Συνέντευξη με την Ψυχολόγο, Ιωάννα Κουλαξίζη

Ακρόαση άρθρου......

Η Ιωάννα Κουλαξίζη είναι Ψυχολόγος στη Θεσσαλονίκη και επιστημονική συνεργάτιδα της Πύλης Ψυχολογίας! Απάντησε στις ερωτήσεις μας για την συνθετική ψυχοθεραπεία αλλά και για την εμπειρία της στον συντονισμό ομάδων "Υπερήφανοι Γονείς".

Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη: 

1. Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς

Ονομάζομαι Κουλαξίζη Ιωάννα και είμαι ψυχολόγος-απόφοιτος του τμήματος ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το μεταπτυχιακό μου έχει αντικείμενο τη συνθετική ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική (MS c University of Derby).

Έχω εκπαιδευτεί σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου καθώς και στη διαχείριση ψυχικού συναισθηματικού τραύματος στο Καποδιστριακό Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπήρξα εκπαιδευθείσα σε θέματα εξαρτήσεων στο Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας – (Οκανα και ΑΠΘ). Έχω δουλέψει στο Κέντρο Διάγνωσης Διαφοροδιάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ ΚΑΒΑΛΑΣ) με αντικείμενο τη διάγνωση μαθησιακών δυσκολιών και την χορήγηση ψυχομετρικών τεστ. Υπήρξα εθελόντρια ψυχολόγος σε δομές όμως η ΑΡΣΙΣ , η Πνοή, οι εθελοντές κατά του Καρκίνου καθώς και οι Γιατροί του κόσμου.

Πλέον, εργάζομαι ιδιωτικά στο γραφείο μου που εδρεύει στο κέντρο της Θεσσαλονίκης και έχω τη χαρά και τιμή να συντονίζω την ομάδα Υπερήφανοι Γονείς (αποτελείται από γονείς που έχουν ΛΟΑΤ+ παιδιά).

2. Για ποιο λόγο επιλέξατε να ακολουθήσετε επαγγελματική καριέρα στον τομέα της ψυχολογίας?

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου έβρισκα εξαιρετικά ενδιαφέροντες τους ανθρώπους και το σύνθετο και απρόβλεπτο της ανθρώπινης σκέψης και συμπεριφοράς. Είναι ένα επάγγελμα που αγαπώ πολύ και πιστεύω πως ότι κάνεις με αγάπη σε ανατροφοδοτεί καθημερινά!

3. Τι ψυχοθεραπευτική προσέγγιση ακολουθείτε στη δουλειά σας?

Στην κλινική μου πράξη χρησιμοποιώ το συνθετικό μοντέλο ψυχοθεραπείας. Όσον αφορά τους ΛΟΑΤ+ πελάτες μου, η ψυχοθεραπευτική μου προσέγγιση είναι επηρεασμένη από το affirmative psychotherapy in LGBT η οποία δεν επιδιώκει να αλλάξει το άτομο, αλλά να το ενδυναμώσει μέσα σε ένα πλαίσιο αποδοχής και ορατότητας.

4. Μιλήστε μας λίγο γι αυτή την προσέγγιση. Για ποιο λόγο την επιλέξατε? Ποια είναι τα σημαντικά σημεία αυτής?

Το συνθετικό μοντέλο με το οποίο δουλεύω αποτελεί μια νέα για τα ελληνικά δεδομένα ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, η οποία ενσωματώνει στοιχεία, θεωρία και τεχνικές από τρείς γνωστές προσεγγίσεις: τη γνωστικο-συμπεριφορική, την ανθρωποκεντρική και ένα κομμάτι ψυχοδυναμικό.

Προσωπικά, την επέλεξα γιατί πιστεύω ότι λειτουργεί πολύ αποδοτικά στην κλινική πράξη καθώς δουλεύουμε παράλληλα σε πολλά επίπεδα με τεχνικές από διαφορετικές προσεγγίσεις και φυσικά προσφέρει το μεγάλο προνόμιο του να αξιολογήσεις σε ποιο στάδιο βρίσκεται ο κάθε πελάτης για το κάθε θέμα και ανάλογα να δομηθεί η θεραπευτική του παρέμβαση, εξατομικευμένα. Μπορεί πχ να διαπιστώσεις ότι με κάποιο θεραπευόμενο οι τεχνικές της γνωστικοσυμπεριφορικής δεν είναι τόσο αποδοτικές, τότε είσαι σε θέση να αξιολογήσεις εναλλακτικές τακτικές και να εστιάσεις περισσότερο σε ανθρωποκεντρικά χαρακτηριστικά όπως η εγκαθίδρυση της θεραπευτικής σχέσης.

5. Ποια είναι η κατάσταση της ψυχοθεραπείας σήμερα στην Ελλάδα? Υπάρχει ακόμη το "στίγμα" ή οι άνθρωποι απευθύνονται άφοβα στους ειδικούς?

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι το επάγγελμα του ψυχολόγου στην Ελλάδα, αλλά και γενικότερα τα επαγγέλματα υγείας διέπονται από ένα πέπλο ντροπής και ταμπού στον κοινό νου. Συχνά πιστεύεται ότι οι άνθρωποι που θα ζητήσουν τη βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας είναι ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους και τις προκλήσεις της ζωής.

Φυσικά, όλα αυτά αποτελούν τεράστιους μύθους, μύθοι που δημιουργούνται από ανθρώπους που έτυχε να μην έχουν ενημερωθεί σωστά. Στην πραγματικότητα ισχύει ακριβώς το αντίθετο, είναι δηλαδή απόλυτα φυσιολογικό και σύνηθες όλοι μας να βρεθούμε σε στιγμές και καταστάσεις στη ζωή μας που θα χρειαστούμε βοήθεια, αυτό φυσικά και δεν μας καθιστά αδύναμες υπάρξεις αλλά ανθρώπους που έχουν επίγνωση των καταστάσεων και έχουν τη θέληση να προσπαθήσουν να ζουν περισσότερο λειτουργικά.

6. Τι θα λέγατε σε κάποιον που διστάζει να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία?

Ότι είναι λογικό, είναι απολύτως κατανοητός ο δισταγμός του. Όλοι μας νιώθουμε φόβο ή δισταγμό μπροστά σε κάτι ολότελα καινούριο. Θα ήθελα όμως να τον πληροφορήσω πως η ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα συναρπαστικό αλλά συνάμα δύσκολο ταξίδι για τον καθένα από εμάς, το οποίο μας φέρνει πιο κοντά στο κέντρο μας, μας κάνει να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες μας και να αντιλαμβανόμαστε τις δυναμικές στις σχέσεις μας. Με λίγα λόγια αποτελεί ένα ταξίδι του «μαθαίνω καλύτερα τον εαυτό μου» «μαθαίνω να οριοθετούμαι και να αγαπώ».

7. Πείτε μας λίγα λόγια για την ατμόσφαιρα της 1ης συνεδρίας με νέους θεραπευόμενους.

Αν αποφασίσει κανείς να προβεί σε μια πρώτη επικοινωνία μέσω τηλεφώνου με έναν ειδικό ψυχικής υγείας θα πρέπει να θυμάται πως δεν είναι αναγκασμένος να πει τίποτα το οποίο δε θέλει ή δεν είναι έτοιμος. Το όνομά του, το τηλέφωνό του και η ώρες που είναι διαθέσιμος αρκούν. Ας μη διστάσει να ρωτήσει οτιδήποτε τον/την απασχολεί και αφορά τη διαδικασία.

Φτάνοντας στη μέρα της πρώτης συνάντησης, περνώντας το κατώφλι του γραφείου θα περιμένει τον θεραπευόμενο μια μοναδική συνθήκη που διέπεται από ζεστασιά, κατανόηση, εχεμύθεια και ενσυναίσθηση. Είναι σημαντικό να ξέρει πως ο θεραπευτής αναγνωρίζει πολύ καλά το πόσο δύσκολο μπορεί να είναι το να ανοιχτεί σε έναν άγνωστο άνθρωπο, ακόμη κι αν είναι ψυχολόγος.

Δεν χρειάζεται να προετοιμάσει το τι θα πει, η συνεδρία θα κυλήσει καθώς ο θεραπευτής θα τον ενημερώσει για το πώς λειτουργεί η διαδικασία και θα ρωτήσει σχετικά με το θεραπευτικό αίτημα του πελάτη - το λόγο για τον οποίο έχει έρθει, και έτσι από κοινού με τον θεραπευτή θα αποφασίσουν ένα πλάνο δράσης.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως ο θεραπευόμενος αποτελεί σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας και κανείς δε θα τον πιέσει προς κάποια κατεύθυνση. Αυτός αποφασίζει την πορεία της θεραπείας του. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί έναν μόνιμα ανοιχτό διάλογο ανάμεσα σε θεραπευτή και θεραπευόμενο, όπου συνδιαμορφώνουν και προτείνουν, έχοντας πάντα ως θεμέλιο τη συναίνεση του πελάτη.

«Δες την ψυχοθεραπεία σαν ένα μεγάλο ταξίδι σε προορισμούς που δεν έχεις ξανά πάει, είναι λογικό να έχεις άγχος ή αγωνία στην αρχή του. Είναι λογικό να μην ξέρεις τι να βάλεις στη βαλίτσα σου… Γι’αυτό είναι εκεί ο θεραπευτής σου! Πίστεψε στη διαδικασία και στον εαυτό σου και θα συνειδητοποιήσεις αργότερα πως ήταν το καλύτερο δώρο που έκανες ποτέ στον εαυτό σου!»

8. Ποιοι είναι οι συχνότεροι λόγοι για τους οποίους σας επισκέπτεται κάποιος?

Συνήθως, οι άνθρωποι απευθύνονται σε μας γιατί τους βασανίζει κάποιο πολύ απτό σύμπτωμα. Κρίσεις πανικού, σωματοποιητικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, γαστρεντερικά προβλήματα, κνησμός), σεξουαλικές δυσλειτουργίες και αϋπνία είναι μερικά από τα συχνότερα συμπτώματα. Σπάνια θα ξεκινήσει κάποιος θεραπεία, σύμφωνα με την εμπειρία μου, για προσωπική του αναζήτηση και εμβάθυνση. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για κάποιο δυσάρεστο σύμπτωμα από το οποίο θέλουν να απαλλαγούν.

9. Επιγραμματικά, τι θα προτείνατε σε κάποιον που βιώνει πολύ άγχος στην καθημερινότητα του?

Δεν είναι τόσο προτροπή όσο δήλωση. Θα ήθελα να του πω ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό να νιώθει έτσι. Ζούμε και μεγαλώνουμε όλοι μας σε μια εξαιρετικά ανταγωνιστική κοινωνία που μας γαλουχεί στο να είμαστε αποδοτικοί. Οι ρυθμοί ζωής είναι απίστευτα γρήγοροι. Το άγχος αποτελεί την φυσιολογική απάντηση του ψυχισμού μας σε όλη αυτή την πίεση που μας ασκείται από παντού. Θα πρέπει να θυμάται ότι δεν είναι μόνος του, και να μην διστάσει όταν νιώσει έτοιμος να ζητήσει βοήθεια.

10. Η εξειδίκευσή σας έχει να κάνει με θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, πείτε μας λίγα λόγια για αυτό

Πάντα με ενδιέφερε να δουλέψω με την ΛΟΑΤ+ κοινότητα. Αν και είχα ολοκληρώσει τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στη ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική, είχα επίγνωση ότι οι γνώσεις μου περί lgbt θεμάτων ήταν πολύ περιορισμένες. Έτσι αποφάσισα να ταξιδέψω στην Αθήνα και να ολοκληρώσω ένα 5μηνο πρόγραμμα που αφορά τα θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού ώστε να είμαι πέρα από ευαισθητοποιημένη, ενημερωμένη και αποδοτική.

Η ΛΟΑΤ κοινότητα στην Ελλάδα δέχεται, ακόμη δυστυχώς, μεγάλη διάκριση και κοινωνική πίεση. Θα πρέπει ο θεραπευτής που θα αναλάβει ένα ΛΟΑΤ άτομο να είναι γνώστης των ιδιαίτερων αυτών συνθηκών που βιώνει ο άνθρωπος αυτός, δηλαδή, να μπορεί να μπει στα παπούτσια του, να γνωρίζει τη σημαντικότητα της αποδοχής και ορατότητας.

Θέλω να πιστεύω πως η δράση μου, πέρα από ψυχοθεραπευτική, είναι και υποστηρικτική και αν θέλετε… ακτιβιστική. Δεν θέλω απλώς να ενδυναμώσω το άτομο μέσα στο γραφείο μου και να μείνει εκεί. Επιθυμώ ίσα δικαιώματα για όλους.

11. Είστε συντονίστρια της ομάδας Υπερήφανοι Γονείς στη Θεσσαλονίκη. Πείτε μας λίγα λόγια για την ομάδα.

Η ομάδα Υπερήφανοι Γονείς ξεκίνησε πριν περίπου δύο χρόνια, τον Απρίλιο του 2016 στην Αθήνα, συντονίστρια της ήταν και παραμένει η ψυχολόγος Εύα Σπίνου, η οποία υπήρξε εκπαιδεύτριά μου. Στο να γίνει πραγματικότητα βοήθησαν και άνθρωποι από τις Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, όπως η Στέλλα Μπελιά. Τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, η ομάδα θα λάβει σάρκα και οστά και στην πόλη της Θεσσαλονίκης, την οποία είναι μεγάλη μου χαρά και τιμή να συντονίζω και θερμά ευχαριστώ την Εύα Σπίνου και την ομάδα της Αθήνας γι’ αυτή την ευκαιρία. Οι Υπερήφανοι Γονείς είναι μια ομάδα που αποτελείται από γονείς που έχουν ΛΟΑΤ παιδιά και στόχο έχει την υποστήριξη, ενδυνάμωση, κοινωνικοποίηση και πληροφόρηση των γονιών γύρω από τις αρνητικές στάσεις και τα στερεότυπα που μπορεί να έχουν για το τι θα πει να είναι κανείς ΛΟΑΤ.

Στην Ελλάδα τα θέματα που άπτονται του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου αποτελούν (ακόμα) ταμπού. Λέγοντας ταμπού, εννοούμε ότι το συγκεκριμένο θέμα περιβάλλεται από έντονη μυστικοπάθεια και αίσθημα ντροπής.

Το επίμαχο θέμα δεν συζητείται, επικρατεί άγνοια ή παραπληροφόρηση και έτσι αναπαράγονται αρνητικά στερεότυπα και προκαταλήψεις. Αυτή η κατάσταση δεν επηρεάζει μόνο τα ΛΟΑΤ+ άτομα αλλά και τις οικογένειές τους, οι οποίες εγκλωβίζονται σε αυτόν τον φαύλο κύκλο και πολλές φορές οδηγούνται είτε σε ακραίες συμπεριφορές είτε στην απομόνωση.

Οι γονείς περνάνε την δική τους διαδικασία και χρειάζονται τον χρόνο τους, παράλληλα, όμως, χρειάζονται σωστή ενημέρωση και υποστήριξη. Αυτό το κενό προσπαθούμε να καλύψουμε με την δημιουργία αυτής της ομάδας, γιατί θεωρούμε ότι είναι πιο χρήσιμο και πιο αποτελεσματικό αυτή η ενημέρωση και η υποστήριξη να απευθύνεται από γονείς σε γονείς. Από ανθρώπους, δηλαδή, που έχουν βιώσει από πρώτο χέρι όλη αυτήν την εσωτερική διεργασία και πλέον είναι σε θέση να μοιραστούν δικά τους βιώματα και να υποστηρίξουν άλλους γονείς που βρίσκονται στην αρχή αυτού του ταξιδιού.

Δείτε όλα τα άρθρα της Ψυχολόγου, Συνθετικής Ψυχοθεραπευτρίας, Ι.Κουλαξίδη: Αρθρογραφία