Το τραγικό συμβάν με τον Βαγγέλη Γιακουμάκη, συγκλόνισε την Ελληνική κοινωνία κι έφερε στο προσκήνιο ξανά το ακανθώδες θέμα του bullying, του λεγόμενου σχολικού εκφοβισμού. Σύσσωμη η Ελληνική κοινωνία εξέφρασε τον αποτροπιασμό της για τον τραγικό χαμό ενός νέου ανθρώπου και αποδοκίμασε τους ηθικούς αυτουργούς. Όμως, η αλήθεια είναι ότι το bullying υπάρχει μέσα μας, δίπλα μας, κοντά μας, ασκείται ακόμη κι από εμάς τους ίδιους ασυνείδητα. 

Ο σχολικός εκφοβισμός παραμένει ένα διάχυτο και βαθιά ριζωμένο ζήτημα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα παγκοσμίως, υπερβαίνοντας τα γεωγραφικά, πολιτιστικά και κοινωνικοοικονομικά όρια. Αυτό το άρθρο εμβαθύνει στην πολύπλευρη φύση του σχολικού εκφοβισμού, διερευνώντας τους ορισμούς του, τις διάφορες μορφές, τις υποκείμενες αιτίες, τις συνέπειες και τις πιθανές παρεμβάσεις.

«Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος πάει να πει ότι του μοιάζει. Η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει η ομορφιά.  

Ποιός μπορεί να κάνε υποβολή επώνυμης αναφοράς για αναφορά περιστατικού ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού και με ποιον τρόπο;

Το διαδίκτυο και οι ανέσεις του έχουν εισβάλλει στις ζωές όλων μας. Σύμφωνα με έρευνες που έχει πραγματοποιήσει η ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή) το 85,5% των νοικοκυριών έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο από την κατοικία τους.

Μία καθηγήτρια στο Χονγκ Κονγκ ανέπτυξε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που χρησιμοποιεί ρομπότ σε παιχνίδια ρόλων για να βοηθήσει τα παιδιά με αυτισμό να βελτιώσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες, στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας που έχει υιοθετηθεί από μη κερδοσκοπικές ομάδες και σχολεία.

Το σχολείο αποτελεί τον πιο βασικό φορέα κοινωνικοποίησης. Αποτελεί τα πρώτα βιώματα κοινωνικής αλληλεπίδρασης για το παιδί, και επομένως σχηματίζει το νεαρό άτομο, και πώς αυτό θα αποτελέσει μέλος της κοινωνίας, στην ενήλικη ζωή του. 

Η εμφάνιση ομάδων που εμπλέκονται σε παραβατικές συμπεριφορέςείναι ένα φαινόμενο που λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις και στην ελληνική πραγματικότητα. Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και συχνότερα γίνεται λόγος για τη δράση οργανωμένων ομάδων νέων που εμπλέκονται σε βανδαλισμούς, σε ληστείες ή ακόμα και στη διάπραξη πιο βίαιων αδικημάτων. 

Τα τελευταία χρόνια ακούμε συχνά τους όρους bullying και mobbing στα σχολεία και γενικά στο εργασιακό περιβάλλον. Ωστόσο στο συγκεκριμένο άρθρο θα περιοριστώ στην εργασιακή παρενόχληση (mobbing) των εκπαιδευτικών από μαθητές, συναδέλφους αλλά και γονείς. Όλα όσα ακολουθούν στηρίζονται σε καθημερινά παραδείγματα που βίωσα η ίδια ως εκπαιδευτικός στη πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά και όσα συναντώ και μοιράζομαι με συναδέλφους καθημερινά στα σχολεία.

Τι εννοούμε με τον όρο σχολική φοβία;
Ως σχολική φοβία ορίζεται η άρνηση του παιδιού να παρακολουθήσει το σχολείο γιατί εκεί νιώθει έντονες σωματικές και ψυχικές ενοχλήσεις, ενώ όταν μένει στο σπίτι του τα συμπτώματα αυτά εξαφανίζονται. Κατ' επέκταση το παιδί αποφεύγει με όποιο τρόπο μπορεί καταστάσεις που σχετίζονται με αυτό.

Το 1970 ο γιατρός Peter-Paul Heinemann στη μελέτη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ ανηλίκων, δανείστηκε τον όρο "mobbin", για να σκιαγραφήσει την επιθετική συμπεριφορά μιας ομάδας απέναντι σε ένα στοχευμένο παιδί.

Ο σχολικός εκφοβισμός, ή η σχολική επιθετικότητα (bullying) αποτελεί ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στο περιβάλλον του σχολείου με πολυπαραγοντική αιτιολογία η οποία σχετίζεται άμεσα με τις επιπτώσεις που προκαλούνται σε προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο (Espelage & Horne, 2008 forareview).

O σχολικός εκφοβισμός: η σκόπιμη και συνειδητή επιθυμία να βλάψουμε τον άλλο και να τον/ την υποβάλουμε σε κατάσταση πίεσης. Μια κατάσταση που επιλέγεται να γίνεται θέμα συζήτησης στα ΜΜΕ, κάθε φορά που ένα παιδί χάνεται! Γιατί; Γιατί να μην αποτελεί καθημερινότητα η καταπολέμηση του; Γιατί να μην ασχολούνται οι εκάστοτε πολιτικοί και “πολιτικάντηδες” με αυτό το θέμα καθημερινά;

Αδιαμφισβήτητα κανένας μας δε γνωρίζει πώς ακριβώς θα πρέπει να συμπεριφερθεί ως γονέας. Όλοι προσπαθούμε και μέσα από τα λάθη μας μαθαίνουμε και εξελισσόμαστε.

Δεν υπάρχει τέλειος γονιός, ούτε εγχειρίδιο για τέλειους γονείς. Είναι φυσιολογικό οι γονείς να φωνάζουν μερικές φορές στα παιδιά τους. Είναι φυσιολογικό περιστασιακά να γίνουν ελεγκτικοί. Σπανίως συμβαίνει να χτυπήσουν τα παιδιά τους. Αυτά τα ολισθήματα τους καθιστούν όμως τοξικούς; Φυσικά και όχι. Και οι γονείς είναι άνθρωποι και κάνουν λάθη.

Όταν μιλάμε για «νταήδες» και «τραμπούκους» το μυαλό μας πηγαίνει σε σχολικό ή εργασιακό περιβάλλον, όμως μπορεί να υπάρχει εκφοβισμός και ψυχολογική βία και μέσα στις προσωπικές μας σχέσεις.

Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας συμπεριφοράς είναι να νιώθουμε δυστυχισμένοι, πληγωμένοι, παραμελημένοι, ανικανοποίητοι. Έτσι, δημιουργούμε και συντηρούμε μια τοξική σχέση.

Τι είναι η αυτοεκτίμηση;
Αυτοεκτίμηση είναι η γνώμη που έχουμε για τον εαυτό μας. Όταν το συναίσθημα αυτό είναι υγιές έχουμε μια θετική άποψη για τον εαυτό μας. και για τη ζωή γενικότερα. Νιώθουμε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία όλες τις προκλήσεις που μας τυχαίνουν.