Παβλόφ Ιβάν (Ivan Pavlov 1849-1936)

Ακρόαση άρθρου......

Ρώσος γιατρός, φυσιολόγος και ψυχολόγος. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για το πείραμα που διεξήγαγε σχετικά με το φαινόμενο των εξαρτημένων αντανακλαστικών και την κλασική εξαρτημένη μάθηση.

Προσωπική ζωή
Ο Ιβάν Παβλόφ γεννήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου του 1849 στο χωριό Ριαζάν της Ρωσίας και ήταν το μεγαλύτερο από τα έντεκα παιδιά της οικογένειας. Το αρχικό του ενδιαφέρον για τη θρησκεία τον οδήγησε να εγγραφεί σε μία θεολογική σχολή, ωστόσο, στην πορεία κατάλαβε ότι τον κέντριζε περισσότερο ο κλάδος των επιστημών. Στράφηκε, λοιπόν, στη φυσιολογία και τη χημεία σπουδάζοντας στο Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης και αποφοίτησε το 1875. Συνέχισε τις σπουδές του στη Στρατιωτική Ιατρική Ακαδημία και πήρε πτυχίο ιατρικής το 1879. Το 1883 έλαβε χρυσό μετάλλιο για τη διδακτορική του διατριβή, στην οποία διατύπωσε και εξέτασε τις θεωρίες του νερβισμού (nervism) και των μοτίβων των αντανακλαστικών.

Μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917 παρέμεινε στη χώρα και, παρά το γεγονός ότι ήταν σφοδρός επικριτής της σοβιετικής κυβέρνησης, το κράτος χρηματοδοτούσε τα πειράματά του. Το 1881 παντρεύτηκε τη Σεραφίμα Βασίλιεβνα Καρτσέφσκαγια και απέκτησαν πέντε παιδιά, εκ των οποίων το πρώτο πέθανε σε νεαρή ηλικία. Το 1935 πέθανε και ο μικρότερος γιος τους από καρκίνο του πάγκρεας. Ο Παβλόφ πέθανε από πνευμονία στις 27 Φεβρουαρίου του 1936 στο Λένιγκραντ.

Επαγγελματική διαδρομή
Κατά την περίοδο 1895-1925 εργάστηκε ως καθηγητής στη Στρατιωτική Ιατρική Ακαδημία και παράλληλα, το 1895, έγινε διευθυντής του τμήματος φυσιολογίας του Ινστιτούτου Πειραματικής Ιατρικής. Το 1904 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας για την έρευνα που διεξήγαγε σχετικά με τη φυσιολογία του πεπτικού συστήματος.

Συμβολή στην ψυχολογία
Ο Παβλόφ άρχισε να εξετάζει το σύστημα των αντανακλαστικών ενώ μελετούσε το γαστρικό σύστημα των σκύλων και προσπαθούσε να προσδιορίσει την επίδραση των νεύρων στα όργανα που συμμετέχουν στη διαδικασία της πέψης. Αργότερα μελέτησε τη σχέση του συστήματος των αντανακλαστικών με τον πόνο και το άγχος διαπιστώνοντας ότι τα υποκείμενα των πειραμάτων του συχνά αντιδρούσαν με τον ίδιο τρόπο σε διαφορετικά ερεθίσματα, ανεξάρτητα από την ιδιοσυγκρασία τους. Ο Καρλ Γιούνγκ και ο Γουίλιαμ Σάργκαντ συνέχισαν τις θεωρίες του Παβλόφ ερευνώντας τους ανθρώπινους τύπους ιδιοσυγκρασίας.

Ο Ρώσος γιατρός είναι ιδιαίτερα γνωστός για τη θεωρία της «κλασικής εξάρτησης» (classical conditioning ή Pavlovian conditioning ή Pavlov's dogs), την οποία διατύπωσε το 1901 μαζί με τον βοηθό του Ιβάν Φιλίποβιτς Τολοτσίνοφ. Υποστήριξε ότι υπάρχει δυνατότητα σύμπτυξης των πλέον σύνθετων ψυχολογικών φαινομένων (όπως για παράδειγμα «θέληση» και «συνήθεια») σε ένα σύνολο εξαρτημένων αντανακλαστικών. Η θεωρία αυτή προέκυψε κατά τη διάρκεια ενός πειράματος με σκύλους. Τα σκυλάκια που συμμετείχαν στο πείραμα έτρωγαν κάθε μέρα την ίδια ώρα και αφού χωρίστηκαν σε δύο ομάδες, λίγο πριν τη διανομή του φαγητού, η μία ομάδα άκουγε τον ήχο ενός κουδουνιού ενώ η άλλη όχι. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα διαπίστωσε ότι τα σκυλάκια της πρώτης ομάδας είχαν συνδυάσει τον ήχο του κουδουνιού με το φαγητό, καθώς όταν τον άκουγαν -ακόμα και όταν δεν ακολουθούσε διανομή τροφής- άρχιζαν την παραγωγή σάλιου. Ο ήχος του κουδουνιού λειτουργούσε συνεπώς ως ένα εξαρτημένο ερέθισμα το οποίο προκαλούσε ένα εξαρτημένο αντανακλαστικό. Αντίθετα, η σιελόρροια ως αντίδραση μόνο στη λήψη τροφής είναι ένα μη εξαρτημένο αντανακλαστικό σε ένα μη εξαρτημένο ερέθισμα.

Η έρευνά του για την κλασική εξάρτηση ήταν εκείνη που έθεσε τα θεμέλια για το πεδίο του συμπεριφορισμού και της συγκριτικής ψυχολογίας, ενώ οι τεχνικές εξάρτησης χρησιμοποιούνται ακόμη σε διαδικασίες τροποποίησης της συμπεριφοράς.

Είπε: «Μη γίνεις ένας απλός καταγραφέας γεγονότων, προσπάθησε να εμβαθύνεις στο μυστήριο της καταγωγής τους.»

Βιβλία

• The Work of the Digestive Glands (1902)
• Conditioned reflexes (1927)