Σε αγαβπάω: Τα ζώα ωφελούν την ψυχική υγεία

Ακρόαση άρθρου......

Η σχέση του ανθρώπου με τα ζώα είναι τόσο στενή από παλιά, ώστε η ζωή του και ο πολιτισμός του είναι αδιανόητα χωρίς αυτά. Ο άνθρωπος αρχικά χρησιμοποίησε τα ζώα και τα προϊόντα τους για να αντιμετωπίσει βασικές βιοτικές ανάγκες, όπως είναι η διατροφή και η ένδυσή του. Με τη βοήθεια των ζώων καλλιέργησε τη γη και μετέφερε προϊόντα. Τα χρησιμοποίησε ακόμη για να αυξήσει την πολεμική του δύναμη. Χρησιμοποιούνταν καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας για προστασία και ασφάλεια, για συναισθηματική υποστήριξη και για βοήθεια σε φυσική αναπηρία, σε ψυχολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα.

Η συμβολή των ζώων στη ζωή μας

Ακόμη και σήμερα, τα ζώα δεν παύουν να χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο και να τον "υπηρετούν". Είναι άγρυπνοι φύλακες, πιστοί σύντροφοί του και βοηθοί ατόμων με ειδικές ανάγκες. Προσφέρουν υπομονετικά πολύτιμες υπηρεσίες στη διάσωση ανθρώπων που κινδυνεύουν. Εκπαιδεύονται και αξιοποιούνται για τη σύλληψη εγκληματιών και την επιβολή της τάξης. Χαρίζουν στον άνθρωπο ευχαρίστηση και αναψυχή.

Ακόμη και πρόσφατα όμως, η άποψη της σύναψης κοινωνικών σχέσεων μεταξύ ανθρώπων και ζώων θεωρούταν αιρετική. Ο δυτικός πολιτισμός, από την αγία γραφή μέχρι και τον Καρτέσιο, ο οποίος θεωρούσε τα ζώα «ζωντανές μηχανές χωρίς συναισθήματα και νόηση», έθετε διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στον πληθυσμό των ζώων και των ανθρώπων.

Το 1996 ωστόσο, στις ΗΠΑ υπήρχαν 110 εκατομμύρια ζώα συντροφιάς, κυρίως σκύλοι και γάτες. Η μεγάλη αύξηση των ζώων συντροφιάς στον δυτικό κόσμο κυρίως, κέντρισε το ενδιαφέρον αρκετών επιστημόνων να μελετήσουν πώς συμβάλλουν αυτά τα ζώα στις ζωές των ανθρώπων. Από το 1992 ήδη είχε ιδρυθεί η Διεθνής Εταιρία Ανθρωζωολογίας (ISAZ), για να μελετήσει τις ψυχοκοινωνικές σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους και τα ζώα. Έκτοτε, υπήρξαν πλήθη συγγραμμάτων από διάφορες ειδικότητες όπως κτηνίατροι, ψυχολόγοι, ανθρωπολόγοι.

Τα ζώα ωφελούν την ψυχική υγεία

Οι άνθρωποι δε χρησιμοποιούν τα ζώα μόνο για να ικανοποιούν ανάγκες τους, αλλά δένονται και συναισθηματικά με αυτά. Τρέφουν γι’ αυτά αισθήματα σεβασμού, στοργής και αγάπης. Ο παιδικός ψυχισμός και η αγνότητα που διακατέχει κάθε ζώο συντροφιάς, υιοθέτησε τον άνθρωπο σαν γονικό υποκατάστατο. Αντίστοιχα, ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος των ζώων στη ζωή του «αφεντικού» του; Έρευνα αμερικανών έδειξε ότι 90% των ανθρώπων, θεωρούν τα ζώα τους σαν οικογένεια ή σαν φίλους. Κυρίως άνθρωποι με χρόνιες παθήσεις, κατά την απόκτηση ενός ζώου, φάνηκε να βελτιώνεται η διάθεσή τους, η ψυχική τους υγεία και η αισιοδοξία τους.

Μερικές από τις χρόνιες παθήσεις που έχει αναγνωριστεί ότι σε αυτές συμβάλλουν θετικά τα κατοικίδια ζώα, είναι η υπερκινητικότητα, ο εκ γενετής εθισμός στα ναρκωτικά, ο αυτισμός, η κατάθλιψη και οι καρδιακές παθήσεις.

Συγκεκριμένα, η Διεθνής Ιατρική Κοινότητα, το 1981, ερεύνησε 95 καρδιοπαθείς με έμφραγμα και τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά! Οι ασθενείς που είχαν υπό την κατοχή τους ζώα, είχαν πενταπλάσιες πιθανότητες επιβίωσης από τους ασθενείς χωρίς κατοικίδια. Ποσοτικά, η θνησιμότητα για τους ζωόφιλους ήταν 5% ενώ σε αυτούς που δεν είχαν ζώο το ποσοστό αυτό ανερχόταν στο 24.6%. 20 χρόνια αργότερα, άλλη μία έρευνα επιβεβαίωσε την παραπάνω άποψη. Περισσότεροι από 6.000 καρδιοπαθείς (με υπέρταση, χοληστερίνη, τρυγλικερίδια) ήταν περισσότερο ανεκτικοί στο άγχος και σημείωναν περισσότερες πιθανότητες και περισσότερα χρόνια επιβίωση από τους υπόλοιπους.

Το προαίσθημα των ζώων

Η πιο συχνή χρήση ζώων σε ανθρώπινες ασθένειες βέβαια, είναι οι σκύλοι - βοηθοί τυφλών. Αυτή η χρήση τους πρωτοεμφανίστηκε στην Γερμανία αμέσως μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο. Ήταν η πρώτη καταγραφή συνδρομής των σκυλιών που χρησιμοποιήθηκαν για την ισότητα ευκαιριών απασχόλησης σε άτομα με εξασθενισμένη όραση. Αυτά τα σκυλιά έχουν αναφερθεί ως οδηγοί ή αρχηγοί σκυλιά.

Επίσης, οι σκύλοι – βοηθοί συμβάλλουν θετικά σε επιληπτικούς ανθρώπους, καθώς αντιλαμβάνονται τις επιληπτικές κρίσεις αρκετά πριν εκδηλωθούν. Αυτό συμβαίνει διότι όλοι οι άνθρωποι λειτουργούν σε ορισμένες συχνότητες και ο σκύλοι σε άλλες (εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι οι σκύλοι αντιλαμβάνονται τις φυσικές καταστροφές όπως είναι οι σεισμοί, πολύ πριν συμβούν). Οπότε λειτουργεί σαν προαίσθημα και έχει ως αποτέλεσμα την προειδοποίηση του ασθενούς για την επερχόμενη κρίση. Θετικά συμβάλλουν ασφαλώς και σε ασθενείς με Alzheimer (Naderi et al., 2001) ή σε άτομα με προβλήματα ακοής(Stat, 2012). 

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Ευεργετική είναι και η δράση των αλόγων σε ασθενείς με κινητικά προβλήματα (από την παιδική ακόμη ηλικία), γνωστή και ως ιπποθεραπεία, που ισχύει ακόμη και σήμερα και οι ασθενείς υφίστανται βελτιώσεις στην υγεία τους αλλά και στην διάθεσή τους(Beck et al., 1984). 

Στρατιωτικά ζώα

Ακόμη, τα στρατιωτικά ζώα εκπαιδεύονται σε προηγμένες δεξιότητες για να παρέχουν εργασίες τέτοιες ώστε να βοηθούν τη δημόσια ή την στρατιωτική υπηρεσία ή και τους επαγγελματίες κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Για παράδειγμα, τα στρατιωτικά ζώα ή αυτά της δημόσιας υπηρεσίας, χρησιμοποιούνται στην αναζήτηση και διάσωση, μπορεί να είναι αστυνομικά σκυλιά, σκυλιά εντόπισης ναρκωτικών και στρατιωτικά σκυλιά εργασίας. Οι σκύλοι που έχουν εκπαιδευτεί σε αυτό τον τομέα, δεν διαθέτουν δεξιότητες που σχετίζονται με την αναπηρία.

Οι ικανότητές τους σχετίζονται με τη δημόσια ή στρατιωτική υπηρεσία και την ασφάλεια και μπορεί να περιλαμβάνουν εργασίες όπως η βοήθεια των συνοριοφυλάκων, ελέγχοντας τα εισερχόμενα οχήματα, η αναζήτηση μιας τοποθεσίας για ζώντα ή νεκρά άτομα. Έχουν λοιπόν εξειδικευμένες δεξιότητες και απαιτούν προηγμένο εκπαιδευτικό. Για παράδειγμα, χάρη στον εκπαιδευτικό μπορούν να ανιχνεύουν και να διακρίνουν αρώματα και τα αστυνομικά σκυλιά εκπαιδεύονται σε δεξιότητες που σχετίζονται με τη σύλληψη και τον έλεγχο υπόπτων.

Ζώα θεραπείας

Άλλη κατηγορία που αναφέρθηκε και παραπάνω είναι τα ζώα θεραπείας, τα οποία εκπαιδεύονται σε βασικές ή ρηξικέλευθες δεξιότητες με σκοπό να βοηθήσουν τον επαγγελματία υγείας στο πλαίσιο ενός θεραπευτικού σχεδίου θεραπείας. Τα ζώα θεραπείας δεν παρέχουν δημόσια προστασία. Φυσικοθεραπευτές, ψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και άλλοι επαγγελματίες μπορούν να χρησιμοποιούν σκύλους για να βοηθήσουν τους ασθενείς να λαμβάνουν θεραπεία. Για παράδειγμα, ένας φυσιοθεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα σκυλί θεραπείας για να ενθαρρύνει ένα παιδί με μυϊκή δυστροφία να ρίξει μια μπάλα για το σκυλί και έτσι να βελτιωθεί η υγεία του.

Οι ψυχολόγοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους σκύλους για να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης και αποδοχής κατά τη ψυχοθεραπεία.

Τα ζώα επισκεπτηρίου έχουν εκπαιδευτεί στις βασικές δεξιότητες για να παρέχουν άνεση και στήριξη σε άτομα μέσα από το ομαδικό πνεύμα και την κοινωνική αλληλεπίδραση κυρίως σε γηροκομεία, νοσοκομεία και σχολεία. Φανταστείτε, πόσοι υπερήλικες, ζουν μόνοι στα γηροκομεία, χωρίς συντροφιά και ξαφνικά με τον ερχομό του σκύλου χαμογελούν και πάλι. Ή ακόμη φανταστείτε παιδιά με καρκίνο στο νοσοκομείο, που γονείς και θεραπευτές άθελά τους το κοιτάζουν θλιμμένα και ο σκύλος δεν δείχνει λύπη ή στεναχώρια αλλά του φτιάχνει το κέφι, το κάνει να χαμογελά.

Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τα ζώα;

Τα αθλητικά, τα ψυχαγωγικά και τα γεωργικά ζώα, έχουν εκπαιδευτεί αντίστοιχα για να παρέχουν εργασίες που σχετίζονται με τον ανταγωνισμό, τις μεταφορές, τις γεωργικές εργασίες ή αναψυχή. Για παράδειγμα τέτοια είναι τα κυνηγετικά σκυλιά και τα σκυλιά ιπτάμενης μπάλας.

"Ένα σπουργίτι κάθισε στον ώμο μου για μια στιγμή, την ώρα που έσκαβα κάποιου χωριού ένα κήπο, κι αισθάνθηκα από αυτό πιο τιμημένος κι από το μεγαλύτερο παράσημο" (Θορό Χένρι)

"Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τα ζώα; Αν εξαφανίζονταν όλα τα ζώα, ο άνθρωπος θα πέθαινε από τη μεγάλη μοναξιά του πνεύματος. Γιατί, ό,τι συμβαίνει στα ζώα, σύντομα συμβαίνει και στον άνθρωπο" (Αρχηγός Σιάτλ, φυλή Ινδιάνων Σουκουάμις) 

Βιβλιογραφία

Anderson PE. (2008). The powerful bond between people and pets. Westport (CT): Praeger.

Arkow P. (2011) Animal-assisted therapy and activities: A study, resource guide and bibliography for the use of companion animals in selected therapies. 10th ed. Stratford (NJ):P. Arkow.

Chumley PR. (2012). Historical perspectives of the human-animal bond within the Department of Defense. US Army Med Dep J. 

Fed Regist, (2008). Pet ownership for the elderly and persons with disabilities. 

Tedeschi P, Fine AH, Helgeson JI.(2010) Assistance animals: Their evolving role in psychiatric service applications. In: Fine AH, editor. Handbook on animal-assisted therapy: Theoretical foundations and guidelines for practice. 3rd ed. New York (NY): Elsevier.

Λυδάκη Α.Α & Μπασκόζος Γ.Ν., (2011). Περί ζώων. Αθήνα, εκδόσεις ψυχογιός.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Τσομπάνη Θεοδώρα - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Τσομπάνη Θεοδώρα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Η Θεοδώρα Τσομπάνη είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας , απόφοιτη του προγράμματος Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας (Diploma of higher Education in Psychology) και συνεργάτιδα του πολυχώρου ευεξίας και αυτοβελτιωσης Be With You. 

6945773883

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού