Το άγχος και η επίδρασή του στους αθλητικούς τραυματισμούς και την αποκατάστασή τους

Ακρόαση άρθρου......

Η ενασχόληση με την άθληση είναι για αρκετούς ανθρώπους μια πηγή ευχαρίστησης, αυτοπεποίθησης, εκτόνωσης και έκφρασης των συναισθημάτων.

Παρά τα θετικά που προσφέρει η εκγύμναση, κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσει τραυματισμούς, συνήθως μυϊκούς, οι οποίοι χρειάζονται συχνά αρκετό χρόνο για να ιαθούν.

Συμβάλλουν διάφοροι παράγοντες στο να φθάσει κάποιος ασκούμενος στο σημείο να τραυματιστεί, όπως για παράδειγμα η πολύ συχνή προπόνηση, η αύξηση του φόρτου της άσκησης ή και της έντασης πολύ νωρίς ή η ακατάλληλη προθέρμανση.

Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένοι αθλητές έχουν την τάση να τραυματίζονται ευκολότερα ή και συχνότερα από κάποιους άλλους. Επιπλέον, από αυτούς που έχουν ήδη βρεθεί σε αυτή τη θέση, κάποιοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ανακάμψουν από τον τραυματισμό τους.

Τα παραπάνω φαίνεται να συσχετίζονται με άλλους παράγοντες της φυσιολογίας (όπως η σοβαρότητα του τραυματισμού και το σημείο του σώματος που τραυματίστηκε) αλλά και με ψυχολογικά αίτια.

Πιο συγκεκριμένα, έχει μελετηθεί η επίδραση του άγχους στους τραυματισμούς και στην αποκατάσταση τους.

Συσχετισμός των τραυματισμών με την ψυχολογία

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι τραυματισμένοι αθλητές έχουν συνήθως επιβαρυνθεί, πρωτύτερα, από κάποια σημαντικά γεγονότα ζωής, τα οποία συνέβησαν τους τελευταίους 12 μήνες πριν τον τραυματισμό. Μερικά γεγονότα από αυτά θα μπορούσαν να είναι ο γάμος, ο θάνατος ενός σημαντικού προσώπου, οι εξετάσεις εισαγωγής σε κάποιο πανεπιστήμιο ή η ανεργία.

Επιπλέον, το άγχος απόδοσης στην αθλητική δραστηριότητα ή και η συμμετοχή σε κάποιον αγώνα μπορεί επίσης να αποδειχθεί επιβαρυντικό. Αυτά από μόνα τους δεν φαίνεται να οδηγούν με βεβαιότητα σε έναν τραυματισμό.

Ωστόσο, η χρήση από τον αθλούμενο αναποτελεσματικών στρατηγικών για την αντιμετώπιση του άγχους του, όπως η αποφυγή και η μη αναγνώριση των συναισθημάτων του, καθώς και η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης σε αγχωτικές και μη καταστάσεις, φαίνεται να αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες τραυματισμού.

Συμπερασματικά, γίνεται αντιληπτό πως υπάρχει επίδραση του άγχους στους τραυματισμούς.

Πώς το άγχος απόδοσης επηρεάζει το σώμα

Αυτό που χρειάζεται να επεξηγηθεί στη συνέχεια είναι με ποιον τρόπο το άγχος εκδηλώνεται στο σώμα μας οδηγώντας κατά επέκταση σε αυτούς. Η ένταση εμφανίζεται με διάφορους τρόπους στο σώμα, όπως για παράδειγμα με ταχυκαρδία, ζάλη και τρέμουλο.

Μια άλλη μορφή εμφάνισής της είναι η μυϊκή ένταση, η οποία σχετίζεται άμεσα με τους τραυματισμούς.

Πιο συγκεκριμένα, οι μύες γίνονται πιο σφιχτοί και επομένως πιο δύσκαμπτοι κατά την διάρκεια της άσκησης. Συνεπώς, εφόσον δεν υπάρχει η απαραίτητη ευλυγισία για την εκτέλεση των διάφορων κινήσεων που απαιτούνται κατά την άθληση, μπορεί να τραυματιστεί ένας ασκούμενος πιο εύκολα.

Το άγχος, όμως, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα και στην προσπάθεια του σώματός μας να ανακάμψει από έναν τραυματισμό. Κατά τη διάρκεια μιας αγχωτικής κατάστασης συνηθίζεται η αναπνοή να γίνεται λανθασμένα, με αποτέλεσμα είτε να υπεροξυγονώνεται ο οργανισμός είτε να έχει μειωμένο οξυγόνο.

Στη δεύτερη περίπτωση, ο περιορισμός οξυγόνου έχει ως αποτέλεσμα το ότι διατηρείται η μυϊκή ένταση στο σώμα αντί αυτό να χαλαρώνει.

Επιπλεόν, οι αρτηρίες συστέλλονται, στέλνοντας λιγότερο αίμα στην τραυματισμένη περιοχή, με συνέπεια η επούλωση να χρειάζεται περισσότερο χρόνο.

Τέλος, το άγχος μπορεί να επηρεάσει και άλλες πτυχές της ζωής που είναι απαραίτητες για την ταχύτερη αντιμετώπιση του τραυματισμού, όπως ο ύπνος και η διατροφή, συντελώντας και με αυτόν τον τρόπο στην δυσκολία της αποκατάστασης.

Σαφώς, το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση των ανθρώπων σε απειλητικά για τους ίδιους ερεθίσματα. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις αυτή η ανησυχία διαχέεται και σε άλλους τομείς της ζωής, διαρκεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και αρκετές φορές δεν γίνεται αντιληπτό το μέγεθος της.

Τεχνικές χαλάρωσης

Σε κάθε περίπτωση, όταν το άτομο βρίσκεται σε καταστάσεις έντονου άγχους, είναι σημαντικό να μπορεί να εφαρμόσει μεθόδους που θα το βοηθήσουν να ηρεμήσει. Στην επίτευξη αυτού του στόχου, σύμμαχοι μπορούν να είναι οι τεχνικές χαλάρωσης, οι οποίες θα βοηθήσουν στο να επέλθει η ηρεμία.

Οι πιο βασικές από αυτές είναι η διαφραγματική αναπνοή και η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση.

Διαφραγματική αναπνοή

Όταν κάποιος είναι αγχωμένος συνηθίζει να αναπνέει περισσότερο θωρακικά και όχι μέσω του διαφράγματος. Με αυτόν τον τρόπο, ενεργοποιείται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα που ευθύνεται για τις δυσάρεστες αισθήσεις που νιώθει το άτομο όταν αγχώνεται.

Αντιθέτως, με τη διαφραγματική αναπνοή ενεργοποείται το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα που προκαλεί την ευχάριστη αίσθηση της ηρεμίας.

Για την εκμάθηση αυτής της αναπνοής, τοποθετούμε το ένα χέρι στην κοιλιά, στον ομφαλό, και το άλλο στον θώρακα και προσπαθούμε να αναπνέουμε με τέτοιον τρόπο ώστε να κουνιέται μόνο το χέρι που είναι στην κοιλιά. Κάποιους τους βοηθά, στην αρχή, να το εφαρμόζουν ξαπλωμένοι.

Η αναπνοή θα πρέπει να είναι απαλή και να γίνεται εισπνοή και εκπνοή ίδιας ποσότητας αέρα.

Είναι σημαντικό, να μάθουμε να εφαρμόζουμε αυτή την τεχνική όταν είμαστε χαλαροί, ώστε να γνωρίζουμε πώς να αναπνέουμε έτσι και όταν θα βρεθούμε σε μια κατάσταση όπου θα νιώθουμε άγχος.

Προοδευτική μυϊκή χαλάρωση

Η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση είναι μια τεχνική μέσω της οποίας δημιουργούμε σύσπαση σε διάφορες μυϊκές ομάδες και στη συνέχεια τις αφήνουμε να χαλαρώσουν.

Αυτή η άσκηση είναι σημαντικό να συμβαίνει σε ένα ήσυχο περιβάλλον, για να μπορέσει να υπάρξει συγκέντρωση. Όσοι ξεκινούν να εφαρμόζουν αυτή τη διαδικασία συνήθως συνειδητοποιούν ότι είχαν σφιγμένους εξαρχής κάποιους μυς τους χωρίς να το έχουν αντιληφθεί.

Επομένως, ο βασικός στόχος αυτής της τεχνικής είναι να μπορούμε να παρατηρούμε πότε είμαστε σφιγμένοι λόγω άγχους και να χαλαρώνουμε.

Συνοψίζοντας, τα οφέλη της γυμναστικής είναι πολλά και αποδεδειγμένα. Ωστόσο, κάποιες φορές υπάρχει η πιθανότητα να επέλθουν τραυματισμοί.

Η σημαντικότητα της χαλάρωσης για αθλητές

Όταν αυτοί δεν προέρχονται από μία άτυχη στιγμή, όπως για παράδειγμα μια απροσδόκητη πτώση την ώρα του τρεξίματος, είναι πιθανό να σχετίζονται με κάποιο άγχος που βιώνει το άτομο εκείνη τη χρονική περίοδο, λόγω του οποίου οι μύες του δεν βρίσκονται στην βέλτιστη δυνατή κατάσταση για άσκηση.

Αλλά και η αποκατάσταση του τραυματισμού γίνεται πιο δύσκολη όσο το άτομο παραμένει αγχωμένο.

Για αυτό το λόγο, είναι σημαντικό να αποκτήσει ο ασκούμενος μια ενεργητική στάση απέναντι στο άγχος του και να εφαρμόσει κάποια αποδοτική τεχνική χαλάρωσης.

Επιπρόσθετα, θα μπορούσε να απευθυνθεί στους σημαντικούς άλλους και να συζητήσει μαζί τους τις ανησυχίες του. Αν, όμως, τίποτα από τα παραπάνω δε βοηθήσει, μια καλή συμβουλή θα ήταν να επισκεφτεί έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

Βιβλιογραφία

Junge, A. (2000). The Influence of Psychological Factors on Sports Injuries. The American Journal of Sports Medicine, 28(5_suppl), 10–15.

Morris, T., & Noh, Y.-E. (2007). Research-based Injury Prevention Interventions in Sport and Dance. In D. Pargman (Ed), Psychological bases of sport injuries (3rd ed., pp. 3–12). Fitness Information Technology (FiT).

Taylor, J., & Taylor, S. (1997). Psychological Approaches to Sports Injury Rehabilitation (1st ed.). Pro Ed.

Newman, M.G., & Borkovec, T. D. (2019). H γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για την ανήσυχη σκέψη (worry) και τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Στο Γ. Σίμος (Επιμέλεια), Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία, ένας οδηγός για την κλινική πράξη (5η εκδ.). Εκδόσεις Πεδίο.