Ένας ανθρωπος που τον έλεγαν Wundt

Ακρόαση άρθρου......

Γράφοντας στον Τhomas Ward το 1867 από το Βερολίνο, ο William James, ένας νέος άνθρωπος εικοσιέξι ετών τότε, είχε να πει τα εξής για την επιστήμη την οποία έμελλε να βάλει ο ίδιος σε στέρεα βάση εικοσιτρία χρόνια αργότερα:

Μου φαίνεται ότι ίσως έχει έρθει η ώρα να αρχίσει να είναι επιστήμη η Ψυχολογία - κάποιες μετρήσεις έχουν ήδη γίνει στην περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στις φυσικές αλλαγές στα νεύρα και στην εμφάνιση της συνείδησης... Προτίθεμαι να μελετήσω αυτό που είναι ήδη γνωστό, και ίσως μπορέσω να δουλέψω πάνω σ' αυτό, Ο Helmholtz και κάποιος ονόματι Wundt στην Χαϊδελβέργη δουλεύουν πάνω σ ' αυτό και ελπίζω, αν περάσει αυτός ο χειμώνας, να πάω να τους συναντήσω το καλοκαίρι.

Το όνομα του WilheIm Wundt θα συνδεθεί όχι μόνο με την ίδρυση του πρώτου εργαστηρίου ψυχολογίας το 1879, στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, αλλά και με την εκπαίδευση ενός μεγάλου αριθμού Ευρωπαίων όπως και πολλών κορυφαίων Αμερικανών ψυχολόγων. Η Λειψία φαινόταν πως ήταν η Μέκκα όλων των Αμερικανών φοιτητών του τομέα αυτού, και ο Wundt ήταν, για μισό αιώνα, αν όχι ο προφήτης, τουλάχιστον ο αρχιερέας, της νέας «απίστης».

Wundt ο μεγαλύτερος συστηματικοποιητής της ψυχολογίας

Εκτός από την πειραματική ώθηση που έδωσε στην ψυχολογία, μπορεί να καταταχθεί ως ο μεγαλύτερος συστηματικοποιητής της. Ήταν όμως κάτι παραπάνω απ' αυτό. Δεν υπάρχει θέμα, είτε πρόκειται για αίσθηση, συγκίνηση, συναίσθημα, αντίληψη είτε πρόκειται για γλώσσα, όπου να μην συνέβαλε με κάτι δικό του. Και με όσα δεν καταπιάστηκε, τα επεξεργάστηκαν οι εξέχοντες μαθητές του.

Γεννήθηκε το 1832, στην πολιτεία του Μπάντεν, στη Γερμανία, και κατάφερε να ζει ακόμη και μετά το τέλος του Πρώτου παγκοσμίου πολέμου, δημοσιεύοντας μέσα σε εξήντα οχτώ παραγωγικά χρόνια, όπως έλεγε ο Ε.G. Boring στην History of Εxperimental Psychology του, 53.735 σελίδες. Μπορούμε να είμαστε εντελώς σίγουροι ότι κανένας ψυχολόγος δεν ξεπέρασε αυτό το ρεκόρ. Αν αναλογιστούμε ότι τα έργα του ήταν σε μεγάλο βαθμό τεχνικά και απαιτούσαν ιδιαζόντως μεγάλη έρευνα, μπορούμε να εκτιμήσουμε την παραγωγικότητά του.

Αφού πήρε το δίπλωμα μεταπτυχιακών σπουδών του, στράφηκε στη φυσιολογία και είχε την τύχη να γίνει βοηθός το μεγάλου Ηelmholtz στην Χαϊδελβέργη. Η περίοδος της ενασχόλησής του με τη φυσιολογία κατέληξε στη συγγραφή ενός εγχειριδίου. Ύστερα ήρθε ένα εγχειρίδιο με θέμα την ιατρική φυσική.

Την ίδια εποχή ασχολήθηκε με περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα σε πειραματική βάση. Όταν πήγε στην Ελβετία ως επιμελητής σε μια έδρα επαγωγικής φιλοσοφίας, αφού προηγουμένως απέτυχε να πάρει μια προαγωγή που περίμενε στη Χαϊδελβέργη, είχε ήδη ολοκληρώσει την Psysiologische Psychologie του (1873-74), η οποία έκανε έξι εκδόσεις και χρησίμευσε ως πρότυπο και τυπικό έργο προς μελέτη σε δυο γενιές φοιτητών .

Το έργο του VoIkerpsychologie

Εξίσου επεξεργασμένα σχεδόν ήταν και τα έργα του πάνω στη λογική, την ηθική και τη φιλοσοφία ως σύστημα . Το πιο φιλόδοξο ίσως έργο του είναι η VoIkerpsychologie (Συλλογική Ψυχολογία), η οποία πήρε περίπου είκοσι χρόνια για να ολοκληρωθεί, και αν ο Wundt δεν έκανε τίποτε άλλο εκτός απ' αυτούς τους δέκα ογκώδεις τόμους, θα έπαιρνε πάλι τη θέση του στην πρώτη σειρά της ψυχολογίας.

Σ' αυτό το αληθινά magnum opus του ασχολείται με τον μύθο, τη θρησκεία, τη γλώσσα και την τέχνη ως έκφραση του λαού, και μας προκαλεί φόβο η θέα των βουνών των δεδομένων που μπόρεσε να αφομοιώσει και να συστηματοποιήσει ο Wundt ενώ ήταν σε προχωρημένη ηλικία.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του ήταν η εξαιρετική υπομονή με την οποία αναθεωρούσε συνεχώς το έργο του. Σπάνια βρίσκεται διδακτορική διατριβή, ακόμη και στα αμερικάνικα πανεπιστήμια, την οποία να μην εκμεταλλεύτηκε όταν έκανε τις αναθεωρήσεις του.

Η προσωπικότητα του Wundt

Η προσωπικότητα του Wundt δεν ήταν ίσης αξίας με τα νοητικά του χαρίσματα. Μολονότι οι φοιτητές του, οι οποίοι αργότερα απόκτησαν φήμη χάρη στην προσωπική τους αξία, όπως ο Kraepelin, ο Lipps, ο Titchener, ο J.M. Cattell, ο Pace, και ο Scripture, έδειχναν θαυμασμό γι' αυτόν, ο ίδιος ήταν ικανός να ανταγωνίζεται τους συναδέλφους του κινούμενος από εγωιστικά κίνητρα ο Wiliam James τον αντιπαθούσε, παρόλο που, καθώς ήταν νέος, περίμενε πώς και πώς να δουλέψει μαζί του ισόβιος αντίπαλος του Wundt ήταν ο Carl Stumpf, του Πανεπιστημίου του Βερολίνου.

Τόσο ο James όσο και ο Stumpf έκλιναν προς τον νατιβισμό και τις σφαιρικές θεωρήσεις, από κοινού με τους μεταγενεστέρους ψυχολόγους της Gestalt, ενώ ο Wundt, όπως και ο δάσκαλός του, ο Helmholtz, ήταν ένας εμπειρικιστής, που οικοδομούσε μια ολική κατάσταση ξεκινώντας από ατομικές ενδείξεις. Η προσέγγιση αυτή αρέσει στους φυσικούς επιστήμονες, αλλά όχι σ' εκείνους που βλέπουν τόσο τα διάκενα όσο και τα τούβλα, και είναι απρόθυμοι να χάσουν από τα μάτια τους το όλον καθώς το αναλύουν.

Ο Wundt απέρριψε τον πιο λαμπρό ίσως μαθητή του, τον Hugo Munsterberg, επειδή τόλμησε να αμφισβητήσει το συμπέρασμα του δασκάλου ότι έχουμε επίγνωση των μυϊκών εννευρώσεων μας .

Γι ' αυτόν εν μέρει τον λόγο ο ηλικίας είκοσι εννέα ετών ψυχολόγος δέχτηκε μια πρόσκληση στο Χάρβαρντ από τον Wiliam James το 1892. Ο πιο αφοσιωμένος μαθητής του Wundt, ο Ε. Τichener, προσκλήθηκε αργότερα για να φτιάξει ένα εργαστήριο στο Κορνέλ. Τα δύο εργαστήρια ήταν στα μαχαίρια, αν και ο Τichener και ο Munsterberg δεν διέφεραν ουσιαστικά στη θεωρία.

Και οι δύο είχαν ορθόδοξες απόψεις για τον νου ο πρώτος ήταν αδιάλλακτος στρουκτουραλιστής, ενώ ο δεύτερος έκλινε προς το λειτουργισμό, καθώς ενδιαφερόταν για τη χρήση και τη δράση. Ο Wundt ήταν φυσικά στρουκτουραλιστής, αφού κατασκεύαζε ένα σύστημα. Το πιθανότερο είναι ότι ο Wundt έμεινε ως κεντρική φυσιογνωμία στην ψυχολογία τόσο λόγω των συμβόλων του όσο και λόγω της επιρροής του ως δασκάλου μετεγενέστερων ηγετικών προσώπων το χώρο της ψυχολογίας.