Αόρατη αφοσίωση στην οικογένεια

Ακρόαση άρθρου......

Κάθε άνθρωπος καθώς μεγαλώνει, αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι έχει μια αίσθηση εκκρεμών λογαριασμών. Αυτοί οι λογαριασμοί μπορεί να προκύπτουν από πιθανές ανισορροπίες σε αυτά που πήρε και αυτά που έδωσε στην οικογένειά του, αλλά μπορεί και να προέρχονται από προηγούμενες γενιές και να μην υπάρχει σχετική συνειδητή γνώση – δεν παύουν όμως να επηρεάζουν τη συμπεριφορά του στο παρόν.

Όπως και να' χει, αυτοί οι εκκρεμείς λογαριασμοί δημιουργούν ένα σύνολο ευθυνών και προσδοκιών στα μέλη μιας οικογένειας, που συχνά αποδεικνύονται καταστροφικοί.

Για παράδειγμα, ας σκεφτούμε μια οικογένεια όπου το ένα από τα δυο παιδιά 'θυσιάστηκε', αφήνοντας τα όνειρά του για σπουδές και δουλεύοντας από μικρή ηλικία, ενώ το άλλο παιδί, ίσως επειδή οι οικονομικές συνθήκες για τους γονείς είχαν καλυτερεύσει, μπόρεσε να σπουδάσει.

Στην επόμενη γενιά, μπορεί να δούμε ότι έχει μεταφερθεί μια αίσθηση υποχρέωσης στα παιδιά του ανθρώπου που σπούδασε προς την οικογένεια του αδερφού που χρειάστηκε να εργαστεί από νωρίς. Δε χρειάζεται να υπάρχει η γνώση όλων των πληροφοριών - τα παιδιά ταυτίζονται με το συναίσθημα του γονιού τους και αυτό μεταφέρεται και σε μη λεκτικό επίπεδο. Έτσι, δε θα ήταν περίεργο να βλέπαμε στο παραπάνω παράδειγμα, τα παιδιά του ανθρώπου που δε μπόρεσε να σπουδάσει, να κουβαλούν μια αίσθηση ότι αδικούνται κι ότι η ζωή τους χρωστά.

Η αόρατη αφοσίωση

Οι οικογένειες έχουν μια αόρατη αφοσίωση, δηλαδή υποχρεώσεις ριζωμένες στις περασμένες γενιές που πρέπει να εξισορροπηθούν. Είναι σαν κάθε οικογένεια να διατηρεί ένα διαγενεαλογικό λογιστικό σύστημα αυτών που έχουν δοθεί και ψυχολογικά μιλώντας, του ποιος χρωστάει σε ποιον. Όποτε προκύπτουν αδικίες υπάρχει προσδοκία κάποιας μεταγενέστερης ανταπόδοσης και αποκατάστασης. Προβλήματα στις σχέσεις αναπτύσσονται όταν η δικαιοσύνη έρχεται πολύ αργά ή σε πολύ μικρό βαθμό για να ικανοποιήσει το άλλο άτομο (Goldenberg & Goldenberg, 2005)

Σε ένα άλλο παράδειγμα, μια κόρη που αντιμετώπισε αυστηρότητα και απαξίωση στην πατρική της οικογένεια, όταν παντρεύτηκε, ήταν σαν να άφηνε στη δική της κόρη δικαίωμα μόνο για ντροπή. Στο γιος της, αντίθετα, πιθανόν να δοθεί δικαίωμα μόνο στη φροντίδα, όπως είχε δει να γίνεται με το δικό της αδερφό. Εξαιτίας τέτοιων οικογενειακών επιταγών, τα παιδιά νιώθουν ασυνείδητα μια ηθική υποχρέωση να ζήσουν με βάση την κληρονομιά τους. Έτσι, ο γιος του παραπάνω παραδείγματος πιθανόν να μη μπορέσει να πάρει ποτέ την ευθύνη του εαυτού του, επειδή η κληρονομιά του είναι ότι οι άλλοι είναι εκεί για να τον φροντίζουν, ενώ η αδερφή του, ίσως περάσει τη ζωή της προσπαθώντας να αποβάλλει μια ντροπή που δεν είναι δική της.

Πως επέρχεται η ισορροπία στο οικογενειακό σύστημα

Τι μπορεί να γίνει λοιπόν, ώστε να επέλθει μια ισορροπία στο οικογενειακό σύστημα; Αρχικά, χρειάζεται εμπιστοσύνη για να εξετασθούν οι κληροδοτημένες εκτιμήσεις και να δεχτούν τα μέλη της οικογένειας ότι μπορούν να έχουν πιο ικανοποιητικές σχέσεις.

Χρειάζεται, ακόμη, να υπάρξει σαφής επίγνωση της οικογενειακής αφοσίωσης - ποιος είναι δεμένος με ποιον, τι αναμένεται από τα μέλη της οικογένειας, πως εκφράζεται η αφοσίωση, τι συμβαίνει όταν λογαριασμοί της αφοσίωσης δεν είναι ίσοι. Με αυτόν τον τρόπο, θα διευθετηθούν παλιοί οικογενειακοί λογαριασμοί και, με τα δικαιώματα όλων των μελών να λαμβάνονται υπόψιν, θα γίνει εφικτό να ανοιχτούν δρόμοι στις αδιέξοδες σχέσεις και να επέλθει, τελικά, η συμφιλίωση μεταξύ των γενεών.

Βιβλιογραφία

Goldenberg. I και Goldenberg. H. (2005). Οικογενειακή Θεραπεία. Μια Επισκόπηση. Αθήνα: Εκδόσεις Έλλην.