Τι είναι ο πολιτισμός;

Ακρόαση άρθρου......

Όλοι έχουμε αναφερθεί πολλές φορές σε συζητήσεις μας στη λέξη πολιτισμός. Χαρακτηρίζουμε μία συμπεριφορά πολιτισμένη, έναν άνθρωπο απολίτιστο, ένα λαό απολίτιστο, ανθρώπους πολιτισμένους. Τι είναι τελικά ο πολιτισμός;

Ο Αριστοτέλης , στα Πολιτικά του, γράφει ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ζώο πολιτικό, εννοώντας ότι είναι προορισμένος από τη φύση του να συνεργάζεται και να επικοινωνεί με τους άλλους ανθρώπους. Ο Αριστοτέλης ως επίρρωση για την άποψή του ότι ο άνθρωπος είναι πολιτικό ον, τον χαρακτηρίζει ως ζώο έλλογο, που σημαίνει ότι διαθέτει λόγο και λογική για να συνέρχεται με τους άλλους ανθρώπους.  Ο άνθρωπος λοιπόν υπερτερώντας σε πολλά χαρακτηριστικά από τα ζώα, όπως τη δημιουργία κανόνων ηθικής, μπορεί να παράγει πολιτισμό.

Γνωρίσματα Πολιτισμένου ανθρώπου

Και ενώ όλοι χρησιμοποιούμε τη λέξη πολιτισμός, οι περισσότεροι τι θα απαντούσαν αν τους ρωτούσαν ποια είναι τα γνωρίσματα εκείνα που θεωρούν ότι καθιστούν έναν άνθρωπο πολιτισμένο; Μήπως η κατοχή πτυχίων, οι σπουδές, η μελέτη αρκούν για να θεωρηθεί κάποιος πολιτισμένος;

Όχι, ένας άνθρωπος μπορεί να έχει μελετήσει πολύ, να έχει συγκεντρώσει σωρεία πτυχίων και να εξακολουθεί να μην έχει πολιτισμένη συμπεριφορά, να μην έχει καλλιέργεια και κοινωνική μόρφωση. Μήπως ο πολιτισμός κάποιου κρίνεται από τη μουσική που ακούει; Μήπως οι ναζί που οδήγησαν εκατομμύρια ανθρώπους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, θα θεωρούνταν πολιτισμένοι αν πήγαιναν σε μέγαρο ή άκουγαν όπερα; Όχι, βέβαια.  Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι ο πολιτισμός ενός ανθρώπου κρίνεται από τον τρόπο με τον οποίο φέρεται να αντιμετωπίζει τους άλλους ανθρώπους, από τη στάση που κρατάμε μέσα στην κοινωνία που ζούμε με τους άλλους. Ο πολιτισμός, λοιπόν, είναι μία έννοια ευρύτερη από την παιδεία και την καλλιέργεια. Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ως ιδέα αφορά τη συμπεριφορά των ανθρώπων μέσα σε μία οργανωμένη κοινωνία, αλλά και το σύνολο των καλλιτεχνικών, πολιτιστικών, ηθικών, θρησκευτικών, πολιτικών αξιών και προτύπων που την περιβάλλουν. Φυσικά, μπορούμε να αναφέρουμε και τον πολιτισμό ως την ιδέα μίας κοινωνίας που επιθυμείς να φτάσει το ιδεατό, το ανώτερο, να τελειοποιηθούμε και να ξεπεράσουμε αυτό που ήδη είμαστε.

Όλοι οι πολιτισμοί ερχόμενοι σε επαφή με άλλους, ανταλλάσσουν στοιχεία, διαφοροποιούνται, δανείζονται και δανείζουν. Ο πλουραλισμός των πολιτισμών μας ωθεί να σκεφτούμε ότι η διαφορετικότητα δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβόμαστε, αλλά ένα στοιχείο απαραίτητο για τη μαγεία και την ομορφιά της ζωής και του κόσμου.

Ο πολιτισμός αλλάζει γιατί πρέπει να ρουφάει μέσα του μόνο εκείνα τα στοιχεία που οδηγούν στο σεβασμό του ανθρώπινου προσώπου και απορρίπτει εκείνα που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ( λιθοβολισμός, βασανιστήρια, πρόκληση αφόρητου σωματικού πόνου, καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων). Ο πολιτισμός, τελικά, συμπεραίνουμε ότι είναι το σύνολο των αξιώνπου έχουν θετικές επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων, που δεν παραβιάζουν την ελευθερία και την ποιότητα της διαβίωσής τους. Διότι ένας πολιτισμός μπορεί να εξελίσσεται, αυτό όμως δεν υπονοεί ότι οδεύει προς κάτι θετικό  και καλύτερο. Αυτό προϋποθέτει τη γνώση του παρελθόντος , η οποία θα μας οδηγήσει σε μεγαλύτερη αυτογνωσία και επίγνωση της ταυτότητάς μας. Η γνώση του παρελθόντος όχι μόνο δεν είναι άχρηστη και περιττή, αλλά απαραίτητη ώστε να μην επαναληφθούν ξανά τα ίδια λάθη.

Ο σεβασμός στον άνθρωπο, στη διαφορετικότητα, η ελευθερία, η ισονομία και ο υγιής διάλογος είναι αυτές οι αξίες που πρέπει να θυμηθούμε , να εφαρμόσουμε ώστε να προάγουμε τόσο τον πολιτισμό μας σε κάτι καλύτερο από αυτό που είναι τώρα, αλλά και για να τιμήσουμε και την ίδια την ανθρωπιά μας.