Δουλίτσα να υπάρχει!

Ακρόαση άρθρου......

Στην Ελλάδα της κρίσης η φράση 'δουλίτσα να υπάρχει'( συχνά μπαίνει μπροστά το 'έλα μωρέ') έχει γίνει καραμέλα, μια καραμέλα που δεν καταλαβαίνω γιατί δεν την φτύνουμε αφού καθόλου δε γλυκαίνει!

Η ορολογία που αντιστοιχεί στο φαινόμενο της ηθικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας είναι το mobbing, το ότι έχει τιτλοφορηθεί φαντάζομαι πως σημαίνει ότι σαν φαινόμενο εμφανίζεται τόσο συχνά και παγκόσμια που ήταν ανάγκη να αποκτήσει όνομα, ώστε να ξέρουμε και για ποιο πράγμα μιλάμε και πως να το πούμε. Ξέρουμε όμως για ποιο πράγμα μιλάμε;

Αναρωτιέμαι αν ξέρουμε γιατί το θέμα του άρθρου δεν είναι το mobbing, αλλά η αντιμετώπισή του από τον ίδιο τον εργαζόμενο, γιατί ο εργαζόμενος είναι εκείνος που εφόσον καταθέσει την κακοποίηση που υπόκειται στη δουλειά, καταλήγει στη φράση 'δουλίτσα να υπάρχει'. Μόλις ειπωθεί, αλλάζει κατηγορία κι από εργαζόμενος ανήκει πλέον στο θύμα.

Ο εργαζόμενος για να γίνει  θύμα σημαίνει ότι ανέχεται την καταχρηστική συμπεριφορά εις βάρος του, επιτρέπει την μείωση της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητάς του, ενδίδει στον ψυχοτρόμο όπως τον έχει ονομάσει ο Heinz Leymann και τελικά συναινεί με την παθητικότητά του στην απανθρωποίηση των εργασιακών σχέσεων και στην ψυχική εκμηδένιση: το βράδυ επιστρέφει σπίτι του ταπεινωμένος και εξουθενωμένος γιατί εκείνος δεν είναι ποτέ αρκετά καλός, αρκετά αποδοτικός, αρκετά υπεύθυνος και το πρωί ξυπνάει χωρίς να έχει ανακάμψει μόνο και μόνο για να ξαναβρεθεί στο ίδιο αποστραγγιστικό περιβάλλον.

Αν διάβαζα και όχι έγραφα το άρθρο μέχρι εδώ, θα περνούσαν από το μυαλό μου παραδείγματα ηθικής παρενόχλησης από προιστάμενο προς υφιστάμενο, δυστυχώς όμως έχουμε βάλει την κρίση μπροστά  για να δικαιολογήσουμε ότι τυχόν αρνητικό και δύσκολα διαχειρίσιμο κρύβουμε μέσα μας. Οι ομάδες τείνουν να ισοπεδώνουν τα άτομα με επικριτικά αστεία για τον τρόπο που εργάζεται κάποιος, με ρατσιστικά αστεία προς τις γυναίκες και με καψόνια που όλοι γελάνε, αφού δεν μπορούν να κάνουν κι αλλιώς και έτσι η ηθική παρενόχληση κατοικοεδρεύει ανάμεσα στους συναδέλφους. Πιο σπάνια, αλλά αυξανόμενα αυτή την περίοδο που γίνεται ανακατατάξη, την συναντάμε και από ομάδα συναδέλφων προς τον προιστάμενο, που πιθανώς ήταν κάποτε ισόβαθμοι ή ήρθε από άλλη εταιρεία.

Κακόβουλα σχόλια, χειραγώγηση της ομάδας εναντίον συγκεκριμένου ατόμου, έμμεση επικοινωνία (γνωστή και ως πισώπλατη), ταπείνωση και απαξίωση ικανοτήτων (καλά δεν έκανες και τίποτα), κατάχρηση εξουσίας (επειδή το λέω εγώ), διαστροφικοί χειρισμοί ώστε να καθοδηγήσουν τον εργαζόμενο-θύμα στο λάθος, αποτελούν παραδείγματα ηθικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας κι όσο σωπαίνετε συντηρείτε το σύστημα και συναινείτε στην εργασιακή σας εξόντωση (ή αλλιώς στο κάψιμο/burn out).

Η σύγχυση, η αμφιβολία, το άγχος, η παραίτηση πως έτσι έχουν τα πράγματα, η ενοχή 'ίσως να μπορούσα και καλύτερα', η ντροπή για το ότι δεν μπορώ να προστατέψω αρκετά τον εαυτό μου είναι συνήθη συναισθήματα του θύματος, το οποίο συχνά είναι εγκλωβισμένο σε μια κατάσταση από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει και στατιστικά δεν μπορεί να αποδείξει ότι του συμβαίνει, η νέα γενιά της παρενόχλησης γίνεται υπόγεια, υποδόρια.

Το πώς θα χειριστεί κανείς την κατάσταση κατά τη γνώμη μου δεν αποτελεί προσωπική υπόθεση, αλλά αφορά πολύ συγκεκριμένα βήματα. Προτείνω βαθμιαία αντιμετώπιση, δηλαδή για αρχή όταν αναλαμβάνει μια εργασία να είναι σίγουρος ο εργαζόμενος ότι έχει αποσαφηνίσει οποιαδήποτε απορία και σκοτεινά σημεία, από κει και πέρα οφείλει να αρχίσει να μιλάει και να διεκδικεί την αξιοπρέπειά του, να βάζει ένα όριο στον τρόπο που του συμπεριφέρονται όχι μόνο μέσα στο μυαλό του αλλά και στις πράξεις του. Όλοι όσοι ασκούν λεκτική βία γνωρίζουν ότι ξεσπούν πάνω στον εργαζόμενο, όλοι όσοι έχουν αναθέσει πολλές υποχρεώσεις σε ένα άτομο καταλαβαίνουν ότι είναι σχεδόν αδύνατο να τις διεκπαιρεώσει, η ανάληψη της ευθύνης του εαυτού σας και η ενεργοποίηση του φροντιστικού κομματιού προς εσάς είναι τα στοιχεία που θα σας βοηθήσουν να θέσετε τα όριά σας και να μη νιώθετε παραβιασμένοι.

Ο μεγαλύτερος φόβος του εργαζόμενου είναι η απόλυση, νομίζω πως η βαθμιαία οριοθέτηση αποτρέπει τέτοιες απότομες αποφάσεις. Παρόλα αυτά είναι πιθανόν η εταιρεία στην οποία εργάζεστε να ανέχεται μόνο ένα μοντέλο εργαζόμενου, του θύματος και αυτό που ζητάει από τους απασχολούμενούς της να είναι κυρίως η παραβιάσή τους και όχι η εργασία τους. Η επιλογή είναι δική σας(πάει χεράκι - χεράκι με την ευθύνη). Θα ήθελα να κλείσω  υπνεθυμίζοντας ότι η επιλογή είναι δική σας, όχι όμως και η οπτική. Εκείνος που είναι μέσα δεν βλέπει τόσο, όσο κάποιος που τον παρακολουθεί από έξω.