνς, πήρε το πτυχίο του το 1954 και το 1960 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του δίπλωμα στον τομέα της κοινωνικής ψυχολογίας στο Χάρβαρντ υπό την εποπτεία του Γκόρντον Άλλπορτ και του Σόλομον Ας.

Τον Ιανουάριο του 1961 γνώρισε την Αλεξάντρα Μένκιν, παντρεύτηκαν ένα χρόνο αργότερα και απέκτησαν δύο παιδιά. Πέθανε στις 20 Δεκεμβρίου του 1984 από καρδιακή προσβολή.

Επαγγελματική διαδρομή
Το 1961 έγινε επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Γέιλ και ξεκίνησε να ασχολείται με την έννοια της υπακοής χρησιμοποιώντας, ωστόσο, μεθόδους που προκάλεσαν έντονες αντιπαραθέσεις. Το 1963 δημοσίευσε τα αποτελέσματα της έρευνάς του και οι επικριτές του αμφισβήτησαν την ηθική και δεοντολογική φύση των μελετών του. Το 1965 όμως, παρά τις ενστάσεις που διατυπώθηκαν, η εν λόγω μελέτη απέφερε στον Μίλγκραμ ένα κοινωνικοψυχολογικό βραβείο από την Αμερικανική Ένωση για την Πρόοδο της Επιστήμης.

Επιπλέον, ο Αμερικανός ψυχολόγος είναι ιδιαίτερα γνωστός για την «τεχνική του χαμένου γράμματος» και για το «φαινόμενο του μικρού κόσμου», θεωρίες τις οποίες ανέπτυξε όταν δίδασκε στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ την περίοδο 1963-1967. Τα αποτελέσματα των ερευνών που διεξήγαγε σχετικά με τις θεωρίες αυτές είναι γνωστά με τον όρο «οι έξι βαθμοί διαχωρισμού».

Το 1967 ξεκίνησε να εργάζεται στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης όπου διετέλεσε επικεφαλής του διδακτορικού προγράμματος κοινωνικής ψυχολογίας. Από το 1980 έως το θάνατό του, το 1984, δίδαξε στo μεταπτυχιακό κέντρο ερευνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.

Συμβολή στην ψυχολογία
Ο Μίλγκραμ πραγματοποίησε μία σειρά ψυχολογικών πειραμάτων στην προσπάθειά του να εκτιμήσει το επίπεδο της υπακοής που μπορεί να δείξει κάποιος απέναντι σε ένα πρόσωπο εξουσίας, όταν αυτό το πρόσωπο του αναθέσει τη διεκπεραίωση καθηκόντων τα οποία έρχονται σε αντίθεση με τους δικούς του ηθικούς κώδικες. Οι συμμετέχοντες θεωρούσαν ότι τα πειράματα αυτά εξέταζαν την επίδραση της τιμωρίας στη διαδικασία της μάθησης και στη μνήμη. Οι εθελοντές, λοιπόν, έπρεπε να κάνουν ηλεκτροσόκ σε άτομα τα οποία προσπαθούσαν να εκτελέσουν μία εργασία, την οποία όμως δεν κατόρθωναν να φέρουν εις πέρας. Στην πραγματικότητα, τα θύματα που δέχονταν τα ηλεκτροσόκ ήταν ηθοποιοί, στοιχείο όμως που οι εθελοντές αγνοούσαν. Ωστόσο, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στο πείραμα εξακολουθούσε να κάνει ηλεκτροσόκ στα θύματα-ηθοποιούς όταν λάμβανε ανάλογες οδηγίες. Μετά το πέρας του πειράματος, οι εθελοντές ενημερώθηκαν ότι τα ηλεκτροσόκ δεν ήταν αληθινά.

Το πείραμα αυτό αναφέρεται συχνά ως απόδειξη για τη δύναμη της πίεσης από ομότιμους, ενώ τα αποτελέσματα της μελέτης έχουν χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση αποτρόπαιων συμπεριφορών, όπως για παράδειγμα οι φρικαλεότητες του Ολοκαυτώματος. Ο Μίλγκραμ υποστήριξε ότι οι φρικαλεότητες αυτές πραγματοποιήθηκαν εξαιτίας της υπακοής στην εξουσία που έδειχναν οι ναζιστές αξιωματούχοι που απλώς ακολουθούσαν διαταγές.

Πραγματοποίησε, επίσης, μελέτες για να διαπιστώσει πόσοι βαθμοί διαχωρισμού εντοπίζονται μεταξύ δύο οποιωνδήποτε ανθρώπων· με άλλα λόγια, πόσοι άνθρωποι χρειάζονται για να δημιουργηθεί ένας σύνδεσμος μεταξύ δύο αγνώστων; Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μελέτης, ο Αμερικανός ψυχολόγος, έστειλε δεκάδες γράμματα σε κατοίκους της Νεμπράσκα στα οποία αναγραφόταν κάποιος άγνωστος παραλήπτης που διέμενε στη Βοστώνη. Ο Μίλγκραμ ζητούσε από όσους αποφάσιζαν να λάβουν μέρος στη διαδικασία να παραδίδουν δια χειρός το γράμμα σε κάποιο άτομο που θεωρούσαν ότι παρουσίαζε μεγαλύτερες πιθανότητες να το αποστείλει στον τελικό παραλήπτη. Αν και ο αριθμός των ανθρώπων από τους οποίους περνούσαν τα γράμματα κυμαινόταν από δύο έως δέκα, κατά μέσο όρο χρειάστηκε να μεσολαβήσουν έξι άτομα για να φτάσει το έγγραφο στον τελικό στόχο.

Η μελέτη αυτή, η οποία ονομάστηκε «το φαινόμενο του μικρού κόσμου», παραμένει αντικείμενο κριτικής καθώς δεν μελετήθηκε η πορεία όλων των γραμμάτων και δεν χρησιμοποιήθηκε ένα τυχαίο δείγμα. Παρά το γεγονός ότι το φαινόμενο των έξι βαθμών διαχωρισμού είναι αρκετά γνωστό στη λαϊκή κουλτούρα, φαίνεται πως δεν αποτελεί αποδεδειγμένη επιστημονική θεωρία.

Ο Μίλγκραμ ήταν ένας από τους πρώτους ερευνητές που ασχολήθηκε με τις επιπτώσεις των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Επιχείρησε να αποδείξει ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παρουσίαση επιθετικής και αντικοινωνικής συμπεριφοράς, εκθέτοντας το άτομο σε δημοφιλείς εκπομπές και προσφέροντάς του τη δυνατότητα, στη συνέχεια, να συμμετέχει σε αντιδεολογικές δράσεις. Ωστόσο, δεν ήταν σε θέση να διαπιστώσει κάποιον συσχετισμό μεταξύ των αντιδεολογικών προτύπων που παρουσίαζαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και της εμφάνισης προβληματικής συμπεριφοράς.

Είπε: «Η εξάλειψη του αισθήματος ευθύνης είναι η πιο ευρεία συνέπεια της υποταγής στην εξουσία.» 

Βιβλία

• Obedience to Authority: An Experimental View (1974)
• The individual in a social world (1977)

Διαβάστε αναλυτικά για το διάσημο ψυχολογικό πείραμα του Milgram για την υπακοή: Το πείραμα του Milgram για την υπακοή