H ψυχοδραματική διαδικασία στις συναντήσεις της ομάδας

Ακρόαση άρθρου......

Η ψυχοδραματική διαδικασία προσαρμόζεται ανάλογα με το πλαίσιο και τους στόχους του εκάστοτε πλαισίου στο οποίο ο ψυχοδραματιστής καλείται να εφαρμόσει το ψυχόδραμα.

Ψυχόδραμα: Γίνομαι ο πλοηγός της ζωής μου, Δείτε το βιβλίο στο εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Εδώ παρουσιάζουμε τα στάδια μιας τυπικής διαδικασίας ψυχοδράματος που συμβαίνει σε ομάδες θεραπευτικού πλαισίου-προσωπικής ανάπτυξης.

Οι ομαδικές ψυχοδραματικές συνεδρίες διαρκούν συνήθως δύο με δυόμισι ώρες και πραγματοποιούνται μία φορά την εβδομάδα, με συστηματική παρακολούθηση των μελών, για κάθε χρονική περίοδο εργασίας της ομάδας, που έχει συμφωνηθεί εξ΄αρχής.

Κατά την ψυχοδραματική διαδικασία, θα συναντήσουμε:

• τον «πρωταγωνιστή»: το άτομο το θέμα του οποίου θα «στηθεί» και θα εκδραματιστεί στη σκηνή, που συνήθως αντιπροσωπεύει και το θέμα της ομάδας ως σύνολο
• τα βοηθητικά εγώ: τα μέλη της ομάδας καλούνται «βοηθητικά εγώ» και καλούνται να μπουν και να παίξουν ρόλους στους οποίους τα βάζει ο πρωταγωνιστής
• το κοινό: μέλη της ομάδας που παρακολουθούν το δράμα από τη θέση του μέλους-κοινού, χωρίς να μπουν σε κάποιο βοηθητικό ρόλο μέσα στο δράμα
• την σκηνή: ο φυσικός χώρος στον οποίο παίζεται το δράμα.
• Τον συντονιστή- σκηνοθέτη: ο εκπαιδευμένος ψυχοδραματιστής που οδηγεί τους συμμετέχοντες μέσα από κάθε φάση της συνεδρίας.

Κάθε ψυχοδραματική συνάντηση περιλαμβάνει συνήθως τρεις φάσεις:

1.Η φάση του ζεστάματος στο ψυχόδραμα (The warm-up stage)

Το ζέσταμα συμβαίνει για να έρθουν τα μέλη σε επαφή με τον εαυτό τους και με τα θέματα που τους απασχολούν και αυτό προκύπτει είτε από την αυθόρμητη αλληλεπίδραση των μελών της ομάδας είτε από κάποια άσκηση ζεστάματος.

Η διαδικασία του ζεστάματος είναι μεγάλης σημασίας στο ψυχόδραμα, γιατί αυτή θα καθορίσει πώς θα «ξεδιπλωθεί» η συνεδρία κάθε φορά, αναλόγως με τα θέματα στα οποία «ζεσταίνονται» τα άτομα ή η ομάδα ως σύνολο. Για παράδειγμα, αν η ομάδα ζεσταίνεται στην δυσκολία έκθεσης και αυτοαποκάλυψης, ο συντονιστής πιθανά θα δουλέψει σε αυτόν τον τομέα χωρίς να προχωρήσει σε εκδραμάτιση ενός προσωπικού θέματος κάποιου πρωταγωνιστή, ή μπορεί να δουλέψει με κάποιον ή καποιους πρωταγωνιστές σε αυτό το θέμα.

Το ζέσταμα ενός ή περισσοτέρων ατόμων, μπορεί να γίνει και ως μικρή εκδραμάτιση στη σκηνή, που καλείται «βινιέτα». Μικρές διαδοχικές βινιέτες μερικών μελών της ομάδας μπορεί να οδηγήσουν στη διαμόρφωση ενός κεντρικού θέματος που απασχολεί περισσότερο την ομάδα, και την επιλογή εν συνεχεία ενός πρωταγωνιστή που θα δουλέψει το θέμα με μια μεγαλύτερη εκδραμάτιση. Έτσι με τις βινιέτες, το ζέσταμα της ομάδας αυξάνει καθώς «περνά» από τον έναν στον άλλο.

Στο «ομαδοκεντρικό ζέσταμα», ο ψυχοδραματιστής καλείται να συντονίσει την ομάδα ως σύνολο, από τις καρέκλες (συνήθως τα μέλη κάθονται σε ημικύκλιο), με τρόπο ώστε από τις μεταξύ τους λεκτικές ή μη λεκτικές αλληλεπιδράσεις τα μέλη να οδηγηθούν σε ένα κοινό ζέσταμα-θέμα που τα απασχολεί ως σύνολο. Ο ρόλος του συντονιστή είναι ιδιαίτερα ενεργός στη «συζήτηση» που εκτυλίσσεται και χρησιμοποιεί διάφορες τεχνικές ώστε να προχωρά η αλληλεπίδραση και επαφή των ατόμων στο ομαδικό θέμα που διαμορφώνεται σταδιακά.

2) Η Εκδραμάτιση

Η εκδραμάτιση περιλαμβάνει το «στήσιμο» μιας ή περισσοτέρων διαδοχικών σκηνών, όπου και εκτυλίσσεται το δράμα του πρωταγωνιστή. Αφού στηθεί η πρώτη σκηνή, ξεκινά η φάση της εκδραμάτισης, με τον πρωταγωνιστή να είναι ο «σεναριογράφος» (ο πρωταγωνιστής γράφει το σενάριο της ζωής του), τον ψυχοδραματιστή να είναι ο σκηνοθέτης-παραγωγός του δράματος και τα βοηθητικά εγώ να μπαίνουν και να εκδραματίζουν ρόλους στους οποίους τα έχει επιλέξει ο πρωταγωνιστής.

Το παίξιμο των ρόλων από το βοηθητικά εγώ στο ψυχόδραμα δεν είναι αυτοσχέδιο ή αυθαίρετο, αντίθετα καλούνται να παίξουν το ρόλο, όσο πιο κοντά μπορούν στον τρόπο με τον οποίο τους καθοδηγεί ο πρωταγωνιστής. Αν για παράδειγμα κάποιος έχει επιλεχθεί να παίξει τη μητέρα του πρωταγωνιστή, θα παίξει το ρόλο σύμφωνα με τον τρόπο που του υπέδειξε ο πρωταγωνιστής, κάτι που αποκαλύπτεται κυρίως από την τεχνική της αντιστροφής ρόλων.

Άρα ο πρωταγωνιστής θα έχει μπροστά του, θα μιλάει και θα αλληλεπιδρά, με τη δική του μητέρα –και πιο συγκεκριμένα με τη δική του μητέρα όπως την έχει εσωτερικεύσει- και όχι με οποιαδήποτε μητέρα. Αντίστοιχα, όλα τα βοηθητικά μέλη παίζουν τους ρόλους σύμφωνα με την καθοδήγηση του πρωταγωνιστή. Έτσι ο πρωταγωνιστής έχει την ευκαιρία να βιώσει, να αλληλεπιδράσει, να επενεργήσει πάνω στα εσωτερικά του σενάρια, που τώρα έχουν εξωτερικευτεί στη σκηνή.

Ουσιαστικά αφορούν την πραγματική ζωή του, τα συναισθήματά του, τα γεγονότα της ζωής του, όπως αυτός τα έχει βιώσει και εσωτερικεύσει . Επειδή αυτό που παίζεται αφορά την αληθινή ζωή του πρωταγωνιστή, ο Moreno ονόμασε το ψυχόδραμα «το θέατρο της αλήθειας».

Εκπαίδευση στο Κλασικό Ψυχόδραμα του Moreno από το Κέντρο Ψυχοδράματος και Προσωπικής Ανάπτυξης, Ψυχοκίνηση. Δείτε αναλυτικά στο Portal Σπουδών Ψυχολογίας του Psychology.gr

3) Το μοίρασμα των εμπειριών (sharing) και η σύνδεση με την ομάδα

Στο τέλος κάθε δράματος, όλα τα μέλη συζητούν σε κύκλο τις σκέψεις και τα συναισθήματά που βίωσαν, με αφορμή το δράμα του πρωταγωνιστή. Ουσιαστικά αποκαλύπτουν με τι συνδέθηκαν μέσα τους, τι δικό τους άγγιξε η εκδραμάτιση, ή μοιράζονται τι βίωσαν μέσα από τους ρόλους που καλέστηκαν να παίξουν, μιλούν δηλαδή για τα δικά τους θέματα, ρόλους και ζεστάματα με τα οποία ήρθαν σε επαφή χάρη στον πρωταγωνιστή.

Έτσι το δράμα λειτουργεί θεραπευτικά εξίσου και για τα υπόλοιπα μέλη, καθώς μοιράζονται ενώπιον όλων τις δικές τους εμπειρίες: πολύ συχνά θα ακούσουμε κάποιον να πει «ήταν σαν να έκανα εγώ δράμα» ή «ταυτίστηκα απόλυτα μαζί σου».

Επιπλέον, αυτή η διαδικασία μοιράσματος εμπειριών επιτρέπει την ομαλή επαναφορά του πρωταγωνιστή στο «εδώ και τώρα» της ομάδας δίνοντάς του την ευκαιρία να συνδεθεί πάλι με τα υπόλοιπα μέλη και να κερδίσει μέσα από την ανατροφοδότησή τους.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Δανάη Χορομίδου - Ψυχολόγος

Δανάη Χορομίδου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, Απόφοιτος ΕΚΠΑ. Trainer, Educator & Practiotioner Ψυχοδράματος | Ψυχοκίνηση, Κέντρο Ψυχοδράματος και Προσωπικής Ανάπτυξης

6943293408

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού