Η θεραπευτική σχέση στην ψυχοθεραπεία

Ακρόαση άρθρου......

Τα εμπόδια για τη θεραπευτική σχέση και η σημαντικότητά της.
Αναμφισβήτητα η θεραπευτική σχέση στην ψυχοθεραπεία μεταξύ θεραπευομένου/θεραπευτή είναι μια πολύ ιδιαίτερη και μοναδική σχέση.

Σαν εμπειρία, αν είναι κιόλας η πρώτη φορά, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι αρκετά αγχωτική, καθώς ο θεραπευόμενος ίσως να μην ξέρει τι πρέπει να γίνει ή και να πει, και ουσιαστικά “εκτίθεται” μπροστά σε έναν άγνωστο.

Επιπλέον, θα χρειαστεί να μιλήσει για τον εαυτό του, και για πολύ προσωπικά του πράγματα κάτι που ενδεχομένως να του προκαλέσει περισσότερη δυσκολία ή και δυσφορία.

Έχοντας τα παραπάνω κατά νου, μπορούμε να καταλάβουμε ειδικά στην αρχή, την δυσκολία, την ανασφάλεια και πολλές φορές την απροθυμία του θεραπευόμενου, να εκφράσει ελεύθερα κάποιες σκέψεις του, συναισθήματά του ή προσωπικές του εμπειρίες. Και όλα αυτά, με βάση το φόβο ότι μπορεί να κριθεί ή αξιολογηθεί αρνητικά από τον θεραπευτή του, ή ακόμα ότι μπορεί να δημιουργηθεί μια αρνητική εικόνα για τον ίδιο.

Ο θεραπευόμενος, χρειάζεται να αισθάνεται άνετος, ελεύθερος και ασφαλής στο περιβάλλον της ψυχοθεραπείας κατά την διάρκειά της, ετσι ώστε, με αυτόν τον τρόπο να μπορέσει να αισθανθεί την απαραίτητη εμπιστοσύνη, και να αρχίζει να εκφράζεται πιο ελεύθερα.

Επιπλέον, να αρχίσει σιγά-σιγά να ξεδιπλώσει την προσωπικότητά του, ενώ παράλληλα φυσικά. να δουλεύει πάνω στα ζητήματα και τις δυσκολίες του.

Σε αντίθετη περίπτωση που δεν καλύπτονται αυτές οι συνθήκες, κάτι τέτοιο θα δυσκολέψει την πρόοδο και την εξέλιξη της ψυχοθεραπείας.

Τα αποτελέσματα ερευνών για την θεραπευτική σχέση

Γι’ αυτό λοιπόν, είναι αναγκαία η δημιουργία και η διατήρηση μιας σταθερής και θετικής θεραπευτικής σχέσης. Με βάση την βιβλιογραφία και τις έρευνες πάνω στην σημασία της θεραπευτικής σχέσης στη ψυχοθεραπεία, έχουν φανεί τα εξής:

Η θεραπευτική σχέση είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει εξίσου τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, και το αποτέλεσμα της. Και αυτό, ασχέτως του θεωρητικού ψυχοθεραπευτικού μοντέλου και των τεχνικών που χρησιμοποιούν οι θεραπευτές.
Επιπλέον, η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης κατά τις αρχικές συνεδρίες, είναι ένας ισχυρός παράγοντας που μπορεί να προβλέψει το αποτέλεσμα της θεραπείας.

Τα χαρακτηριστικά της θεραπευτικής σχέσης και τι περιλαμβάνει

Η θεραπευτική σχέση χρειάζεται να είναι μια αμοιβαία, επαγγελματική, συνεργατική και θεραπευτική. Όπου, οι δυο τους συμφωνούν στο να δουλέψουν πάνω στα ζητήματα και τις δυσκολίες του θεραπευόμενου.

Συμφωνούν από κοινού για:

• Τους στόχους της θεραπείας.
• Τη δουλειά που χρειάζεται να γίνει και από τις δύο πλευρές.
• Την ανάπτυξη ενός “θεραπευτικού δεσμού” που αποτελείται από αμοιβαία θετικά συναισθήματα, εμπιστοσύνης και εκτίμησης.

Κάποιες από τις ικανότητες που χρειάζεται να έχει ένας θεραπευτής:

Αποδοχή

Ο θεραπευόμενος, χρειάζεται να αντιλαμβάνεται τον θεραπευτή του ως:

Μη-επικριτικό,
Ως έναν άνθρωπο που έχει ανοιχτό-μυαλό
Και που του δίνει αξία σαν άτομο και προσωπικότητα.
Ανεξαρτήτως των προβλημάτων, των σκέψεων/αντιλήψεων, της συμπεριφοράς και του τρόπου ζωής του θεραπευόμενου, αλλά αντιθέτως να τον σέβεται για το ποιος είναι.

Επιβεβαίωση

Οι θεραπευόμενοι που ακούν τον εαυτό τους να μοιράζονται τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, μέσα σε ένα θερμό και συναισθηματικό κλίμα αποδοχής, νιώθουν αναγνώριση και επιβεβαίωση.

Κάτι, που ενδεχομένως να μην έχουν λάβει ποτέ στην ζωή τους, από την παιδική τους ηλικία μέχρι και σήμερα.

Ενεργητική ακρόαση

Χρειάζεται ο θεραπευτής να δείξει ότι είναι παρόν και να κάνει τον  θεραπευόμενο του, να καταλάβει ότι έχει τη πλήρη και αναπόσπαστη προσοχή και ενδιαφέρον του.

Επίσης, ένας ψυχοθεραπευτής χρειάζεται να καταλαβαίνει και να παρατηρεί από κοινού την λεκτική και την μη-λεκτική επικοινωνία. Έτσι ώστε, να επισημαίνει στον θεραπευόμενό τις παρατηρήσεις του αυτές, για να τεθούν υπό συζήτηση αν χρειαστεί.

Ενσυναίσθηση

Η ικανότητα να αντιλαμβάνεται την εμπειρία του θεραπευόμενου, σε συναισθηματικό επίπεδο, και στη συνέχεια να του επικοινωνεί πίσω αυτό που κατάλαβε και ένιωσε. Έτσι ώστε, να διευκρινισθεί και να ενισχυθεί το νόημα και η εμπειρία του ίδιου του θεραπευόμενου, μέσα απ’ αυτόν τον «καθρεφτισμό».

Ο θεραπευτής χρειάζεται να συνδεθεί συναισθηματικά με αυτά που του λέει ο θεραπευόμενός του, ώστε να μπορέσει και ο ίδιος να βιώσει το πώς βιώνει εκείνος, σαν να ήταν δηλαδή στην θέση του.

Πρακτικότητα

Εδώ ο θεραπευτής χρειάζεται να κρατά την συζήτηση μέσα σε κάποια συγκεκριμένα πλαίσια, τα οποία όσο γίνεται, να παραμένουν στο θεραπευτικό κομμάτι. Να εστιάζει δηλαδή, στα γεγονότα και τα συναισθήματα που είναι σχετικά, και αφορούν τον θεραπευόμενο και χρειάζεται να δουλευτούν στην θεραπεία.

Δίχως η συζήτηση μέσα στην θεραπεία να μετατραπεί και να έχει το ύφος του κουτσομπολιού ή της μικρό-κουβέντας. Ή να ξεφεύγει η συζήτηση και να συζητιόνται αοριστολογίες και γενικεύσεις. Προφανώς εννοείται, να μη στρέφεται η συζήτηση στον θεραπευτή αντί του θεραπευομένου.

Τα όρια στην θεραπευτική σχέση

Τα θεραπευτικά όρια, χρειάζεται από κοινού, θεραπευτής-θεραπευόμενος, να οριστούν με ακρίβεια, δίχως να αφήνουν περιθώρια ασαφειών. Για παράδειγμα:

Τους κανόνες:

Οι κανόνες είναι αυτοί που έχουν συζητηθεί και συμφωνηθεί από την αρχή της θεραπείας και θα διέπουν την μεταξύ τους σχέση και συνεργασία. Για παράδειγμα:

Τη σταθερή μέρα και ώρα της συνεδρίας, χωρίς συνεχόμενες αλλαγές.
Τη πληρωμή της συνεδρίας.
Την πολιτική αναφορικά: στην καθυστερημένη άφιξη στην συνεδρία. Στην αργοπορημένη ακύρωση της συνεδρίας. Στην μη άφιξη, χωρίς κάποια ειδοποίηση.
Την οικειότητα:

Πόσο συναισθηματικά «κοντά» πρέπει να βρίσκονται ο θεραπευτής με τον θεραπευόμενο.

Ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος δεν είναι φίλοι. Ακόμα και αν έχουν μια «καλή χημεία» μεταξύ τους στην θεραπευτική σχέση.
Ο καθένας και από τις δύο πλευρές, θα πρέπει να σέβεται τον «προσωπικό χώρο» του άλλου και να μην τον παραβιάζει, ηθελημένα ή μη. Ακόμα και η σωματική επαφή – άγγιγμα (στο χέρι, ώμο, αγκαλιά), εάν είναι να υπάρξει, χρειάζεται να είναι μέσα σε αυστηρά θεραπευτικά πλαίσια.

Δεν μπορούν να έχουν κοινωνικές επαφές έξω από τα πλαίσια της θεραπείας, και να συναναστρέφονται σε κοινωνικό επίπεδο μαζί.

Προφανώς, δεν μπορούν να έχουν την οποιαδήποτε ερωτική ή σεξουαλική επαφή μεταξύ τους.

Τα όρια του θεραπευτή στον ίδιο του τον εαυτό:

Ο θεραπευτής οφείλει και πρέπει να είναι υπεύθυνος για τις δικές του πράξεις, αναφορικά με τις συνεδρίες με τους θεραπευόμενους του. Μερικά παραδείγματα που χρειάζεται να ‘χει κατά νου κάθε θεραπευτής:

• Να κατανοήσει την σημαντικότητα και να παραμένει σταθερός στα θεραπευτικά όρια που αναφέρθηκαν παραπάνω.
• Είναι υπεύθυνος στο να έχει την ισορροπία, του σωστού επαγγελματία και ανθρώπου.
• Πρέπει να σέβεται, να εκτιμά και να αποδέχεται, τον άνθρωπο που έχει απέναντί του.
• Να μην κρίνει, να μην πατρονάρει και να μην χρησιμοποιεί τον θεραπευόμενό του για οποιοδήποτε προσωπικό όφελος (συνειδητό ή ασυνείδητο):
  Ερωτικά-σεξουαλικά.
  Να πάρει αποδοχή.
  Αυτό-επιβεβαίωση.
  Να βγάζει τα απωθημένα του πάνω τους.
  Να τους βλέπει σαν πελάτες και όχι σαν θεραπευόμενους.
  Ή, να τους βλέπει σαν τα θύματα και εκείνον σαν τον σωτήρα τους.
• Φυσικά, να μην χρησιμοποιεί την θέση του και την «μάσκα» του ψυχολόγου/ψυχοθεραπευτή, ως έναν τρόπο να επιβληθεί αλλά και να κρυφτεί πίσω από αυτήν.
• Ο θεραπευτής, οφείλει να σεβαστεί τόσο την ίδια την ψυχοθεραπεία και την διαδικασία της. Όσο φυσικά, τον χρόνο και την επένδυση του θεραπευόμενού του, σε αυτήν την προσωπική δουλειά με τον εαυτό του.
• Επιπλέον, χρειάζεται ο θεραπευτής να αντιλαμβάνεται ότι μπορεί να κάνει λάθος, και να το παραδέχεται.
• Τέλος, οφείλει να, προσέχει την υγεία του (σωματικά & ψυχικά) και να κάνει και ο ίδιος δουλειά με τον εαυτό του. Είτε μέσω προσωπικής θεραπείας, μέσω εποπτείας, ή του να διευρύνει τις γνώσεις του.

Επίλογος

Η ψυχοθεραπεία, είναι ένα από τα πιο όμορφα πράγματα που μπορείς να προσφέρεις στον ίδιο σου τον εαυτό. Αν αποφασίσεις ποτέ να ξεκινήσεις ψυχοθεραπεία ανεξαρτήτως της θεραπευτικής προσέγγισης του θεραπευτή σου, ελπίζω πλέον να θυμάσαι και να ‘χεις στο νου σου τη σημασία της θεραπευτικής σχέσης.

Δεν είναι μια σχέση όπως όλες οι άλλες που γνωρίζεις, αλλά είναι μια ιδιαίτερη σχέση που αξίζεις να βιώσεις, γιατί είσαι μοναδικός.