Ακρόαση άρθρου......

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας (10 Οκτωβρίου) θα ήθελα να εστιάσω στο δικό μου γνώριμο πεδίο, αυτό της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης ψυχιατρικών ασθενών. Πριν από 40 χρόνια ξεκίνησε η προσπάθεια της αποασυλοποίησης, με το «νόμο Basaglia”, στην Ιταλία, στόχος της οποίας ήταν να γκρεμιστούν τα ψυχιατρεία, χώροι διαχωρισμού των ανθρώπων σε υγιείς και άρρωστους, μέσω του αποκλεισμού τους από την κοινότητα. 

Οι ύφαλοι πάνω στους οποίους προσκρούει το εγχείρημα της αποασυλοποίησης

Δουλεύοντας σε οικοτροφείο, δηλαδή, σε μια δομή αποκατάστασης ασθενών που έχουν περάσει χρόνια στο ψυχιατρείο, και που πλέον έχουν τη δυνατότητα να ζήσουν εντός της κοινότητας, οι εμπειρίες είναι πολύτιμες και δύσκολο να αποτυπωθούν με λέξεις. Το εγχείρημα συναντά πολλά εμπόδια στην πράξη. Συναντά ανθρώπους που βλέπουν το πρόγραμμα αποασυλοποίησης σαν ένα ακόμα μέσο κερδοφορίας. Δυσχεραίνει εξαιτίας της δυσκολίας αυτών των ανθρώπων να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους και της ευκολίας των υπολοίπων να τα υποβαθμίζουν. Αποσιωπάται από την αδιαφορία της κοινωνίας να ασχοληθεί με μια ασθένεια, την ψύχωση, που θεωρεί πως δεν την αφορά. Περιθωριοποιείται εξαιτίας του φόβου για το διαφορετικό και το επικίνδυνο.

Ωστόσο, το κατώφλι της τρέλας δεν είναι τόσο απροσπέλαστο, όσο φαντάζει. Η ψύχωση αποτελεί μια κατάσταση του ανθρώπου που έχει πιεστεί αφόρητα από τις αγχογόνες συνθήκες της ζωής του και η μετάβασή του σε μια ψυχική συνθήκη εκτός πραγματικότητας είναι ο μόνος τρόπος να διαχειριστεί την κατάστασή του τη δεδομένη στιγμή.

Η μοναξιά των ψυχωτικών ατόμων 

Αναρωτιέμαι για τη μοναξιά αυτών των ανθρώπων, που δεν μπόρεσαν να επικοινωνήσουν το αίτημά τους σε κάποιο οικείο πρόσωπο. Για τις συνθήκες της ζωής μας που κυλούν τόσο γρήγορα και αδιαφοροποίητα, μη αφήνοντας περιθώριο για μια στιγμή πραγματικής επαφής. Λυπάμαι για όλους αυτούς που χρειάζεται να νιώσουν ασφάλεια διατηρώντας μέσω της απόστασης μια ψευδαίσθηση διαχωρισμού με το προβληματικό και μολυσματικό πεδίο της ψύχωσης. Και για εκείνους που με ευκολία αποδίδουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά σε ανθρώπους, πριν δώσουν την ευκαιρία να εκφραστούν και να αποδείξουν τη μοναδικότητά τους.

Σε κανένα δεν αξίζει να ζει απομονωμένος σε ένα ψυχιατρείο, ξεχασμένος και αφρόντιστος, αποκομμένος από την πραγματικότητα για δεύτερη φορά, πέραν της πρώτης που προκλήθηκε σαν ψυχική άμυνα απέναντι στη σκληρότητα της ζωής.

Αναρωτιέμαι πώς θα μπορούσε να είναι θεραπευτικό για τον οποιονδήποτε να εξαναγκάζεται σε αποκλεισμό και να αντιμετωπίζεται με όρους αρρώστιας κάθε του αντίδραση σε αυτό τον εγκλεισμό;

Το γεγονός ότι κάποιοι από τους τροφίμους έχουν την ευκαιρία να ξεφύγουν από το χρόνιο μαρασμό τους και να ζήσουν σε ένα οικοτροφείο εντός της κοινότητας, προσεγγίζει ελαφρώς το όνειρο του Basaglia, όταν πριν τόσα χρόνια ξεκινούσε το σχέδιο αποασυλοποίησης. Πρόκειται για ανθρώπους με μη υποστηρικτικό οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, πολλές φορές χωρίς κανέναν οικείο άνθρωπο πέραν του ψυχιατρείου, έπειτα από τόσα χρόνια απομόνωσης. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να μένουν σε συνθήκες σπιτιού και όχι νοσοκομείου, βγαίνουν στη γειτονιά, συναναστρέφονται με άλλους, η ζωή τους δεν ορίζεται μόνο από την ώρα λήψης φαρμάκων και φαγητού. Η καθημερινότητά τους γεμίζει με πολλές δραστηριότητες που προωθούν την ανθρώπινη επαφή, τη δημιουργικότητα, την έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων.

Η επικοινωνία είναι σωτήρια για τον απομονωμένο ψυχιατρικό ασθενή

Αναγνωρίζω διαρκώς τη σημασία της επαφής που δίνει ζωή σε έναν αποσυρμένο και φοβισμένο ψυχιατρικό ασθενή. Η επικοινωνία έχει λείψει τόσο πολύ σε αυτούς τους ανθρώπους, που αποτελεί από μόνη της θεραπευτική πράξη. Η ιστορία της ζωής τους μαρτυρά διαρκείς συνθήκες αποκλεισμού, επιθετικότητας, προβληματικών συσχετίσεων. Γι’ αυτό και εμείς που τους φροντίζουμε χρειάζεται να έχουμε υπομονή, να προσπαθούμε να αντέχουμε τις δυσκολίες τους, να μην είμαστε προκατειλημμένοι ως προς την αντιμετώπισή τους. Άλλωστε, έχει να μας προσφέρει τόσα πολλά αυτή η επαφή με τον απομακρυσμένο ψυχισμό τους, που σιγά σιγά βλέπουμε να ξεδιπλώνεται, αναβλύζοντας ξεχασμένες προοπτικές. Ανακαλώντας το σύνθημα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης «Η ελευθερία είναι θεραπευτική», συνειδητοποιώ πόσο επίκαιρο παραμένει στις μέρες μας να διεκδικούμε το δικαίωμα στην ελεύθερη, ειλικρινή και αδιαμεσολάβητη επικοινωνία μεταξύ ανθρώπων.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Κουτελιά Αγγελική - Ψυχολόγος

Κουτελιά Αγγελική: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

  • Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
  • Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
  • Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Απόφοιτος Παντείου Πανεπιστημίου, Τμήμα Ψυχολογίας. Μεταπτυχιακές σπουδές Κλινικής Ψυχολογίας στο Leiden University. Ειδίκευση στη Γνωσιακή Αναλυτική Ψυχοθεραπεία (CAT). Εργάζομαι στην εταιρεία προαγωγής ψυχοκοινωνικής υγείας και αποκατάστασης παιδιών και ενηλίκων "Ίρις" και ιδιωτικά στο γραφείο μου στα Εξάρχεια ως ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια.

6974486422
Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού