Χρόνιο άγχος & Κρίσεις Πανικού: Πότε θεωρούνται πραγματικά επικίνδυνα για τη σωματική μας υγεία μακροπρόθεσμα;

Ακρόαση άρθρου......

Το χειρότερο άγχος είναι το άγχος να μην αγχωθείς. Ο χειρότερος φόβος είναι ο φόβος του φόβου μας. Όταν πια το άγχος και οι φόβοι μας γίνουν υπερβολικά και ανεξέλεγκτα, είναι χειρότερα ακόμη και από τα ίδια τα συμπτώματα που βιώνουμε και μάλιστα πολλές φορές αυτά τα συναισθήματα μπορούν από μόνα τους να προκαλέσουν μια κρίση άγχους ή μια κρίση πανικού.

Η σκέψη δημιουργεί την πραγματικότητα

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, πως οι ποιότητες των σκέψεών μας απέναντι στη στρεσογόνα κατάσταση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε έχουν μια τεράστια δυναμική για την εξέλιξη μιας κρίσης.  Όποιο όμως και αν είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, το ζήτημα δεν είναι το ίδιο το πρόβλημα αλλά πώς εμείς θα το διαχειριστούμε. Πώς θα το προσεγγίσουμε, τι ερμηνεία θα δώσουμε, πώς βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα σε αυτό, γιατί μας επηρεάζει τόσο πολύ;

Αυτό επί της ουσίας συνιστά μια εσωτερική εργασία. Μια διαδικασία όπου η σκέψη δημιουργεί την πραγματικότητα που ζούμε.

Πολλοί άνθρωποι διακατέχονται από την πεποίθηση ότι σκέφτονται, αισθάνονται και πράττουν με έναν ορισμένο τρόπο ανάλογα την περίπτωση, μην έχοντας συνειδητοποιήσει ότι η δύναμη του νου και το τι μας περνάει από το μυαλό κάθε φορά (αυτόματες πεποιθήσεις), ασυνείδητες ή συνειδητές, είναι και αυτά που δημιουργούν τις περιστάσεις, μάλλον θα έλεγα την ίδια την πραγματικότητά μας.

Για παράδειγμα, εάν θεωρώ τον εαυτό μου φιλάσθενο είναι σαν να προκαλώ την αρρώστια να μου χτυπήσει την πόρτα, εάν ασυνείδητα πιστεύω ότι δεν αξίζω και είμαι ανεπαρκής αυτό άμεσα θα με κάνει να φοβάμαι την απόρριψη με αποτέλεσμα να ζω μέσα από συμπεριφορές αποφυγής και ασφάλειας, ή εάν είμαι αλκοολικός σε μια ομάδα θεραπείας αυτό που μου μαθαίνουν είναι η πεποίθηση ότι «ένα ξέρω, ότι οτιδήποτε και να γίνει εγώ σήμερα δεν θα πιώ, δεν ξέρω αύριο ή μεθαύριο τι θα γίνει, όμως σήμερα δεν θα πιω», δημιουργώντας έτσι ένα στόχο τη φορά για την διαμόρφωση πιο ανθεκτικού χαρακτήρα σε μια νέα πραγματικότητα.

Γιατί σε μένα; Γιατί τώρα; Γιατί έτσι;

Κάτι μας συμβαίνει και ξεσπάμε λέγοντας «Γιατί σε μένα; Πού έχω φταίξει; Άξιζα να τα πάθω; Παίρνουμε πολλές φορές τα προβλήματα προσωπικά, ρίχνουμε ευθύνες στον εαυτό μας θέτοντάς τον υπό αμφισβήτηση, και πασχίζουμε να βρούμε τρόπο να το αλλάξουμε. Νιώθουμε αδικία, ενοχές, ντροπή ή αποτυχία. Εσωτερικεύουμε αυτά τα συναισθήματα και πολλές φορές τα κρύβουμε από τον ίδιο μας τον εαυτό. 

Ας αναρωτηθούμε:

«το άγχος που βιώνω είναι ανάλογο με την κατάσταση;»

«τι σκέψεις μου περνάν από το μυαλό και αισθάνομαι έτσι;»

«θα μπορούσα να είχα πράξει διαφορετικά;»

«υπάρχει απόδειξη ότι αυτό που νιώθω είναι το σωστό και μου κάνει καλό;»

Ο κάθε άνθρωπος έχει ένα μοναδικό άγχος

Οι εμπειρίες ποικίλουν για τον καθένα, ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά κουβαλάει ένα μοναδικό αφήγημα γύρω από το άγχος του ή την κρίση πανικού, μια προσωπική ιστορία που δύναται να εξιστορεί τραυματικές εμπειρίες, διαζύγιο, απώλεια, επαγγελματικές αλλαγές, εγκυμοσύνη, κακές συνήθειες, ακόμη και βαθύτερα πράγματα όπως μια παγιωμένη χαμηλή αυτοεκτίμηση, ένας φοβικός/αποφευκτικός δεσμός με τη μητέρα ή ένα υπερπροστατευτικό μεγάλωμα, ο υποσυνείδητος φόβος θανάτου και οι στάσεις ζωής όπως «οι υποχωρήσεις και τα πολλά ναι που έχουμε πει τα οποία ήταν στην ουσία δικά μας όχι».

Ζώντας στο μέλλον – Ζώντας στο παρελθόν

Μια μεγάλη παγίδα που μας προσθέτει άγχος είναι η τάση να θέλουμε να ελέγχουμε το μέλλον σαν να ζούμε στο μέλλον. «Τι θα γίνει, πώς θα γίνει, και άμα δεν γίνει; Πώς θα ζήσω έτσι;».

Βέβαια όλοι οι άνθρωποι βιώνουμε και κατακλυζόμαστε από την αγωνία μας για το αύριο, όμως όταν το άγχος απέναντι σε αυτά παύει να μας δίνει κίνητρο, εγρήγορση και κυρίως ευχαρίστηση, είναι εκείνο το σημείο που θα το ονομάζαμε προοίμιο του δυσλειτουργικού άγχους.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όταν ζούμε τη ζωή μας στο μέλλον είναι επειδή δυσκολευόμαστε να ελέγξουμε το τώρα, παθαίνουμε κρίσεις, γινόμαστε ευάλωτοι, υπερπροστατεύουμε τον εαυτό μας από συμπεριφορές αποφυγής, ενώ όταν ζούμε στο παρελθόν νιώθουμε αβοήθητοι για πράγματα που δεν έχουν γυρισμό, παθαίνουμε κατάθλιψη, ανηδονία, μη μπορώντας να διαχειριστούμε τους ανοιχτούς λογαριασμούς του παρελθόντος.

Σημασία έχει το τώρα, λοιπόν, και η αναθεώρηση της στάσης μας και των πεποιθήσεων για αυτά που μας συμβαίνουν.

Μόνο μέσα από τα δικά μας μάτια αλλάζει η κατάσταση, δεν απαιτούμε η κατάσταση να αλλάξει από μόνη της για εμάς.

Κρίσεις πανικού

Όλο και περισσότεροι πλέον άνθρωποι βιώνουν πανικό, που είναι στην ουσία ένα αιφνίδιο ξέσπασμα άγχους με άκρως σωματικά συμπτώματα επιφέροντας δυσμενείς συνέπειες στην καθημερινότητα του ατόμου. Φέρνουν σε ρήξη το ίδιο το άτομο με τον εαυτό του.

Οι σκέψεις γύρω από μια κρίση είναι καταστροφικές, τα συναισθήματα είναι η απογοήτευση λόγω του ότι χάνεται ο έλεγχος του εαυτού μπροστά στο άγχος και το φόβο, το άτομο αρχίζει να αποφεύγει καταστάσεις που θα μπορούσαν να διεγείρουν μια κρίση, αποσύρεται, μπορεί να εξαρτάται από άλλους ώστε να νιώθει ασφάλεια και η ζωή γίνεται όλο και πιο δύσκολη.

Όσο κανείς αφήνεται στο πρόβλημα τόσο εκείνο θα εδραιώνεται και θα επιδεινώνεται. Δεν έχει σημασία το κατά πόσο ήπια εμφανίζονται τα συμπτώματα του άγχους, όμως η καλύτερη θεραπεία αποτελεί πάντα η πρόληψη.

Το άγχος και οι κρίσεις πανικού συμπεριφέρονται με ψυχοσωματικά συμπτώματα. Παρατηρούμε το σώμα μας, όταν ιδρώνει, όταν κρυώνει, όταν η καρδιά χτυπάει γρήγορα και έντονα, όταν ζαλιζόμαστε κτλ. Γνωρίζουμε, και καλύτερα κυρίως αυτοί που το βιώνουν, ότι μιλάμε για έντονα συμπτώματα στο σώμα.

Στην κρίση πανικού δε, το άτομο νιώθει ότι έρχεται αντιμέτωπο με τον θάνατο, η καρδιά του νομίζει ότι θα καταρρεύσει, πιστεύει ότι θα πάθει έμφραγμα, καρδιακή προσβολή, ότι θα χάσει τις αισθήσεις του, θα λιποθυμήσει, θα πάθει ασφυξία, τα πόδια του θα τον εγκαταλείψουν. Τα συμπτώματα είναι οδυνηρά και ο άνθρωπος τα βιώνει ως πραγματικά, παρόλο που κρύβεται πίσω από όλα αυτά το άγχος.

Είναι πραγματικά επικίνδυνη η κρίση πανικού για την υγεία την ώρα που συμβαίνει;

Μια κρίση πανικού όσο τρομακτική και πραγματική ως προς τα συμπτώματά της και αν είναι, δεν αποτελεί απειλή για την σωματική υγεία εκείνη τη στιγμή που συμβαίνει. Είναι ακίνδυνη χωρίς να επιφέρει οποιαδήποτε παθολογική επιπλοκή. Και αυτό το δεδομένο είναι από τα πρώτα που διασφαλίζουμε ως ψυχολόγοι στους ασθενείς με κρίση πανικού, ακριβώς επειδή ο χειρότερος φόβος τους είναι ο φόβος θανάτου κατά την διάρκεια της κρίσης.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό ο παθών να το κάνει αυτό ισχυρή πεποίθησή του, γιατί ακόμη και αν καμία τεχνική αυτοβοήθειας να μην βοηθά εκείνη την στιγμή της κρίσης (αναπνοές, εστίαση σε ένα συγκεκριμένο σημείο) αυτή θα είναι η μόνη παρηγοριά, ότι ‘δεν θα πεθάνω, θα περιμένω μέχρι να περάσει και θα είμαι πάλι καλά’. 

Υπάρχουν ενδείξεις ότι το οι κρίσεις άγχους και πανικού προβλέπουν προβλήματα σωματικής υγείας;

Πέρα όμως από τις βραχυπρόθεσμες συνέπειες και τα σωματικά συμπτώματα του άγχους και της κρίσης πανικού που σημειώνονται στο εδώ και τώρα, για τα οποία έχει γίνει εκτενής συζήτηση και έρευνα, γνωρίζουμε αλήθεια τι πιθανούς κινδύνους κρύβουν μακροπρόθεσμα, μετά από χρόνια στη σωματική μας υγεία;

Οι έρευνες είναι σε εξέλιξη και οι επιστήμονες προσπαθούν να εκμαιεύσουν την συσχέτιση άγχους, κρίσεων πανικού και γενικά αγχωδών διαταραχών με μελλοντικές σωματικές ασθένειες.

Μια κρίση άγχους ή μια κρίση πανικού δεν έχει σκοτώσει ποτέ κανέναν. Παρόλα αυτά, σε τι ρίσκο μπορεί να θέσει τον οργανισμό μας μακροπρόθεσμα, πέρα από την ψυχή μας, όταν αυτά είναι επαναλαμβανόμενα, συσσωρευμένα μέσα μας και παγιώνονται για χρόνια;

Κατά τη διάρκεια του lockdown βγήκαν προς δημοσίευση έρευνες που υποστήριζαν ότι η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση μπορεί να αφαιρέσει έως και οχτώ χρόνια από το προσδόκιμο ζωής. Ας φανταστούμε τι επίδραση μπορεί να έχει το χρόνιο τοξικό άγχος, μια χρόνια διαταραχή πανικού, η χρόνια κατάθλιψη και άλλες ψυχοπαθολογίες.

Σωματικές δυσλειτουργίες από αγχώδη διαταραχή

Παρακάτω αναφέρονται οι σωματικές δυσλειτουργίες που εμφανίζονται τόσο κατά τη διάρκεια μιας αγχώδους διαταραχής όσο και μακροπρόθεσμα. 

Να τονισθεί ότι οι παρακάτω επιπτώσεις αναδύονται κυρίως λόγω του ότι το άτομο δεν έχει αναζητήσει βοήθεια για να επιλύσει το πρόβλημά του ή ότι η θεραπεία του δεν θεωρήθηκε αποτελεσματική για εκείνον, ή ότι υπάρχουν άλλες ενδότερες άμυνες που συντηρεί το άτομο εμποδίζοντας τη διαχείριση του προβλήματος.

• Πονοκέφαλοι, ημικρανίες
• Μυϊκοί πόνοι
• Αϋπνία / Υπνηλία / Διακεκομμένος ύπνος
• Κόπωση
• Αλλαγές στο σωματικό βάρος
• Ζαλάδες / Έλλειψη συγκέντρωσης
• Στομαχόπονος
• Γαστρεντερολογικά προβλήματα (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου)
• Ταχυκαρδία/αρρυθμίες

 Σε ποιες σωματικές παθήσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν οι χρόνιες κρίσεις άγχους και πανικού; 

Έχει πολύ μεγάλη σημασία η διάγνωση ενός περιστατικού. Το εάν οι κρίσεις άγχους και πανικού πληρούν τα κριτήρια για την διαταραχή είναι σημαντικό να διαπιστωθεί.

Οι ποιότητες των συμπτωμάτων (συχνότητα, ένταση), πόσο καιρό βιώνει αυτή την κατάσταση ο θεραπευόμενος, πόσο δυσλειτουργική έχει γίνει η ζωή του, τα αίτια, δύνανται να αυξάνουν το ρίσκο για την εμφάνιση σωματικών δυσλειτουργιών μακροπρόθεσμα.

Υπάρχουν άνθρωποι που μετά από δύο χρόνια κρίσεων πανικού έμαθαν να διαχειρίζονται τις προκλήσεις τους εξαφανίζοντας τις κρίσεις και άλλοι που βασανίζονται και 5 και 7 χρόνια από χρόνιο στρες με κρίσεις πανικού.

Επίσης, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε στο ρίσκο αυτό την πιθανή ύπαρξη και άλλης διαταραχής. Μπορεί δηλαδή να έχουμε έναν άνθρωπο που βιώνει αρκετά χρόνια γενικευμένο άγχος και παράλληλα να έχει αναπτύξει εξάρτηση από τις ουσίες ή μπορεί να έχουμε διαταραχή πανικού με αγοραφοβία (πολλές φορές συνυπάρχουν) που ως αποτέλεσμα να φέρουν το άτομο και με κατάθλιψη (τριπλή διάγνωση). Υπάρχουν καταστάσεις περίπλοκες που όσο χρονίζουν τόσο περισσότερο μας καθηλώνουν ψυχικά και σωματικά.

Ψυχολογικά προβλήματα – σωματικές παθήσεις, είναι μια σχέση αιτίας – αποτελέσματος τελικά;

Το άγχος και οι διάφορες υποκατηγορίες του, είναι δύσκολο να παρουσιαστούν και να αξιολογηθούν κλινικά στην καρδιολογία. Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη η σχέση αιτίας – αιτιατού αναφορικά του άγχους και των καρδιολογικών δυσλειτουργιών ή παθήσεων. Η ιατρική διαθέτει χειροπιαστά εργαλεία ανίχνευσης μιας πάθησης ή των αιτιών της, όμως η ψυχολογία και η ψυχιατρική είναι κάτι άυλο, και για αυτό είναι δύσκολο να αποδείξουμε εμπεριστατωμένα πως κάτι άυλο μπορεί να πάρει μορφή στο σώμα.

Μην ξεχνάμε το «νους υγιής εν σώματι υγιή», καθώς και τις διάφορες ψυχοσωματικές παθήσεις που εμφανίζονται σε πολλούς ανθρώπους και στις οποίες αναγνωρίζονται οι ψυχογενείς αιτίες.

Από την άλλη τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ένα μυστήριο. Κατά πόσο κάτι δημιουργείται από μόνο του χωρίς αιτία; Ακόμη και το ίδιο το σύμπαν μας διδάσκει ότι πρέπει να υπάρχει αλληλεπίδραση σωμάτων για να δημιουργηθεί κάτι. Συνεπώς, δεν έχουμε πλήρη αποκωδικοποίηση πολλών φαινομένων ώστε να γνωρίζουμε την ακριβή αιτία.

Άγχος / Κρίσεις πανικού και καρδιολογικά προβλήματα

Τι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής; 

Πολλά περιστατικά χρόνιας διαταραχής (άγχους – κρίσεων πανικού), έχουν εμφανίσει καρδιακές δυσλειτουργίες. Ο συνδυασμός όμως χρόνιου άγχους με συμπεριφορές όπως το κάπνισμα, η υπερφαγία και ο ελλιπής ύπνος που παρατηρούνται και στην κατάθλιψη φαίνεται να προβλέπουν συλλογικά την καρδιακή δυσλειτουργία.

Επίσης, περιστατικά συννοσηρότητας, όπου άτομα διαγνώσθηκαν με αγχώδη διαταραχή και κατάθλιψη, έδειχναν να επηρεάζουν την ηλικία έναρξης της καρδιακής νόσου.  Η σοβαρότητα και η ένταση μιας ψυχοσυναισθηματικής διαταραχής, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχουν και άλλα ψυχολογικά προβλήματα φαίνεται να επιταχύνουν την εμφάνιση καρδιακών προβλημάτων.

Σκεφτείτε έναν άνθρωπο που ζει επί χρόνια με Διαταραχή πανικού και αγοραφοβία. Φανταστείτε ότι οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού βάζουν την καρδιά σε μια συνεχόμενη υπερλειτουργία (ταχυκαρδία, έντονοι χτύποι που μοιάζουν με σφυροκόπημα). Η καρδιά είναι ένας μυς που τον υπερκουράζουμε, τον βάζουμε να λειτουργεί σε ταχύτητες παραπάνω από το φυσιολογικό.

Όταν οι κρίσεις πανικού και το άγχος είναι χρόνια, υπάρχει μεγαλύτερη πίεση του αίματος αποδυναμώνοντας τον καρδιακό μυ.

Το ίδιο συμβαίνει και στο γενικευμένο άγχος, όπου το άτομο βρίσκεται διαρκώς σε μια υπερένταση και υπερδιέγερση, βιάζεται να είναι αποδοτικός σε όλα τα καθήκοντά του, αδυνατώντας να χαλαρώσει τόσο το μυαλό του όσο και την καρδιά του. Η ταχυκαρδία και οι αρρυθμίες είναι συχνές και μπορεί να είναι και αποτέλεσμα υποσυνείδητου άγχους. Το πρόβλημα, λοιπόν, είναι η ένταση και η διαιώνιση της κρίσης.

Φαίνεται πως όσο περισσότερο χρονίζει μια αγχώδη διαταραχή τόσο αυξάνει και την ευαλωτότητά μας σε σωματικές δυσλειτουργίες. 

Τα δεδομένα υποστηρίζουν ότι ένα ευρύτερο πλαίσιο παραγόντων, βιολογιών, γενετικών, στοιχείων προσωπικότητας, επιβλαβών συμπεριφορών, και χρόνιων συναισθηματικών καταστάσεων είναι αυτό που μάλλον αυξάνει το ρίσκο εμφάνισης καρδιακής νόσου ή δυσλειτουργίας.

Άγχος και Ανοσοποιητικό σύστημα

Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στη σύνδεση μεταξύ φλεγμονής του ανοσοποιητικού συστήματος και μετατραυματικού στρες. Λιγότερες έρευνες έχουν αποσπάσει αποτελέσματα για την εμφάνιση φλεγμονής σε άτομα με γενικευμένη διαταραχή άγχους και κρίση πανικού.

Αυτό που συμβαίνει σε μια κρίση πανικού ή σε μια κρίση άγχους είναι μια φλεγμονώδη αντίδραση ως απόκριση στο στρες. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν το άγχος είναι χρόνιο παράλληλα με το γήρας, όπου αλλάζει ο μεταβολισμός και οι ορμόνες.

Η συχνή έκρηξη ορμονών του στρες στο σώμα και η αντιμετώπιση του «Flight or fight response» που συμβαίνει στις κρίσεις πανικού, δεν επιτρέπουν στο σώμα να επαναφέρει το ανοσοποιητικό σύστημα στην φυσιολογική του λειτουργία. Και αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα γίνεται πιο ευάλωτο σε μικρόβια, λοιμώξεις και ασθένειες του ανοσοποιητικού.

Τα εμβόλια της γρίπης φαίνεται να μη λειτουργούν απόλυτα αποτελεσματικά σε άτομα με χρόνιο άγχος, και μάλιστα όσοι έχουν διαγνωσθεί με άσθμα ή παρόμοιες αναπνευστικές δυσλειτουργίες γίνονται πιο επιρρεπή σε περιόδους έντονου στρες και πρέπει να παρακολουθούνται στενά από το γιατρό τους.

Γαστρεντερικά και πεπτικά προβλήματα

Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου έχει άρρηκτη σύνδεση με την ψυχολογία του ασθενούς. Το ανεξέλεγκτο άγχος, η υπερκόπωση, η εξάντληση, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, φαίνεται να ρίχνουν τις άμυνες του οργανισμού αυξάνοντας τα συμπτώματα δυσκοιλιότητας, διάρροιας, φουσκώματος.

Τα άτομα που ασθενούν με ευερέθιστο έντερο τείνουν να μοιράζονται ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Υψηλές προσδοκίες, γενικευμένο άγχος, νευρωτισμός, τελειομανία, θέματα ελέγχου και φόβος αποτυχίας.

Εντυπωσιακό είναι επίσης ότι πολλοί ασθενείς επιστρέφουν κανονικά στη δουλειά τους παρά τη διάγνωση ή τις συστάσεις του γιατρού για ξεκούραση και σταματούν μόνο εάν το πρόβλημα έχει φτάσει στο απροχώρητο. Το άτομο συνήθως παραμελεί τη διατροφή του και τον ύπνο του στο να προλάβει να ολοκληρώσει τα πάντα και αποτελεσματικά (γρήγορη κατάποση φαγητού, υπερβολική καφείνη, κάπνισμα, διεγερτικά αναψυκτικά), προκειμένου να πάρει γρήγορα μια ενίσχυση ώστε να βγάλει εις πέρας τη μέρα. Η όρεξη είτε μειώνεται είτε αυξάνεται οδηγώντας πολλές φορές σε αυξημένο σωματικό βάρος. 

Είναι λοιπόν αυτό το υπερβολικό αίσθημα της υπευθυνότητας, του καθήκοντος να κάνουν πάντα το σωστό που γίνεται από πεποίθηση τρόπος ζωής, όχι όμως χωρίς συνέπειες. 

Άγχος και προβλήματα μνήμης

Το χρόνιο άγχος έχει αποδειχθεί ότι προσβάλει τις γνωστικές μας λειτουργίες αυξάνοντας μακροπρόθεσμα το ρίσκο εμφάνισης γεροντικής άνοιας. Άνθρωποι που βιώνουν για χρόνια οξύ άγχος αλλά και όσοι εκδηλώνουν παράλληλα κατάθλιψη φαίνεται ότι έχουν μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, προσανατολισμού και ελλειμματική προσοχή.

Επίσης, η προσοχή στρέφεται κυρίως σε ερεθίσματα που τους προκαλούν άγχος, αγωνία, φόβο και αρνητικά συναισθήματα, αυτά δηλαδή που χαρακτηρίζουν και την ίδια την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση που βιώνουν, παραμερίζοντας ή και αδιαφορώντας για τα θετικά. Υπάρχει επίσης μια δυσκολία την γρήγορη λήψη αποφάσεων και στην λήψη πρωτοβουλίας.

Βέβαια, όπως προαναφέρθηκε, έχει μεγάλη σημασία να εξετάσουμε την ποιότητα του άγχους (συχνότητα, σοβαρότητα) καθώς επίσης και το ποιόν του ανθρώπου. Εκείνοι που παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαλωτότητα είναι κυρίως τα άτομα με μια ευαισθησία και προδιάθεση στο άγχος, τη τελειομανία, τον νευρωτισμό, την ευερεθιστότητα, παράγοντες που συνολικά και πάλι μπορεί να επιφέρουν σημαντικά προβλήματα. 

Η γεροντική άνοια είναι μια εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου στενά συνδεδεμένη με το χρόνιο άγχος. Εάν ψάξει κανείς νευροαπεικονήσεις που συγκρίνουν τον εγκέφαλο ενός υγιούς με τον εγκέφαλο κάποιου που έχει προσβληθεί από άνοια λόγω χρόνιου στρες οι διαφορές είναι εμφανείς. Το άγχος μας τρώει στην κυριολεξία. Ο εγκέφαλος ατροφεί και συρρικνώνεται καθώς περνάνε τα χρόνια με αποτέλεσμα να εκλείπουν σημαντικές λειτουργίες όπως η μνήμη.

Δεν είναι τυχαίο που τέτοια προβλήματα εμφανίζονται κυρίως σε βιομηχανοποιημένες περιοχές παρά σε επαρχίες. 

Βρες το δικό σου νόημα μέσα από το άγχος σου

Συνεπώς, τι αξίζει τελικά από όλο αυτό το βάσανο που ονομάζεται άγχος ή κρίση πανικού;

Με όποιο συναισθηματικό πρόβλημα και αν παλεύει το άτομο είναι και αυτό ένας τρόπος να βρει το νόημα της ζωής όσο και αν το έχει θάψει, απλώς αυτός ο τρόπος μοιάζει δυσλειτουργικός και επίπονος.

Γιατί είναι τόσο σημαντικά για τομ εαυτό μας αυτά που μας αγχώνουν;

Υπάρχουν λοιπόν όρια στις διαδρομές ψυχής – σώματος. Δεν μπορεί ο φόβος να τρέχει με πολλά χιλιόμετρα κάθε μέρα, ούτε το άγχος να περνά πάντα με κόκκινο. Το ζητούμενο είναι να μάθουμε να δουλεύουμε με τις ταχύτητες της ζωής, να τις διαχειριζόμαστε.

Να βάλουμε μπροστά τον εαυτό μας από κάθε υποχρέωση και άγχος. Να δούμε τι έχει πραγματικά ανάγκη και με την βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας να εκμαιεύσουμε τις αιτίες των προβλημάτων μας, να τις αποδεχτούμε, να τις αντιμετωπίσουμε και να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από την τοξικότητα. Να αφοσιωθούμε σε όσα μας δίνουν πραγματική ζωή και υγεία, το γέλιο, η συντροφιά, η αισιοδοξία, τα ταξίδια, τα βιβλία, ότι κάνει καλό στον καθένα και όσο μπορεί.

Μόνο αν αλλάξουμε την πραγματικότητα που ζούμε θα νιώθουμε ζωτικοί, νέοι και ικανοί να ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις αδυναμίες μας. 

Κάθε νόσος έχει αφετηρία την ψυχή και μετά καταλήγει στο σώμα - Ιπποκράτης