Η ψυχοθεραπεία είναι μία πρακτική η οποία βασίζεται στη συνεργασία και στη «συμμαχία» μεταξύ ενός θεραπευτή και ενός θεραπευόμενου-πελάτη, προκειμένου να συζητηθούν και να βελτιωθούν σοβαρά θέματα της καθημερινότητας, της προσωπικότητας και της κοινωνικότητας ενός ατόμου.

Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί δραματικά η κατανάλωση αγχολυτικών/ηρεμιστικών χαπιών, πλήττοντας ακόμη και τις νέες ηλικίες. Το ζάναξ είναι ένα από τα πλέον διαδεδομένα και περισσότερο καταναλώσιμα φάρμακα.

Στην παρουσίαση που ετοίμασα για την φετινή παγκόσμια συνάντηση μελέτης γύρω απο το ζήτημα της ενσυναίσθησης, θα επιχειρήσω μέσα σε λίγο χρόνο να σας κάνω να γευτείτε λίγο απο την μαγεία που έχει η γέννηση της ενσυναίσθησης μέσα απο τη συνειδητοποιηση του σώματος μας. Δουλεύοντας αρκετά χρόνια με τους ανθρώπους θεραπευτικά και εκπαιδευτικά μέσα απο τη σωματική θεραπεία που χρησιμοποιώ, μελέτησα πως η γέννηση και η ανάπτυξη της σχέσης με το ίδιο το σώμα σε υπαρξιακό επίπεδο, αγγίζει την περιοχή της ενσυναίσθησης.

Οι ρίζες της συμβουλευτικής και της ψυχοθεραπείας βρίσκονται στις αρχές του 18ου αιώνα. H διαχείριση των προβλημάτων μέχρι αυτή την περίοδο αυτή γίνεται μέσω μιας θρησκευτικής οπτικής.

Σύμφωνα με τη βασική γνωσιακή αρχή, στις αγχώδεις διαταραχές δεν είναι τα ερεθίσματα (η απειλή) άμεσα υπεύθυνα για την εκδήλωση της διαταραχής (απάντηση), αλλά ο τρόπος με τον οποίο το γνωσιακό όργανο επεξεργάζεται αυτά τα ερεθίσματα.

Την σύγχρονη εποχή ένα από τα ζητούμενα στην ψυχική υγεία είναι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι εκτίθενται σε αγχογόνες καταστάσεις και κατορθώνουν να ανταπεξέρχονται επιτυχώς των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν.

Ο Παύλος είναι 10 ετών, ζει με τους δύο γονείς του και πηγαίνει στο δημοτικό σχολείο της γειτονιάς του. Ο δάσκαλός του επισήμανε ότι εμφανίζει ανησυχία, επιθετικότητα και δεν δημιουργεί υγιείς σχέσεις με τους συμμαθητές του.

Σύμφωνα με τον Donald Winnicott (2009:80) «η ψυχοθεραπεία έχει να κάνει με δύο ανθρώπους που παίζουν μαζί». Ο Γιόχαν Χουιζίνγκα (1989:49) ορίζει από την πλευρά του το παιχνίδι ως «[…] μια εθελοντική δραστηριότητα ή απασχόληση, η οποία πραγματοποιείται μέσα σε κάποια καθορισμένα τοπικά και χρονικά όρια, σύμφωνα με κανόνες ελεύθερα αποδεκτούς αλλά απολύτως δεσμευτικούς, αποτελώντας αυτοσκοπό και συνοδευόμενη από ένα αίσθημα έντασης, χαράς και από τη συνείδηση ότι είναι κάτι «διαφορετικό» από την «συνήθη ζωή».

Καθώς είναι σε εξέλιξη η διαδικασία ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, πληθαίνουν οι ενστάσεις, οι αντιρρήσεις και γενικά οι φωνές των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, για τον τρόπο που εξελίσσεται η μεταρρύθμιση.

Ένα σύνηθες ερώτημα στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας αλλά και στη ζωή γενικότερα είναι αν ο άνθρωπος και η προσωπικότητά του μπορούν να αλλάξουν. Υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με το αν η προσωπικότητα του ανθρώπου σταματά να αναπτύσσεται κάποια στιγμή στη ζωή ή αν συνεχίζει να διαμορφώνεται και να αλλάζει με βάση τα βιώματα αλλά και τις επιθυμίες του ατόμου.

Η σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου είναι πολύτιμη κι ιδιαίτερη. Είναι μια σύνδεση που αποτελεί τον απαραίτητο και ανεκτίμητο μοχλό της θεραπευτικής αλλαγής.

Η ομάδα δεν είναι απλώς κάποιες μονάδες που βρέθηκαν μαζί σε έναν κύκλο. Η ομάδα είναι η διαδικασία. Κάθε μέλος φέρνει έναν πλούτο: εμπειρίες, συναισθήματα, σκέψεις, δράσεις.

Η κορυφαία ψυχαναλύτρια Άννα Ποταμιανού άφησε την τελευταία της πνοή το Σάββατο 28 Αυγούστου 2021

Σύμφωνα με την εξελικτική συστημική προσέγγιση (Γιαννούσης, 2021) ο ρεαλισμός επιβάλλει σε κάθε ψυχοθεραπευτική προσέγγιση οι άνθρωποι να πορεύονται με υπομονή, επιμονή, συνέπεια και θάρρος στον δρόμο που υποδεικνύουν οι πανανθρώπινες αξίες της δικαιοσύνης, της ειρήνης, της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της αλληλεγγύης.

Πόσο εύκολο μας είναι να λέμε ότι είμαστε «μαζί» με κάποιον ή πόσο δύσκολο είναι να είμαστε εν τέλει «μαζί» με τον άλλον; Και τι ακριβώς είναι τελικά αυτό το «μαζί»;
Αυτά τα ερωτήματα ίσως είναι και από τα βασικότερα στον κόσμο της ψυχοθεραπείας. Αρκετά άτομα ή ζευγάρια έρχονται για να διαπραγματευτούν τη σχέση τους, η οποία πέφτει στην παγίδα της καθημερινότητας ή των εγγραφών του εκάστοτε ατόμου και δηλητηριάζεται. 

Θυμάμαι πως με τους γονείς μου δεν είχαμε ιδιαίτερη επαφή. Ο καθένας ήταν αποκομμένος στο χώρο του.
-Πώς αισθάνεσαι για αυτό;
Ήταν πολύ απασχολημένοι με διάφορες υποχρεώσεις. Ο πατέρας μου δούλευε πολλές ώρες, η μητέρα μου είχε να αναθρέψει εμένα και την αδελφή μου. Τους καταλαβαίνω.

Είχε ολοκληρωθεί η πρώτη μας συνεδρία. Ο μεσήλικας υποψήφιος για ψυχοθεραπεία έμοιαζε σκεφτικός να επεξεργάζεται την ανατροφοδότηση που του έδωσα σχετικά με τα όσα διαμείφθηκαν μεταξύ μας σ’ αυτήν την πρώτη συνάντηση.

Η εποχή μας άλλαξε και αλλάζει συνεχώς με ταχύτατους ρυθμούς. Η επικοινωνία πια στηρίζεται και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με όρους και προυποθέσεις που σε πολλούς γεννούν ερωτήματα: Είναι αυτή ουσιαστική επικοινωνία;

Την πραγματικότητα τη φτιάχνουμε, δεν την ανακαλύπτουμε. Κάνοντας την αυτοαναφορά μας, συνειδητοποιούμε το πως βλέπουμε τον κόσμο, ποια είναι τα «φίλτρα» μας, από τα οποία περνάμε συμπεριφορές, καταστάσεις ακόμα και τις σχέσεις μας.

Όσο εντυπωσιακό και αν ακούγεται, η ψυχοθεραπεία δεν ασχολείται με τη θεραπεία της ψυχής. Προκειμένου να το εξηγήσουμε αυτό καθώς και το πραγματικό σκοπό της ψυχοθεραπείας, πρέπει πρώτα να κάνουμε μία σύντομη ιστορική αναδρομή στην ιστορία της ψυχολογίας.